Dagblaðið Vísir - DV - 07.09.2007, Qupperneq 21

Frumsýning hjá Íd
Íslenski dansflokkurinn frumsýnir Opnar víddir á sunnudaginn en
það eru tvö verk: Open Source eftir Helenu Jónsdóttur og Til nýrra
vídda eftir Serge Ricci og Fabien Almakiewicz. Verk Helenu er
verðlaunaverk sem sýnt hefur verið um allan heim, nú nýlega í Kína.
DV Menning föstudagur 7. september 2007 21
Sýningalok í
Hafnarborg
Tveimur sýningum lýkur
í Hafnarborg á sunnudaginn,
annars vegar sýningu
bandarísku listakonunnar Joan
Perlman og hins vegar sýningu
Þjóðverjans Wolfgangs Heuwink-
el. Í málverkum Perlman er
leitast við að fanga dulúðina
sem býr í landslagi og kjarna
náttúrunnar. Heuwinkel hefur
þróað með sér mjög sérstaka
nálgun við pappír og vatnsliti.
Stundum vinnur hann verk
sín úti í náttúrunni þar sem
pappírinn tekur í sig efni og
karakter úr umhverfinu, en
stundum inni í sýningarsalnum
sjálfum þar sem áhorfendur
geta fylgst með umbreytingum
verksins.
Hátíð á
Þingeyrum
Mikil hátíð verður haldin
á Þingeyrum í Austur-Húna-
vatnssýslu á sunnudaginn. Þann
dag verða 130 ár liðin frá vígslu
Þingeyrakirkju, einnar elstu og
merkustu steinkirkju landsins.
Hátíðarguðsþjónusta verður
kl. 14 þar sem vígslubiskupinn
á Hólum, herra Jón Aðalsteinn
Baldvinsson, predikar. Klukkan
16 hefjast tónleikar í kirkjunni
þar sem frumflutt verða verk
eftir Jón Hlöðver Áskelsson og
nýtt myndverk eftir Heimi Frey
Hlöðversson, Súlur, sýnt. Það
verk er myndtúlkun á sam-
nefndu orgelverki Jóns Hlöðvers
og samtímis verður flutt upp-
taka með leik Harðar Áskelsson-
ar á því.
Þessa heims
og annars
„Tvö málverk frá ólík-
um tíma hanga hlið við hlið.
Listamennirnir mála hvor um
sig furðuverur sem spretta úr
hugskoti þeirra ... Samanburð-
ur á verkunum dregur fram
ólíkt handbragð listamannanna
og að hvaða marki þeir beisla
efniviðinn til að byggja upp
verk sín. Um leið eru til staðar
sameiginlegir þættir sem vísa til
nánari skyldleika; verkin mæt-
ast á mörkum þessa heims og
annars.“ Þannig er lýst sýningu
á verkum Einars Þorláksson-
ar og Gabríelu Friðriksdóttur
sem opnuð verður í Listasafni
Árnesinga á morgun. Sýningin
ber heitið Þessa heims og ann-
ars og stendur til 4. nóvember.
Leiðsögn um gjörning
Gjörningaklúbburinn er með sýningu í Listasafni Reykjavíkur og á
sunnudaginn kl. 15 ætlar Jóní Jónsdóttir, einn þremenninganna í
klúbbnum, að taka þátt í leiðsögn um sýninguna. Hún er aðallega í
þremur sölum hússins en teygir anga sína út á ganga, salerni og utan á
húsið. Þetta er fyrsta yfirlitssýningin á verkum Gjörningaklúbbsins.
Tónleikar til styrktar unglingastarfi SÁÁ fara fram á sunnnudaginn:
Tónleikar fyrir lífgjafir
„Mig langaði bara að gera eitt-
hvað góðverk í tilefni dagsins því
SÁÁ hefur bjargað lífi mínu svo oft,“
segir Guðfreður Hjörvar Jóhannes-
son sem stendur fyrir tónleikum í
Langholtskirkju á sunnudaginn kl.
20 til styrktar unglingastarfi SÁÁ á
Vogi. Guð-
freður verður
auk þess sjö-
tugur á morgun sem er tilefnið sem
hann nefnir.
Fjölmargir landsþekktir lista-
menn koma fram á tónleikunum,
má þar nefna Diddú, Ragga Bjarna,
Jónas Ingimundarson, Ólöfu Kol-
brúnu Harðardóttur, Jóhann Frið-
geir Valdimarsson og Garðar Thór
Cortes að ógleymdum þremur kór-
um: Kór úr Domus Vox, Karlakórn-
um Þröstum og Óperukórnum í
Reykjavík. Allir gefa vinnu sína auk
þess sem stjórn Langholtskirkju
leggur til tónleikastaðinn endur-
gjaldslaust.
Guðfreður segir það ekki hafa
verið neinum vandkvæðum bund-
ið að fá listamennina til að taka þátt
í viðburðinum. „Ég þurfti ekki að
segja annað en: „Drengurinn minn
eða stúlkan mín, viltu syngja fyrir
mig þegar ég verð sjötugur?“ Þau
sögðu öll með gleði já,“ segir Guð-
freður og hlær. Og hann ætlar sjálf-
ur að koma fram á tónleikunum. „Ég
ætla að syngja sálminn Friðarins
guð, Erlu eftir Sigvalda Kaldalóns,
Vorgyðjuna eftir Árna Thorsteins-
son og lofsönginn eftir Beethoven.
Ég er ekki lærður söngvari. Ég hef
bara verið í tímum hjá Guðmundi
Jónssyni nokkra vetur og svo hjá
Kristínu Cortes og Sigurði Bragasyni
í fyrra,“ útskýrir Guðfreður. Á svo að
toppa þetta þegar þú verður áttræð-
ur? „Ætli það ekki,“ segir Guðfreður.
Og hlær hátt.
Aðgangseyrir er 2.500 krónur en
öllum er velkomið að borga meira,
SÁÁ til handa. kristjanh@dv.is
tónleikar
skáldskap sem skrifaður var þegar
Thor var að hefja sinn rithöfundar-
feril um miðja 20. öld. „Það er erfitt,
og sérstaklega fyrir mig,“ segir hann
og hlær. „Það er náttúrlega gaman ef
maður getur andað í seglin hjá þeim
sem eru að byrja, en það verður hver
að finna sína leið. Og svo eigum við
svo mikinn arf. Þegar ég var strák-
ur var Halldór Laxness, og er ennþá,
svo sterkur. Sumir gátu varla skrif-
að fyrir honum. En mér hefur alltaf
fundist það mikil forréttindi að vita
af Halldóri og vera samtíða honum.
Og það hefur alltaf verið mikil ögrun
og örvun. Svo mætir maður kannski
mótþróa, ef þeir eru mjög eindregnir
og öflugir, og það getur verið gott að
mörgu leyti. Þetta er nú fyrir þá sem
ekki geta gefist upp. Og það verður
allt í lagi fyrir þá sem halda dampi og
fara sínu fram, hvað sem líður með-
læti eða mótlæti. Það var einhvern
tímann talað um að fylgja guðsrödd-
inni í brjósti sér.“
Nauðsynlegt að taka áhættu
Breytingar urðu í
bókaútgáfulandslaginu á dögunum
þegar bókadeild Eddu útgáfu, sem
Mál og menning – Heimskringla
keypti skömmu áður, og JPV
sameinuðust. Thor segist þurfa að
sjá betur hvernig þau mál þróist áður
en hann geti fullyrt nokkuð hvernig
þau mál horfi við honum, manni sem
verið hefur viðriðinn bókaútgáfu í
tæp 60 ár. „Maður verður bara að
bíða og sjá hvernig þetta þróast og
fellur saman, þetta er svo nýtilkomið.
Ég hef líka verið að fást svo mikið við
aðra hluti að undanförnu. Ég vona
að þetta verði til góðs en það verða
að vera aðrir líka, sérstaklega forlög
sem leggja í áhættu og gefa ungu
fólki tækifæri. Mér finnst dálítið
óhugnanlegt ef einhver forlög miða
bara við hraðsölu og auglýsingamátt.
Sumir vilja líka kannski hafa það
þannig að lesandinn megi treysta
því að geta gleymt því sem hann las
jafnharðan. Það er ekki gott, hvorki
fyrir þjóðarheill né sálina okkar,“ segir
Thor og hlær.
Thor er mikill áhugamaður um
kvikmyndir og hefur meðal annars
tvisvar setið í undirbúningsnefnd fyr-
ir Kvikmyndahátíð í Reykjavík, þar á
meðal fyrir fyrstu hátíðina sem hald-
in var á seinni hluta áttunda áratug-
arins. „Það var mikil barátta að koma
því á. Maður gekk nú kannski ber-
serksgang til þess. En það tókst,“ seg-
ir Thor og lýsir yfir ánægju sinni með
þær kvikmyndahátíðir sem haldn-
ar eru hér á landi. En honum finnst
úrvalið í kvikmyndahúsunum dags
daglega oft ekki beysið. „Mér finnst
það sorglegt að það eru kannski 30 til
40 kvikmyndir í sýningu í Reykjavík
og langtímum saman ekki ein einasta
sem mann langar til að sjá. Það mætti
kannski ætlast til þess að þeir sem
ráða yfir þessum húsum, og mörgum
mörgum sölum, að þeir hefðu einn
sal til að sýna frambærilegar mynd-
ir. Það er ekki nóg að grípa til þess að
safna saman öllum kvikmyndum sem
eru of góðar fyrir kvikmyndahúsin og
sýna þær í einni bunu, einu sinni til
tvisvar á ári.“
Hitti Bergman og Antonioni
Tveir af virtustu leikstjórum
kvikmyndasögunnar féllu frá í sumar
– reyndar á sama degi, 30. júlí – þeir
Ingmar Bergman og Michelangelo
Antonioni. Thor hefur mikið dálæti á
mörgum mynda þeirra, en hann hitti
þá báða; Antonioni þegar hann var
í Róm á sjöunda áratugnum og var
hann þá einnig kynntur fyrir Fellini.
Fundur hans og Bergmans átti sér stað
í leikhúsi í Málmey í Svíþjóð á sjötta
áratugnum, að því er Thor minnir,
þegar Bergman var að undirbúa
uppsetningu á leikritinu Sagan eftir
Hjalmar Bergman (alls óskyldur
leikstjóranum). Sameiginlegir vinir
þeirra höfðu þar milligöngu um. „Það
mátti enginn annar vera í leikhúsinu
þennan dag. Þegar ég kom í leikhúsið
sögðu þeir við mig rétt áður en þeir
hleyptu mér inn: „Ef þú þarft að
hnerra máttu ekki hnerra. Ef þú þarft
að hósta, alls ekki hósta. Það má
ekki trufla Bergman.“ Svo fórum við
inn og þar var Bergman á hlaupum
um húsið, athuga hvernig heyrðist
þarna og hinum megin. Maður sat
alveg bergnuminn. Svo var verið að
prufa skiptingu á milli atriðis þar sem
sviðið var stofa, ljósin sett niður og þá
var komið út í garð. Þá allt í einu varð
Bergman eins og sprengja og æpti:
„Stóllinn, stóllinn!“ Það varð einn
stóll eftir. Þakið rifnaði af leikhúsinu
og snaraðist yfir á Danmörku.“
Thor ræddi svo við Bergman í
kaffihléinu þennan dag og segir að
hann hafi verið sér „undurljúfur“.
Leikstjórinn sagði honum meðal
annars að hann hefði lengi viljað
kvikmynda Sjálfstætt fólk en ekki
fengið peninga til þess. Þegar Thor
kom heim eftir Svíþjóðarförina vildi
hann reyna að gera það sem hann gat
til að kvikmyndun á hinni þekktu bók
Halldórs Laxness yrði að veruleika.
Í því skyni talaði hann við Guðlaug
Rósinkranz Þjóðleikhússtjóra, meðal
annars til að hafa milligöngu við þá
sem höfðu aðgang að peningum.
„Honum fannst þetta áhugavert og
skrifaði Bergman, í stað þess að senda
einhvern til að útvega peninga og
til að tala við Bergman. Ég efast um
að Bergman hafi opnað þessi bréf,
eða önnur. Það kom því ekkert út úr
þessu,“ segir Thor sem lánaðist hins
vegar ekki að hitta leikstjórann sænska
þegar hann kom til Íslands á níunda
áratugnum í tengslum við listahátíð.
Að sögn Thors komu annarleg öfl í veg
fyrir það, þótt skyldubundin væru.
Með heilmikið í takinu
Ekki er hægt að kveðja Thor án
þess að spyrja hann út í hvað hann
sé að fást við núna í skáldskapnum.
„Ég er alltaf með eitthvað í takinu.
Og heilmikið. Ég á hins vegar erfitt
með að tala um það sem ég er ekki
búinn að gera og kannski líka þeg-
ar ég er búinn að því. En þá get ég
sagt eitthvað,“ segir Thor með bros á
vör. Hann gefur þó aðeins eftir þeg-
ar blaðamaður gengur á hann. „Ég
lauk nýverið við að skrifa texta fyrir
Áskel Másson tónskáld og snilling-
inn í Hallgrímskirkju, Hörð Áskels-
son. Þetta er óratoría og er afskap-
lega viðamikið verkefni. Svo hef ég
verið að yrkja ljóð og skrifa texta fyrir
ítalskan ljósmyndara, bæði á ensku
og ítölsku. Síðan eru að koma út á
næstunni þýðingar á eldri bókum
mínum á Spáni, í Danmörku, Búlg-
aríu og Eystrasaltslöndunum sem
ég hef þurft að sinna dálítið. En það
er ýmislegt sem ég á eftir að reka
smiðshöggið á.“
Thor hefur ekki sent frá sér skáld-
sögu síðan Sveigur kom út fyrir réttum
fimm árum. Hann verður lymskuleg-
ur á svip þegar hann er spurður hvort
von sé á nýrri skáldsögu áður en langt
um líður. „Ég þori ekki að segja fyrr en
ég er búinn að því. Þá kemurðu bara
aftur,“ segir Thor og hlær. Aðspurð-
ur segist hann ekki finna fyrir því
að vinnuþrekið fari þverrandi sam-
fara hækkandi aldri. „Ég er bara ansi
sprækur. Ég þakka það júdóinu,“ segir
Thor en eins og margir vita er hann
með svarta beltið í júdó. Hann seg-
ist hafa byrjað seint, um fertugt, eða
fyrir rúmum fjörutíu árum. Thor æfir
júdó nokkuð reglulega með gömlum
vini sínum, eða þegar þeir hafa tíma.
„Ég má ekki án þess vera. Þetta er svo
mikill aflvaki. Og ekki síður fyrir sál-
ina.“
Guðsröddin í brjóstinu
bókmenntir
Júdómaður í hjáverkum
„Ég má ekki án júdósins vera.
Þetta er svo mikill aflvaki. Og
ekki síður fyrir sálina.“