Nýtt Helgafell - 01.10.1958, Blaðsíða 23

FORMÁLI EÐA EFTIRMÁLI
69
er ekkert því til fyrirstöðu, að yfirburðamenn
í okkar skilningi geti orðið algengir þegar
frain líða stundir, og ef það skeði, yrði yfir-
burðarmaðurinn jafn-hátt vfir Shakespeare
hafinn eins og Shakespeare er nú yfir venju-
lega menn. Svo mjög hefir þekking vor verið
notuð til ills, að vér eigum bágt með að gera
okkur í hugarlund, hve mikið gott má af henni
leiða, ef hún er notuð til þess að hefja þroska
almennings á það stig, sem snillingar andans
ná einir nú. Hvenær sem ég leyfi mér að
vona, að heimurinn eigi eftir að komast yfir
núverandi hörmungaástand og fá forráð sín
I hendur vitrum mönnum og hugdjörfum í
stað grimmra lýðskrumara, þá lýkst upp fyrir
mér hin fegursta útsýn: heimur, þar sem
enginn sveltur, fáir eru sjúkir, og mannshug-
urinn, leystur úr viðjum óttans, skapar hvers
konar yndisauka fyrir augu, eyru og hjarta.
Segið ekki, að þetta sé ómögulegt. Það er
það ekki. Ég held því ekki fram, að þessu
verði komið í kring á morgun, en ég segi, að
þetta geti skeð innan þúsund ára, ef menn
vilja kappkosta að leita þeirrar hamingju,
sem manninum er einum ætluð, því að ham-
ingja grísanna, sú sem óvinir Epikúrusar sök-
uðu hann um að leita, hentar manninum
ekki. Ef þér reynið að láta yður nægja ham-
ingju gríssins, þá gera niðurbældir eiginleikar
yður lífið óbærilegt. Sönn mannleg hamingja
hlotnast þeim mönnum einum, sem þroska
með sér guðlega eiginleika sína til fullnustu.
Hainingja slíkra manna í dag hlýtur að vera
blandin mikilli kvöl, af því að þeir geta ekki
komizt hjá því að þjást í samúð með kvölum
annarra, sem þeir sjá fyrir augum sér. En í
þjóðfélagi, þar sem uppspretta slíkrar þján-
ingar væri úr sögunni, gæti þróazt mannleg
hamingja,, sem væri óskoraðri og studd meira
ímyndunarafli, þekkingu og samúð, heldur en
menn eiga við að búa á vorri myrku tíð.
Á þessi von að verða að engu? Eigum vér
að halda áfram að trúa fyrir hag vorum
mönnum, sem skortir alla samúð, þekkingu
og ímyndunarafl og hafa ekkert til brunns
að bera, nema mannhatur og ádeilutækni?
(Þessi áfellisdómur tekur ekki til allra, sem
við stjórnmál fást, en hann á við þá menn,
sem ráða örlögum Rússlands og ýmsa áhrifa-
menn í öðrum löndum.) Þegar Othello er að
búa sig undir að mvrða Desdemonu, segir
hann: „But the pity of it Iago. 0 Iago, the
pity of it.“ Ég efast um að stjórnarherra
Rússlands eða andstæðingar hans kenni þeirr-
ar vorkunnsemi, að þeim gæti orðið þetta á
munni, þegar þeir undirbúa eyðingu mann-
kynsins, ég efast jafnvel um að þeir skilji
hvað þeir eru að undirbúa. Ég býst ekki við,
að þeir hafi nokkurn tíma hugsað um mann-
kynið sem eina heild með tegundareiginleik-
um, sem hægt er annað tveggja að þroska
eða kyrkja. Hugsun þeirra hefir verið tak-
mörkuð við það, sem að gagni má koma
frá degi til dags í návígisbaráttu um stundar-
völd. Og samt hljóta að vera til margir menn
í hverju landi, sem geta öðlast víðari sjón-
hring. Til slíkra manna, hver sem þeir finn-
ast, hljóta mannvinir að skírskota. Framtíð
mannsins er í veði og ef nógu mörgum verður
það Ijóst, þá er framtíðin tryggð. Þeir menn,
sem leiða eiga mannkvnið út úr ófærunni,
þurfa að hafa til að bera hugprýði, von og
kærleika. Ég veit ekki, hvort þessir menn
muni fá yfirhöndina, en hvað sem á móti
mælir, er það óhagganleg trú mín, að svo
muni verða.