Dagblaðið Vísir - DV - 14.09.2007, Page 16

föstudagur 14. september 200716 Helgarblað DV
Leita enn réttLætis
M
ikil umræða fór í gang á fyrri hluta þess árs um slæma
meðferð á börnum sem dvöldu á vist- og meðferðar-
heimilum fyrir börn á árunum 1950 til 1980. Umfjöllun
DV í byrjun febrúar um drengi sem beittir voru hrika-
legu ofbeldi, bæði andlegu og líkamlegu, á Breiðavík
á árunum 1952 til 1978 varð til þess að fólk sem vistað var á öðrum
heimilum af svipuðum toga í æsku steig fram og sagði sína sögu.
Fjölmargir þeirra drengja sem vistaðir voru á Breiðavík rufu ára-
tuga gamlan þagnarmúr; sögðust hafa sætt kynferðislegu ofbeldi auk
þess að þola niðurlægingu, gegndarlausar barsmíðar og vist í svart-
holi í kjallara. Kennsla var lítil sem engin. Margir þessara manna bera
enn þann dag í dag þungan kross. Þeir eru komnir á miðjan aldur og
hafa margir hverjir lifað og hrærst í heimi glæpa og ofneyslu áfeng-
is og lyfja. Margir hafa hugsað um hefnd, aðrir vilja réttlæti af hálfu
stjórnvalda. Mennirnir voru sviptir rétti sínum til þess að lifa mann-
sæmandi lífi og sviptir sakleysi sínu á barnsaldri. Málið var tekið upp
á Alþingi og í aprílbyrjun skipaði Geir H. Haarde forsætisráðherra
nefnd sem kanna átti starfsemi vist- og meðferðarheimila fyrir börn á
umræddu tímabili. DV kannaði í vikunni hvernig vinna nefndarinn-
ar gengur og ræddi við tvo þeirra manna sem þurftu að líða ofbeldi
á Breiðavík fyrir um fjörutíu árum og bíða þess enn ekki bætur. Þeir
leita enn réttlætis en eru vongóðir um að það fáist.
Maron Bergmann var vistaður á Breiðavík í tvö ár og einn dag:
GeiGvænLeGur
niðurtúr
„Þetta tók á. Og talsvert mikið því
þarna var ég að segja frá hlutum
sem ég hef ekki sagt frá opinber-
lega fyrr,“ segir Maron Bergmann
um viðtalið sem sálfræðingur á
vegum Breiðavíkurnefndarinnar
tók við hann ekki alls fyrir löngu.
„Þetta var mjög fagmannalega gert.
Sálfræðingurinn fékk mína sögu
og spurði strategískra spurninga á
þeim stöðum sem við átti og fékk
bein svör við því. En maður getur
aldrei undirbúið sig undir svona
spjall og að sjálfsögðu gleymir
maður alltaf einhverju.“
Ekki fyrir almenning
Maron var sendur í vist á
Breiðavík á seinni hluta sjöunda
áratugarins. „Ég var í tvö ár og einn
dag, frá 8. ágúst 1967 til 9. ágúst
1969. Ég var þar undir Þórhalli
Hálfdánssyni og kann honum
engin góð orð,“ segir Maron sem
var einn þeirra sem sögðu sögu
sína í fjölmiðlum fyrr á árinu. En
þó ekki alla. „Sumir hlutir sem
skeðu fyrir vestan eru þess eðlis,
og það grófir, að ég veit ekki hvort
almenningur hafi gott af því að
vita alla söguna. Það gerðust það
margir og slæmir hlutir að ég held
að fólk sé ekki tilbúið að heyra um
þá í smátriðum.“
Tíminn sem liðinn er frá því
Maron steig fram fyrir um hálfu
ári hefur verið honum afar erfiður.
„Það hefur verið krabbað í gamalt
sár. Og virkilega, virkilega slæmt sár.
Þarna eru ýldukekkir sem hoppað
hafa upp í minningabankanum.
Stjórnvöld hafa gert sitt, til dæmis
með því að setja á laggirnar
sálfræðiteymi sem hefur virkilega
staðið við bakið á okkur og hjálpað
á þessum tíma.“ Aðspurður hvort
hann finni mikinn mun á sér
andlega í dag miðað við í byrjun
árs segir Maron tímann eiga eftir
að leiða það í ljós. „Í ársbyrjun
var ég ekki einu sinni að spá í
þessa hluti. Síðan opnast þessi
umræða og þar með var stungið
á hluta af þessu stóra kýli sem
þetta er með tilheyrandi sársauka
og óþægilegum minningum. Þær
minningar hverfa ekki svona einn,
tveir og þrír. Það verður viðvarandi
verkefni fyrir sálfræðingana að
kveða þessa drauga niður. Maður
gleypir ekki bara eina magnyl og
allt búið.“
Heldur sönsum með hjálp
samtakanna
Maron segir mikla stoð í
Breiðavíkursamtökunum. „Án
þeirra væri ég hálfgerður rekaviður.
Þarna eru gamlir félagar og
vopnabræður, bæði menn og konur,
sem eru í sams konar sporum og
ég. Að hafa samneyti við þetta
fólk, ræða um hlutina og annað
í þeim dúr, hefur hjálpað mér að
halda nokkurn veginn sönsum. En
frá því þetta byrjaði hef ég verið í
geigvænlegum niðurtúr.“
Eftir að umræðan fór af stað
hóf Maron að leita sér upplýsinga
á netinu um hvað hefur gerst
í málum af svipuðum toga í
öðrum löndum, þá sérstaklega
Norðurlöndunum. Hann fann
fljótlega danska síðu, eða svokallað
forum, Godhavnsdrengene.dk.
„Þarna birtast upplýsingar um það
sem verið hefur að gerast í þessum
málum á Norðurlöndunum. Þetta
hefur hjálpað okkur við að afla
upplýsinga og halda vel á spilunum
hérna heima,“ segir Maron. Hluti
af þeim málum í Noregi sem hann
hefur lesið sér til um hafa verið
send til Mannréttindadómstólsins
í Strassborg. Aðspurður hvort það
sé vegna þess að fórnarlömbin hafi
ekki viljað sæta þeirri niðurstöðu
sem fengist hafi í þeirra málum segir
Maron þetta margslungnara en svo
að hægt sé að segja eitthvað eitt um
„Sumir hlutir sem
skeðu fyrir vestan
eru þess eðlis, og það
grófir, að ég veit ekki
hvort almenningur
hafi gott af því að
vita alla söguna.“
Maron Bergmann (t.v.)
og félagi hans báðir voru
vistaðir á breiðavík á sínum
tíma.
BreiðavíkurBörn takast á við drauGa fortíðar:
„Starfsemi nefndarinnar er nokkuð
vel samkvæmt áætlun,“ segir Róbert
Ragnar Spanó, lagaprófessor við
Háskóla Íslands og formaður
nefndarinnar sem skipuð var
síðastliðið vor til að kanna starfsemi
Breiðavíkur. „Við erum búin að
ljúka meginþorra þeirra viðtala við
þá einstaklinga sem vistaðir voru í
Breiðavík á þessum tíma. Fleiri viðtöl
eru bókuð í þessum mánuði
Nefndin hefur rætt við 60 manns
en í heildina hafði hún nöfn 150
einstaklinga á lista. „Þar af eru
einhverjir látnir,“ segir Róbert. „Aðrir
einfaldlega finnast ekki. Við vonumst
til að geta haft samband við alla þá
sem við fáum upplýsingar um. Við
erum langt komin með það.“ Róbert
segir gagnaöflun hafa gengið vel.
„Við erum búin að fá stóran hluta
þeirra gagna sem eru til á þeim
stofnunum sem við höfum leitað
til. Það er náttúrlega ógjörningur
að segja hvort það séu öll gögnin.
Maður veit það aldrei. En við höfum
átt mjög gott samstarf við stjórnvöld
um þessa gagnaöflun. Það eru hins
vegar ákvarðanir sem við þurfum
að taka núna í framhaldinu hvort
það séu einhverjir aðilar sem við
þurfum kannski að óska eftir frekari
upplýsingum frá. Það er nokkuð sem
við munum gera mjög fljótlega.“
Nefndin var skipuð með
erindisbréfi forsætisráðherra 2. apríl
og að sögn Róberts fór vinnan á fullt
þá. Að svo stöddu liggja ekki fyrir drög
að tillögum til úrbóta eða hvers kyns
aðgerða í málefnum drengjanna sem
vistaðir voru á Breiðavík. „Við erum
ekki komin á það stig í okkar starfi.
Það er ekki fyrr en líður á árið að við
komumst á það stig.“
rætt við 60 manns
Róbert Ragnar Spanó er formaður Breiðavíkurnefndarinnar:
Róbert Ragnar Spanó „Við erum búin
að ljúka við meginþorra þeirra viðtala
við þá einstaklinga sem vistaðir voru í
breiðavík á þessum tíma.“
Helgin 2.–4. febrúar 2007 dagbla
ðið vísir 5. tbl. – 97. árg. – verð kr
. 390
F r j á l s t , ó h á ð d a g b
l a ð
100
breiðuvíkurbörnin
Öðlaðist
nýtt líf
Grétar Mar Jónsson
Stofna félög í Hollandi
Sleppa við Skattinn
Fiskisúpan
úr Ólafshúsi
Ásthildur
Sturludóttir
Ragnar Björnsson
Fann ÁStina
Á netinu
handboltamömmurnar
börnunum
misþyrmt
árum saman
Vitneskjan um harkalega
meðferð ungra drengja
í Breiðuvík var falin.
Skýrsla þar um var gerð að
trúnaðarmáli og það var
ekki fyrr en DV leitaði að
sannleikurinn kom í ljós.
Ótrúlega sláandi frétta­
úttekt á 5 blaðsíðum.
Sannleikurinn
var falinn
Helgin 9.–11. febrúar 2007 dagblaðið vísir 6. tbl. – 97. árg. – verð kr. 390
F r j á l s t , ó h á ð d a g b l a ð
Hugsjónir
og kraftaverk
Kolbrún Karlsdóttir
Varnarsvæðið
þorp á útsölu
Dreymir um heilsu
og hamingju
Elsa María
Blöndal
Einar þorvarðarson
Hefðum gert
allt vitlaust
Bubbi rokkar með Mínus
nAUÐUnGARVIST BARnA
Á BJARGI OG Í BREIÐUVÍK
ÓTTASLEGIN
Í EINANGRUN
Strákarnir þoldu kvalir í Breiðuvík og
stelpurnar á Bjargi á Seltjarnarnesi. DV
fann gögn sem ljóstra upp um hörku í
meðferð varnarlausra ungmenna.
Hegningar og högg
2. fEBRúaR 9. fEBRúaR