Morgunblaðið - 31.12.2011, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 31. DESEMBER 2011
MENNING
Einar Falur Ingólfsson
efi@mbl.is
Loftið á tónleikunum virtist nánast titra ílifandi þrívídd,“ skrifaði tónlistar-gagnrýnandi Morgunblaðsins, Rík-arður Örn Pálsson, um hljómburðinn
og flutninginn á fyrstu tónleikum Sinfóníu-
hljómsveitar Íslands í Hörpu 4. maí í vor. Rík-
arður var djúpt snortinn eins og aðrir gestir á tón-
leikunum, loksins hafði Sinfóníuhljómsveitin
eignast boðlegt heimili, loksins hafði ræst draum-
urinn um tónlistarhús þjóðarinnar, draumurinn
sem hafði verið svo fjarlægur árum saman.
Umsögn sína um tónleikana, þar sem hljóm-
sveitin undir stjórn Vladimirs Ashkenazy fór á
kostum, rétt eins og einleikarinn Víkingur Heiðar
Ólafsson, endar Ríkarður Örn á þeim orðum sem
hann segir hafa leikið á vörum tónleikagesta í
hléi: Til hamingju!
Það var ógleymanlegt að vera viðstaddur þessa
fyrstu tónleika í Hörpu, viðstaddur það sem gestir
höfðu á tilfinningunni að væri nýtt upphaf fyrir ís-
lenskt tónlistarlíf. Vissulega má segja að Harpa
sé allt of stór, og hún er dýr. En hún er komin til
að vera, glerhjúpurinn er að sanna sig nú í
skammdeginu sem sannkölluð gersemi – en
mestu máli skiptir að Eldborg er frábær tónleika-
salur. Ekki bara fyrir klassík, heldur hljómaði
fyrsta uppfærsla Íslensku óperunnar líka vel
(þótt skortur á sviðsdyrum og sviðsbúnaði þrengi
verulega að möguleikum í uppfærslum). Og rokk-
ið fyllir líka glæsilega upp í eldrauðan salinn. Það
sýndi Mugison eftirminnilega fram á fyrir jól.
Íslenskar bókmenntir í útrás
Opnun Hörpu var stór viðburður í íslensku
menningarlífi og mun án efa hafa jákvæð áhrif á
tónlistarlífið hér um komandi ár. Að sama skapi
var þátttaka Íslands, sem gestaþjóð á bóka-
kaupstefnunni í Frankfurt í haust, merkilegur
viðburður í íslensku menningarlífi. Sú þátttaka
var ákveðin staðfesting á stöðu íslenskra bók-
mennta í víðara samhengi en við sjáum alla jafna
hér heima; íslenskir rithöfundar eru nefnilega í
vaðandi útrás, og henni jákvæðri hvernig sem á er
litið. Sú útrás getur ekki gert annað er styrkt
ímynd landsins og íslenskrar sköpunar.
Sá hópur fólks sem stóð að undirbúningi þátt-
tökunnar í Frankfurt, undir stjórn Halldórs Guð-
mundssonar, vann auðsýnilega þrekvirki. Fyrir
utan að stuðla að sýningum á íslenskri myndlist,
leikritum og dansi í sölum borgarinnar komu út á
þýsku um 200 bækur eftir íslenska höfunda eða
um Ísland á einn eða annan hátt. Þar á meðal eru
nýjar þýðingar á Íslendingasögunum og á verkum
flestra mikilvægustu samtímahöfunda okkar.
Þessar bækur voru í kastljósinu á bókasýning-
unni, á glæsilega hönnuðu sýningasvæði Íslands.
Þessi innrás á þýska bókamarkaðinn hefur áhrif
víðar; í kjölfarið hefur verið samið um þýðingar á
mörgum bókanna á önnur tungumál en þýsku.
Svo er líka spurning hvort jákvæður krafturinn
og spennan, sem byggðist upp í íslenskum bók-
menntaheimi fyrir þátttökuna í Frankfurt, hafi
ekki haft jákvæð áhrif á bókaútgáfuna hér á landi
í ár. Að minnsta kosti virðast gagnrýnendur sam-
mála um að flóðið hafi skilað fleiri góðum bókum
til lesenda að þessu sinni en mörg síðustu ár.
Stefnur í myndlistinni útskýrðar
Þriðji stóri viðburðurinn í íslensku menningar-
lífi á árinu sem er að líða og nauðsynlegt er að
minnast á er útgáfa Íslenskrar listasögu í fimm
bindum. Eftir fjórtán ára vinnu fjórtán höfunda
kom þetta stórvirki loks út, í ritstjórn Ólafs Kvar-
an, og var orðin mikil þörf á. Óhætt er að fullyrða
að almenningur sé grátlega illa að sér um stefnur
og strauma í íslenskri myndlist og jafnvel um
helstu myndlistamenn þjóðarinnar. Það hefur op-
inberast ítrekað á liðnum árum þegar meint
gáfnaljós mæta til leiks í spurningakeppnum í
sjónvarpi og eru vel að sér í öllu – nema myndlist.
Þar gata þeir á einföldustu spurningum um lista-
menn eins og Kristján Davíðsson, Gunnlaug
Scheving og Helga Þorgils, mikilvægt fólk sem
mótar menningu okkar og bregst við henni, á
meðan gáfnaljósin leggja á sig að þekkja embætt-
ismenn sem mæta í vinnu sína, eins og þeim ber.
Þótt gallar séu á hluta fjórða bindis Listasög-
unnar og því fimmta, enda umfjöllunin of nálægt
okkur í tíma til að vera „saga“ í hefðbundinni
merkinu heldur frekar viðbrögð við hræringum í
núinu, þá er þetta vandað og vel skrifað verk um
strauma og stefnur sem almenningur, sem fræði-
menn, ættu að lesa og njóta.
Tónahöll, útrás bókmennta
og listasaga – loksins
 Loksins eignaðist þjóðin tónlistarhús  Listasaga ætti að bæta úr þekkingarskorti
Morgunblaðið/Kristinn
Á bókasýningunni Um 200 bækur eftir íslenska
höfunda eða um Ísland komu út á þýsku í haust.
Vígslutónleikar Víkingur
Heiðar Ólafsson lék undir
stjórn Vladimirs Ashkenazys
á opnunartónleikum í Hörpu.
Morgunblaðið/Ómar
Vinsælt á Segir að Jón hafi verið
klæddur eins og gömul kona
Ól barn hlekkjuð
við rúm
Einkaþjálfari Halle Berry
leysir frá skjóðunni
Glerhjúpur
Hörpu tendraður
Salma Hayek
í hjólastól
Átti 14 ára
kærustu!
5. Hundruð mála í athugun
Átak gegn svartri atvinnu sýnir að of
margir eru ekki á staðgreiðsluskrá.
Svört vinna virðist vera vaxandi
vandamál.
8. Norðurlandameistarar
Íslenska U-17 ára landsliðið í
knattspyrnu karla tryggði sér
Norðurlandameistaratitilinn
þegar það lagði Dani í úrslitaleik á
Þórsvelli.
9. Eins og ef Clapton héldi
gítarnámskeið á Íslandi
Ljósmyndarinn Mary Ellen Mark,
einn virtasti heimildamynda-
ljósmyndari samtímans með
ljósmyndanámskeið í Myndlistar-
skóla Reykjavíkur.
10. Glæpahópar og skríll
Yfirvöld stórfjölga lögreglumönnum
Helstu fréttir ársins 2011
Beraði brjóst
í beinni
á götunum til að binda enda á
óeirðir sem hófust í London en
hafa breiðst út til annarra borga í
Bretlandi.
15. Fyrstur Íslendinga
Ólafur Björn Loftsson, kylfingur úr
Nesklúbbnum, fyrstur Íslendinga til
að spila á bandarísku PGA-mótaröð-
inni í golfi.
20. Metfjöldi í maraþoni
Alls höfðu 12.128 manns skráð sig til
þátttöku í Reykjavíkurmaraþoninu
þegar skráningu lauk.
22. Torfhildur Torfadóttir
Torfhildur sem þá var elsti núlifandi
Íslendingurinn, lést 107 ára að aldri,.
23. Klettaskóli settur í fyrsta sinn
Klettaskóli settur formlega í
Perlunni, eini skóli landsins ætlaður
þroskahömluðum.
26. Hilmar hættur sem rektor
Hilmar Oddsson hættir sem rektor
Kvikmyndaskóla Íslands.
29. Kaþólska kirkjan skipar
rannsóknarnefnd
Rannsóknarnefnd skipuð til að
rannsaka alla starfshætti og
viðbrögð kaþólsku kirkjunnar á
Íslandi vegna ásakana á hendur
starfsmönnum um kynferðisbrot og
önnur ofbeldisbrot.
30. Stjarnanmeistari í fyrsta sinn
Stjarnan varð Íslandsmeistari
kvenna í knattspyrnu 2011, fyrsti
titill félagsins í meistaraflokki.
31. Lögreglan beitti valdi
Lögreglan beitti valdi við að koma
um 20-30 liðsmönnum Heimavarn-
arliðsins frá húsi við Breiðagerði
í Reykjavík þar sem reynt var að
koma í veg fyrir útburð íbúa.
September
2. Af þingi í heimspeki
Þórunn Sveinbjarnardóttir, alþing-
ismaður og fv. ráðherra, ákveður að
hætta á þingi.
2. Nýtt athvarf opnað
Nýtt kvennaathvarf fyrir konur á leið úr
vændi ogmansali opnað í Reykjavík.
4 Stjórnvöld beygðu sig
Íslensk stjórnvöld beygðu sig
fyrir ofbeldi af hálfu Breta og
Hollendinga í Icesave-málinu, segir
Ólafur Ragnar Grímsson forseti
Íslands í viðtali á RÚV.
9. Deilt um tilgátuhús
Deilur spretta upp vegna byggingar
Þorláksbúðar í Skálholti, tilgátuhúss
við hlið Skálholtskirkju.
17. Glæsilegur sigur
Íslenska kvennalandsliðið í knatt-
spyrnu vinnur glæsilegan sigur,
3:1, á sterku liði Noregs í undanriðli
Evrópumótsins á Laugardalsvelli.
Þetta er einn merkilegasti sigur
liðsins frá upphafi.
20. Skák en ekki og mát
Tíu erlendir stórmeistarar og tveir
alþjóðlegir meistarar ganga til liðs
við Taflfélag Reykjavíkur.
23. Manngerðir jarðskjálftar
Á annað hundrað manngerðir
jarðskjálftar í dag í nágrenni
Hellisheiðarvirkjunar.
23. Lögreglumenn reiðir
Lögreglumenn eru gríðarlega
óánægðir með niðurstöðu gerðar-
dóms í launadeilu þeirra við ríkið.
Opnun Hörpu var stórviðburður, og
í raun og veru ekki seinna vænna.
Við þurftum á þessu húsi að halda til
að bæta geð okk-
ar aftur,“ segir
Guðmundur W.
Vilhjálmsson, for-
maður Kamm-
ermúsíkklúbbs-
ins. Barátta hans
og annarra
áhugamanna fyr-
ir tónlistarhúsi í
Reykjavík var
orðin löng.
„Eldborg hefur
svo sannarlega staðist alla drauma.
Þar er maður eiginlega inni í tón-
unum þegar þeir berast.“ Hann seg-
ir að með þessum tónleikasal hafi
draumarnir ræst, og gott betur, „því
fæst okkar hafa heyrt svona full-
komnum.
Aðsóknin á tónleika í Eldborg
virðist hafa verið framar öllum von-
um; aukningin hjá Sinfóníuhljóm-
sveitinni mun vera um sjötíu pró-
sent. Þetta veitir fleiri aðgang að
dýrðinni“.
Tónleikar Kammermúsíkklúbbs-
ins eru vanalega í Bústaðakirkju,
verða þeir fluttir í Hörpu?
„Lokatónleikar þessa starfsárs
verða í Hörpu,“ segir Guðmundur.
„Það verða einir tónleikar til prufu
og eftir það verður ákvörðun tekin,
hvort framhald verður á.“
„Eldborg hefur svo
sannarlega staðist
alla drauma“
Guðmundur W.
Vilhjálmsson
Mér finnst hafa tekist afskaplega vel
til með þátttöku okkar í Frankfurt,“
segir Kristín Steinsdóttir, formaður
Rithöfunda-
sambandsins, en
bókum hennar
hefur verið tekið
fagnandi í Þýska-
landi, eins og
verkum annarra
íslenskra höf-
unda. „Við vorum
innilega glöð yfir
því hve allt gekk
vel. Þetta var eins
og vikulöng þjóðhátíð – mikill sigur.
Rithöfundasambandið mætti vel
undirbúið til leiks. Kynnti öflugt
starf íslenskra höfunda og svaraði
spurningum. Það var kærkomið
tækifæri og skemmtilegt.“
Fyrirfram átti Kristín ekki von á
því að svona margar íslenskar bæk-
ur og rit tengd Íslandi kæmu út ytra.
„Við bjuggumst kannski við rúmum
helmingi, en aldrei í lífinu svona
góðum viðbrögðum.
Það eina sem olli mér vonbrigðum
var hve fáar íslenskar barnabækur
voru gefnar út, samt var unnið að
því hörðum höndum. Nú eru þó
teikn á lofti um að messan hafi kom-
ið hreyfingu á og Guð láti gott á
vita!“ Þýskalandsmarkaður er afar
mikilvægur hvað varðar útgáfu
bóka í öðrum löndum. „Ef höfundar
komast inn á Þýskalandsmarkað þá
komast þeir inn víðar,“ segir Kristín
vongóð.
„Var eins og viku-
löng þjóðhátíð“
Kristín Steinsdóttir