Morgunblaðið - 08.12.2011, Blaðsíða 28
28 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 8. DESEMBER 2011
Ég man fyrst
eftir Jónasi þegar ég var lítil
stelpa í heimsókn á Eyrinni hjá
ömmu. Hún bjó í Norðurgötu 6b
og í næsta húsi fékk svæðisút-
varpið á Akureyri inni, þegar
útsendingar hófust árið 1982.
Ég sá útvarpsmennina í dýrð-
arljóma og líklega hefur fyrstu
fræjum fjölmiðlaáhuga míns
verið sáð þarna í Norðurgöt-
unni. Fyrir svæðisútvarpinu fór
enginn annar en Jónas Jónasson
útvarpsmaður. Hann var stór-
glæsilegur, dökkur á brún og
brá og þjóðsagnapersóna á Ak-
ureyri. Þannig er myndin sem
ég hef í höfðinu af honum, fyrr
og síðar. Glæsilegur, með
glampa í augunum, ákaflega vel
ilmandi og með stórt men í
langri festi utan um rúllukrag-
ann. Að ógleymdri röddinni,
sem átti og á sér enga líka.
Þrátt fyrir að Jónas væri orð-
inn áttræður og hefði glímt við
sykursýki um áratuga skeið,
held ég að ég hafi, eins og svo
margir, ákveðið að líta á að Jón-
as væri hreinlega stofnun sem
hlyti að vera eilíf. Útvarpsmað-
ur með stórum upphafsstaf, tón-
skáld sem gat samið undurfalleg
verk að því er virtist algjörlega
fyrirhafnarlaust, rithöfundur og
Jónas Jónasson
✝ Jónas Jónassonfæddist í
Reykjavík 3. maí
1931. Hann lést á
líknardeild LSH í
Kópavogi 22. nóv-
ember 2011.
Jónas var jarð-
sunginn frá Hall-
grímskirkju 2. des-
ember 2011.
sagnamaður af ein-
stakri gerð, eftir-
herma og heim-
spekingur.
Næstum öll sam-
töl við Jónas byrj-
uðu á: „Hvað segir
þú, elskan mín?“
Hann hafði alltaf
áhuga á að heyra
hvað á daga manns
hefði drifið, hvernig
vinnan gengi, sálar-
og fjölskyldulífið. Og hann
hlustaði eins og honum einum
var lagið og áður en maður vissi
var maður búinn að segja hon-
um alls konar hluti sem maður
jafnvel vissi ekki að maður væri
að hugsa. Þannig var Jónas.
Góður og skilningsríkur hlust-
andi sem gat gefið manni góð
ráð. Um starf fjölmiðlamanns-
ins, að vera opinber persóna,
samskipti við fólk og einkalífið.
Að sálarlífinu og dýpri málefn-
um ógleymdum. Það var svo
gott að ræða við Jónas um
margskonar hluti á hátt sem
fólk gerir of sjaldan, að ég held
að það skarð verði seint fyllt.
Það eru forréttindi að hafa
fengið að kynnast Jónasi, slík-
um hæfileikamanni og þátttak-
anda í jafnstórum hluta af sögu
20. aldar. Hann þekkti alla og
gat sagt sögur sem voru svo lif-
andi að manni fannst eins og
maður hefði orðið vitni að at-
burðunum sjálfur. Á góðum
stundum leyfði hann mér að
hlusta á tónlistina sína með sér,
verk sem runnu upp úr honum
viðstöðulaust við flygilinn í stúd-
íói 12, eins og einhver hvíslaði
þeim í eyra hans, eins og Jónas
sagði sjálfur. Ég veit að hann
trúði því að hann hefði hjálp-
armenn, sem bæði hjálpuðu
honum að semja tónlist og
skrifa, en í þeirri trú hans fólst
ef til vill líka ákveðin vantrú á
eigin hæfileika sem hann hafði
ofgnótt af.
Við Jónas vorum sammála
um að það væri ekki nema sann-
gjarnt að fólk fengi að lesa
minningargreinar um sig áður
en það yfirgæfi jarðlífið. Ég
skrifaði því og las mun lengri
minningargrein en hér birtist,
fyrir Jónas nokkrum vikum áð-
ur en hann lést. Ég lofaði að
birta hana í fullri lengd og hana
má finna á vef Morgunblaðsins.
Ég votta fjölskyldu Jónasar
samúð mína og kveð Jónas Jón-
asson útvarpsmann með virð-
ingu og söknuði. Í hans anda
hlakka ég líka til endur-
fundanna.
Svanhildur Hólm Valsdóttir.
Meira: mbl.is/minningar
Fáeinum dögum eftir að ég
hóf störf hjá Ríkisútvarpinu
hringdi Jónas Jónasson frá Ak-
ureyri til að bjóða mig velkomna
til starfa og leggja til nokkrar
lífsreglur mér til fararheilla.
Fyrir þekktumst við ekki per-
sónulega en samtölin áttu eftir
að verða mörg þá rúmlega tvo
áratugi sem við unnum saman.
Stundum voru það símtöl en oft-
ar en ekki birtist hann óvænt í
gættinni á skrifstofu minni,
snaraðist inn, tyllti sér í sófann
og lét gamminn geisa.
Jónas kunni að hvetja fólk til
dáða, ýmist með hrósi eða með
ábendingum um það sem betur
mætti fara. Hann gat verið
snöggur að taka upp símann ef
hann heyrði eitthvað í útvarpinu
sem ekki stóðst þær kröfur um
fagmennsku sem hann vildi gera
til útvarpsefnis. Fagmaður var
hann fram í fingurgóma, list-
rænn, fjölhæfur, hugmyndarík-
ur og vandaði vel til allra sinna
verka. Hann hafði gaman af að
segja frá og kunni öðrum frem-
ur þá list að láta aðra segja sín-
ar sögur. Það fór ekki milli mála
að fólk skipti hann máli. Það
voru þessir eiginleikar sem
gerðu hann að þeim ástsæla út-
varpsmanni sem laðaði hlust-
andann að útvarpinu aftur og
aftur.
Jónas var einkar bóngóður og
gerði margan greiðann, jafnvel
næstum fyrirvaralaust. Hann
var fljótur að bregðast við ef
einhverju þurfti að bjarga í dag-
skránni með stuttum fyrirvara
og brást þá ekki tilfinningin fyr-
ir hvað væri best við hæfi
hverju sinni.
Nú eru kaflaskil. Með Jónasi
er genginn frumkvöðull sem
markaði djúp spor í sögu Rík-
isútvarpsins, sem lífshlaup hans
að heita má var samofið.
Samstarf okkar Jónasar var
ávallt gott og bar ekki skugga á.
Með okkur tókust góð kynni og
vinátta sem entist þó að við
ynnum ekki lengur á sama stað.
Fyrir þá vináttu vil ég þakka.
Árum saman hringdi hann í mig
á aðfangadag til að óska mér og
mínu fólki gleðilegra jóla. Svo
verður ekki um komandi jól og
þess mun ég sakna.
Sigrúnu konu Jónasar, dætr-
um hans og fjölskyldum þeirra
sendi ég einlægar samúðar-
kveðjur.
Margrét Oddsdóttir.
Ég varð tómur inni í mér og
sálin fór eitthvað á flökt þegar
mér var sagt andlát hans Jón-
asar. Ekki það að ég vissi ekki
af því að hverju dró, heldur er
lokið hluta af lífi mínu sem kem-
ur aldrei aftur. Sem barn beið
ég við útvarpstækið eftir
skemmtiþáttum Jónasar til
dæmis um áramót, á þrett-
ándanum og þegar honum datt í
hug að kitla hláturtaugarnar.
Svo fannst mér Jónas stundum
leiðinlegur þegar hann var að
tala við eitthvert fólk sem
barnssálin hafði engan áhuga á.
Mér var sagt að góðir útvarps-
menn væru stundum leiðinlegir
og af því væru þeir svona góðir.
En eftir því sem árin liðu
lærði ég að meta hann sem mik-
inn listamann á öldum ljósvak-
ans og Jónas var snillingur í því
að hlusta og gefa fólki tækifæri
á að tjá sig um hvað sem er. En
það eru mér aðrar minninga
kærari. Við kynntumst hjá Rík-
isútvarpinu árið 1973 og urðum
vinir, en það tók nokkur ár.
Reglulega hringdum við hvor í
annan og bárum saman hvernig
sykursýkin herjaði á okkur. Oft
veitti hann mér stuðning á erf-
iðum stundum. Þegar nokkrir
aðilar stofnuðu samtökin Al-
mannaheill í byrjun 10. áratug-
ar liðinnar aldar til þess að
hrinda árás þáverandi ríkis-
stjórnar á almannatrygginga-
kerfið var Jónas þar á meðal og
lagði sín lóð á vogarskálarnar
sem dugðu til þess að skerð-
ingin varð minni en til stóð.
Þökk fyrir allt, vinur, vertu
sæll kvaddur á leið til sólar-
landsins. Sigrún, takk fyrir að
vera Jónasi það sem þú varst
honum, góður lífsförunautur í
ólgusjó lífsins. Saman sigruðust
þið á erfiðleikum. Innilegar
samúðarkveðjur til ykkar allra
sem standið honum næst.
Gísli Helgason
blokkflautuskáld.
Á öldum ljósvakans, segja
dagskrárgerðarmenn gjarnan
þegar þeir vilja vera dálítið há-
tíðlegir um það efni sem þeir
tilreiða fyrir hlustendur í út-
varpi. Sjálfsagt hef ég oft notað
þetta orðalag á sínum tíma, en
nú við fráfall Jónasar Jónasson-
ar, finn ég fyrir miklum tóm-
leika á þessum ljósvakaöldum
og veit að dyggir hlustendur
hans í áraraðir eru sama sinnis.
Róðrarmeistari ljósvakaaldn-
anna hefur bundið fley sitt við
bryggju sumarlandsins, eftir
stöndum við hlustendur og
söknum.
Allt til ársins 1977 þekkti ég
Jónas ekki nema eins og aðrir
hlustendur Ríkisútvarpsins, en
þá var ég svo heppinn að verða
þátttakandi á námskeiði í dag-
skrárgerð fyrir útvarp. Ein-
kennileg er hún sú tilviljun að
helstu lærimeistarar okkar á
þessu námskeiði hafa nú kvatt
okkur með nokkurra daga milli-
bili, þeir Páll Heiðar Jónsson og
Jónas Jónasson. Ég dreg enga
dul á að þeir voru fyrirmynd
mín þegar ég hóf vinnu við dag-
skrárgerð. Ég leit mjög upp til
þeirra og hef alla tíð síðan fund-
ið fyrir áhrifum þeirra við hand-
ritsgerð, uppbyggingu þátta og
flutning útvarpsefnis. Þessara
góðu félaga er nú sárt saknað.
Þegar ég frétti af alvarlegum
veikindum Jónasar fann ég hjá
mér mikla þörf fyrir að koma á
framfæri við hann þökkum fyrir
það sem hann var mér og
kenndi mér á sínum tíma. Í sím-
tali við hann, fljótlega eftir að
hann lagðist inn á líknardeild,
gafst mér fyrir velvilja Sigrún-
ar, kostur á að tjá honum þakk-
læti mitt. Við áttum einlægt
spjall þar sem ég fékk staðfest-
ingu á þeirri vissu hans að að-
eins ánægjuleg vistaskipti væru
framundan. Í samtölum við Sig-
rúnu, og Sillu dóttur þeirra,
fann ég hve miklu máli þessi já-
kvæða afstaða skipti fyrir fjöl-
skylduna, hún skyldi óhrædd út
í myrkrið fara.
Ein af bestu röddum aldna
ljósvakans hefur nú hljóðnað,
en ljós í myrkrinu er að hún
mun varðveitast fyrir okkur öll
og komandi kynslóðir í verð-
mætu hljóðritasafni Ríkisút-
varpsins.
Ástvinum Jónasar sendi ég
einlægar samhryggðarkveðjur.
Með mikilli virðingu og þökk
kveð ég útvarpsmeistarann Jón-
as Jónasson. Blessuð sé minn-
ing hans.
Óli H. Þórðarson.
Jónasi Jónassyni var margt
til lista lagt; hann var ekki bara
fremsti útvarpsmaður íslenska
ljósvakans heldur listamaður
fram í fingurgóma. Ekki tíunda
ég afrek hans, það gera mér
fremri. Jónas var goðsögn þegar
ég hóf störf á Ríkisútvarpinu
1986. Hann var auðvitað á Út-
varpinu en ég á Sjónvarpinu.
Árin liðu og þar kom að ég varð
kvöldgestur en samstarfsmenn
urðum við á ný þegar ég gaf út
bók hans; Náðugu frúna frá Ru-
zomberok.
Jónas hringdi, stórkostleg
saga, sagði hann með sinni
sterku rödd. Laufey Einarsdótt-
ir Jedlickova hafði verið kvöld-
gestur. Saga hennar verður að
koma fyrir sjónir fólks, bætti
hann við. Og það var alveg rétt.
Örlagasaga Laufeyjar er stór-
brotin, listilega skrifuð af lista-
manni. Unga stúlkan sem giftist
til Tékkóslóvakíu laust fyrir síð-
ari heimsstyrjöld mátti sæta
grimmum örlögum. Óvígir herir
nazista og kommúnista skiptust
á að þramma yfir litla bæinn í
Slóvakíu. Kommúnistar drápu
eiginmann hennar, Jenda Jed-
lickov, og hnepptu Laufeyju í
fangelsi eftir svívirðilega valda-
töku. Laufey Einarsdóttir er ein
af til þess að gera fámennum
hópi landa okkar sem beinlínis
hefur verið á vettvangi heims-
viðburða. Hún mátti þola geggj-
un sem í gegnum aldirnar hefur
reglulega tekið sig upp í Evr-
ópu.
Það var að vonum að slík ör-
lagasaga snerti Jónas Jónasson,
mannvininn sem lét örlög fólks
sig svo miklu varða, tilfinninga-
næmur með ríka réttlætis-
kennd.
Ég votta fjölskyldunni allri
dýpstu samúð mína.
Hallur Hallsson.
Ég átti því láni að fagna að
hitta Jónas Jónasson sjálfan í
eigin persónu og óteljandi eru
heimsóknir hans til mín á ljós-
vakanum. Fyrst lágu leiðir okk-
ar saman er ég var átta ára og
hann kom í heimsókn á drengja-
heimilið Ástjörn, ásamt tækni-
manni með ótrúlega þungt seg-
ulbandstæki, anno 1964.
Jónas var ekkert annað en al-
mennilegheitin, kurteisin og
góðgirnin. Fyrir utan alla list-
rænu hæfileikana og hvetjandi
fasið.
Síðast þegar ég naut þess
heiðurs að keyra Jónas Jónas-
son á nokkra staði, var hann
klæddur ljósgráum, teinóttum
jakkafötum, bar svartan „keip“
á herðum, hanskaklæddur og
með stássstaf í hendi. Glæsi-
mennskan og heimsmannsleg
framkoman sem einkenndu
hann var verð tileinkunar – en
til þess þarf trú á eilíft líf, um-
burðarlyndi, þolinmæði, gæsku,
víðsýni og opinn huga. Alla
helstu kosti eðalmennisins sem
nú hefur lokið dvöl sinni og
hlutverki í þessum líkama sem
við þekktum og elskuðum sem
Jónas Jónasson.
Faðir Jónasar, fyrsti útvarps-
stjórinn, var einn forvígismanna
spíritista á Íslandi um áratuga
skeið. Amma mín sáluga beindi
áhuga mínum að hans merku
bókum. Þar á meðal þeirri er
hann ritaði til sonar síns og
hlýtur sú bók að hafa létt
margri manneskjunni róðurinn í
lífsins ólgusjó, líkt og Jónas
Jónasson gerði alla sína tíð.
Megi ættingjarnir og aðrir
syrgjendur sefast fljótt.
Páll Pálmar Daníelsson,
leigubílstjóri á BSR.
Mig langar að minnast í
nokkrum línum á hann Jónas
vin minn. Við áttum góð kynni á
lífsleiðinni við nokkur tækifæri
og ýmislegt sameiginlegt. Við
áttum bæði tengsl við sama
skóla á sitthvoru tímabilinu, en
það var Leiklistarskóli Ævars
heitins Kvaran, eiginmanns
míns. Einnig höfðum við bæði
áhuga á sálarrannsóknum, höfð-
um hæfileika á því sviði og
mættumst á þeim vettvangi.
Fyrir utan þetta vorum við ná-
grannar í mörg ár og bjuggum
hér á Kambsveginum þar sem
ég gat nánast kastað kveðju á
Jónas af svölunum frá mér. Ég
sendi fjölskyldu hans innileg-
ustu samúðarkveðjur og kveð
Jónas með þessum fátæklegu
línum:
Halur til himins er farinn
og horfinn sjónum um sinn.
Í faðmi föður fær orku
því fang hans er nærri.
Hvert sem litið er ljós og friður
og líkn sem aldrei bregst.
Veröld nýrra afla er nærri
sem njóta má án kvaða.
Ljúf ganga inn í nýtt líf
loforð breytinga án kvíða.
Í spurn horfir hissa á allt
og hógværð tekur við.
Allt svo létt og ljós birtast
og látbragð er kyrrð.
Undur efnast og bálslegið
bíður líf í gleði.
Einsemd hverfur í hamingju
himna sem opnast í logni.
Fegurð brosa bærist og lifir
í birtu sem tekur við.
Almættið verndar á veg í gleði
og vekur upp öryggi.
Fang þess er fegurð og styrkur
í friði kærleikans.
(Jóna Rúna Kvaran.)
Jóna Rúna Kvaran.
Ég þekkti Jónas aðeins í
stuttan tíma, of stuttan tíma
finnst mér. En með sínum ein-
staka hætti tókst honum að
hafa þannig áhrif á mig að mér
finnst ég hafa þekkt hann alla
tíð. Og kannski er það þannig
að við höfum öll þekkt Jónas
alla tíð. Hann hefur verið inni á
heimilum okkar eins lengi og
elstu menn muna. Hann hefur
verið þægilegur kvöldgestur og
vinur.
Ég varð ákaflega upp með
mér þegar Jónas hafði samband
við mig í ársbyrjun og bauð
mér að vera kvöldgestur. Ég
varð líka mjög hissa, sagði auð-
vitað strax já við beiðninni, en
hafði þó nokkrar áhyggjur af
því að þátturinn myndi ekki
verða neitt sérstaklega áhuga-
verður. Jónas gerði lítið úr
áhyggjum mínum, sagði að allir
hefðu sögu að segja og að til-
gangurinn með þessu öllu sam-
an væri einmitt sá að leyfa hon-
um og hlustendum að kynnast
mér. Svo bætti hann reyndar
við „Ragnheiður Elín, nú þekki
ég þig ekki neitt, en af því sem
ég sé af þér í sjónvarpinu frá
þinginu þá hef ég það á tilfinn-
ingunni að þú sért mjög geð-
vond!“ Mér þótti þetta alveg
agalegt og mitt eina takmark
með þættinum varð auðvitað
það að sýna Jónasi fram á það
að ég væri sko alls ekki geð-
vond.
Það var einstök upplifun að
vera kvöldgestur Jónasar. Hann
var gamaldags herramaður í
besta skilningi þeirra orða, sótti
mig í anddyri Útvarpshússins
þegar ég kom og fylgdi mér til
dyra þegar ég kvaddi. Jólakaka,
epladjús og kertaljós í stúdíó-
inu, þægilegt viðmót, virðing og
einlægur áhugi á viðmælandan-
um gerði það að verkum að
þátturinn varð mun áheyrilegri
en ég hafði óttast í upphafi.
Ég er þakklát fyrir að hafa
þekkt Jónas, þó að kynnin hafi
verið stutt. Hann fékk mig til
að hugsa um ýmsa hluti og von-
andi er ég betri manneskja fyr-
ir vikið. Hann var góður maður.
Ég votta eiginkonu hans,
börnum og aðstandendum öllum
mína innilegustu samúð. Bless-
uð sé minning Jónasar Jónas-
sonar.
Ragnheiður Elín Árnadóttir.
✝
Innilegar þakkir til allra þeirra sem sýndu
okkur samúð og vinarhug vegna andláts og
útfarar elskulegrar móður okkar, tengda-
móður, ömmu, langömmu og langalang-
ömmu,
SVANHILDAR SNÆBJARNARDÓTTUR,
áður til heimilis á
Hellu,
Hellissandi.
Gunnar Már Kristófersson, Auður Jónsdóttir,
Steinunn J. Kristófersdóttir, Lúðvík Lúðvíksson,
Sigurjón Kristófersson, Sigurlaug Hauksdóttir,
Snæbjörn Kristófersson, Kristín S. Karlsdóttir,
Svanur K. Kristófersson, Anna Bára Gunnarsdóttir,
Þröstur Kristófersson, Sigurbjörg E. Þráinsdóttir,
Kristinn Valur Kristófersson, Guðríður A. Ingólfsdóttir,
ömmubörn, langömmubörn og langalangömmubörn.
✝
Innilegar þakkir fyrir hlýhug og samúðar-
kveðjur við andlát og útför móður okkar,
tengdamóður, ömmu og langömmu,
ÖNNU EINARSDÓTTUR,
Hendrik Skúlason, Íris Sigurjónsdóttir,
Þórður Skúlason, Elín Agnarsdóttir,
Davíð Davíðsson, Embla Valberg,
Einar Orri Davíðsson, Helga Alfreðsdóttir,
Jóhannes Ingi Davíðsson, Helga Jóhannesdóttir,
Ragnar Davíðsson, Ingibjörg Vilhjálmsdóttir,
Jón Halldór Davíðsson, Petrea Tómasdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
✝
Þökkum hlýhug og samúðarkveðjur vegna
andláts elskaðrar móður okkar og tengda-
móður,
SIGRÍÐAR KJARAN.
Soffía Sigurjónsdóttir, Stefán J. Helgason,
Sigurður Sigurjónsson, Hanna H. Jónsdóttir,
Magnús K. Sigurjónsson, Þórunn Benjamínsdóttir,
Birgir Björn Sigurjónsson, Ingileif Jónsdóttir,
Jóhann Sigurjónsson, Helga Bragadóttir,
Árni Sigurjónsson, Ásta Bjarnadóttir.