Stefnir: tímarit um þjóðmál og fleira. - 01.12.1931, Page 75

ALUMINIUM.
Af þéitn átta aðal-málmum, sem
mest kveður að á þessari málm-
■öld, er aðeins einn ,,nýr“. Hinir
.sjö, járn, kopar, blý, tin, zink, silf-
ur og gull, hafa lengi verið kunnir.
Þessi nýi gestur er alúminíum.
Og þessi málmur duldist ekki
svona lengi af því, að lítið væri til
af honum, eins og t. d. radíum.
Það er nú eitthvað annað. Alúmin-
íum er sá málmurinn, sem lang-
mest er til af á jörðinni, miklu
meira en t. d. af járni. — Fróðir
menn segja, að svo mikið sé af
þessu efni í jarðskorpunni, að ef
'öllu væri til skila haldið, þá væri
hægt að smíða úr því hylki utan
um jörðina, og ]>að hylki myndi
verða rétt að segja 10 kílómetrar
<á þykkt.
Það er nú rúm öld síðan vísinda-
menn fór að gruna, að það væri
■eitthvert merkilegt efni í leir. Ár-
ið 1825 tókst H. C. Örsted að fram-
leiða úr leir, með ákaflega flókinni
.nðferð, ofurlítið af þessu efni, og
tveimur árum síðar framleiddi
þýzkur prófessor, Wöhler, smá-
agnir af því, á stærð við títu-
prjónshaus! Mjór er mikils vísir.
Wöhler tókst að búa til þynnur
og lengjur úr þessum alúminíum-
ögnum, og fann hann þá, að þetta
nýja efni leiddi rafmagn og hita
mjög vel. Og hann fann, að þessi
nýi málmur var afar-léttur.
Árið 1855 var sýning mikil í
Parísarborg. Þar var meðal ann-
ara fáséðra hluta, dálítill bútur af
þessu sama efni. En dýrt var það.
Konungurinn í Síam sótti sýning-
una, og tók það í sig, að kaupa, til
minja um hana, þann sýningar-
grip, sem telja mætti hlutfallslega
dýrastan alls. Alúminíum-búturinn
varð fyrir valinu, og kongurinn
festi hana við úrkeðjuna sína!
Alúniiníum vai'ð stórveldi í
timburskúr einum litlum vestur í
Ohio í Bandaríkjunum. Þar bjó fá-
tækur nemandi, Charles Martin
Hall. Hann heyrði kennarann í