Morgunblaðið - 31.12.2011, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 31. DESEMBER 2011
Vinsælt á Einar Bárðar
laminn í klessu
Anna Mjöll giftist
forríkum bílasala
Vísað úr
Hörpu
Á lúxusjeppa
með stolin blóm
Lúxusjeppaeigandi
skilaði blómum
Fyrir og eftir:
Madonna óþekkjanleg
28. Lenging á láni
Reykjanesbær semur um
framlengingu á 1,8 milljarða láni frá
Depfa-bankanum á 7% vöxtum.
30.OR bjargað
Eigendur Orkuveitu Reykjavíkur koma
til bjargarmeð 12milljarða kr. lántöku.
Apríl
1. Mikið safnast í Mottumarsi
Tæplega þrjátíu milljónir króna
safnast í Mottumarsi, átaki
Krabbameinsfélagsins.
2. Gildi neyðarlaga staðfest
Úrskurður héraðsdóms staðfestir
gildi neyðarlaganna. Heildsölu-
innlán í Landsbanka og Glitni eru
forgangskröfur í þrotabú.
Helstu fréttir ársins 2011
Vala Grand komin
með kærasta
5. Fyrst kvenna
Sigríður J. Friðjónsdóttir skipuð í
embætti ríkissaksóknara fyrst kvenna.
8. Dæmdur fyrir innherjasvik
Baldur Guðlaugsson dæmdur í
tveggja ára óskilorðsbundið fangelsi
fyrir að hagnýta innherjaupplýsing-
ar sem hann fékk þegar hann var
ráðuneytisstjóri í fjármálaráðuneyt-
inu árið 2008.
11. Icesave hafnað
Icesave-lögunum hafnað í þjóðar-
atkvæðagreiðslu með 60% atkvæða.
13. Gyrðir verðlaunaður
Tilkynnt að Gyrðir Elíasson hljóti
Bókmenntaverðlaun Norðurlanda-
ráðs í ár.
14. Ásmundur hættir
Þingmeirihluti ríkisstjórnarinnar
kominn niður í 32 atkvæði
eftir brottför Ásmundar Einars
Daðasonar.
15. Sinfó flytur
Sinfóníuhljómsveit Íslands flytur í
Hörpu eftir hálfa öld í Háskólabíói.
16. Ný fjölmiðlalög
Ný heildarlög um fjölmiðla
samþykkt af Alþingi.
19. Sameiningar í leikskólum
Borgarráð samþykkir að sameina
leik- og grunnskóla. Leikskóla- og
menntasvið sameinuð.
27. Harðar kjaraviðræður
Kjaraviðræður virðast á endastöð
og aukin harka færist í viðræður.
28. Leikskólastjórnendum
sagt upp
46 Leikskólastjórnendum sagt upp
ummánaðamót og áætlað að ráða
30 í staðinn.
30.Konunglegt brúðkaup
Milljarðar horfðu á konunglega
kossinn í brúðkaupi Vilhjálms
Bretaprins og Kate Middleton.
Maí
2. Samherji kaupir Brim
ÚA er nýtt dótturfélag Samherja
sem kaupir reksturinn á 14,5
milljarða króna.
5. „Húsið titraði eins og
gömul fiðla“
„Þetta var stórkostlegt. Húsið titraði
eins og gömul fiðla,“ sagði Ríkarður
Ö. Pálsson, tónlistargagnrýnandi
Morgunblaðsins, eftir opnunartón-
leika í Hörpu.
6. Kaupmáttur talinn
aukast um 3-4%
Kjarasamningar náðust á milli tólf
verkalýðsfélaga, samninganefndar
ASÍ og Samtaka atvinnulífsins.
10. Fann óþekkt kvæði
eftir Hallgrím
Heilmikil tíðindi að sögn verkefna-
stjóra á Árnastofnun sem fann
kvæðið í handriti á safni í Uppsölum.
11. Ljót hegðun á Fésbókinni
Einelti undir dulnefnum á
Fésbókarsíðu Kringlunnar.
13. Banaði ungri konu
Maður um tvítugt ók bíl að
Landspítalanum í Fossvogi með lík
konunnar í farangursgeymslunni.
16. Þungt haldin eftir
alvarlega árás
Kona endurlífguð og flutt á
slysadeild.
18. Fiskur tvöfalt dýrari
Verð á fiski hefur nær tvöfaldast frá
árinu 2000.
Djarfar myndir af
Pippu vekja athygli
Menn þurfa ekki að vera þjakaðir af
bölsýni til að vara við of miklum
væntingum hjá Egyptum. Eftir að
búið var að bola
Mubarak frá virt-
ist sátt um að láta
egypska herinn
sjá um stjórn
landsins þar til
hægt yrði að
kjósa. En Mub-
arak er sjálfur
hershöfðingi og
flókið og þung-
lamalegt skipulag á kosningunum,
sem lýkur í janúar, vakti strax tor-
tryggni. Fullyrt var að ætlun hersins
væri að tryggja með ýmsum brellum
gamla valdaflokknum áfram stjórn-
arforystu. Herinn styður flokk Mub-
araks og lætur varla frá sér áratuga
völd og fríðindi bardagalaust. Undir
árslok gengu hermenn hart fram
gegn mótmælendum í Kaíró, tugir
féllu.
Úrslitin fram til þessa benda til
þess að tveir flokkar róttækra harð-
línu-íslamista fái samanlagt hreinan
meirihluta. Sigrar íslamistanna í
frjálsum kosningum, bæði í Túnis og
Egyptalandi, vekja furðu og valda
víða taugatitringi. Stjórnmálaskýr-
endur segja að skýringin á sigrunum
geti verið að alþýðufólk álíti þá geta
tryggt frið og ró. En ef harðlínu-
íslamistar fara vandlega eftir
stefnuskránum getur arabíska vorið
breyst í martröð afturhalds og kúg-
unar. Og konur, sem oft voru í far-
arbroddi uppreisnanna, geta í bili
kvatt vonir um jafnrétti. kjon@mbl.is
Íslamistar með
meirihlutastuðning
Kosið í Kaíró.
Írak er eitt örfárra arabalanda sem
getur státað af lýðræði þótt brot-
hætt sé og gallað. Síðustu banda-
rísku hermenn-
irnir yfirgáfu
landið 15. desem-
ber, lokið var um-
deildu stríði sem
hófst með innrás-
inni 2003.
Óhug vakti að
efnt var til um 20
samræmdra
sprengjutilræða á einum degi í
Bagdad rétt fyrir jól, liðlega 60
týndu lífi. Líklegt er talið að al-
Qaeda menn hafi verið að verki,
þeir vilji koma af stað nýju innan-
landsstríði milli helstu fylkinga.
Og aðeins nokkrum dögum eftir
brottför Bandaríkjahers kom upp
hættuleg deila sem gæti líka orðið
til að endurnýja átökin milli
stærstu fylkinganna, súnní- og sjía-
araba. Hinir síðarnefndu eru mun
fjölmennari. Forsætisráðherrann,
sjítinn Nuri al-Maliki, krafðist þess
að Kúrdar á sjálfstjórnarsvæðinu í
norðurhlutanum framseldu annan
varaforseta landsins, Tariq al-
Hashemi. Sá er súnní-arabi en hafði
flúið á náðir Kúrda eftir að hafa
verið ákærður fyrir að skipuleggja
morð á pólitískum keppinautum.
Gagnkvæm tortryggni ríkir enn og
loft lævi blandið. kjon@mbl.is
„Gestir“ kvaddir
en uggur í mörgum
Bagdad eftir til-
ræði í desember.
FRÉTTASKÝRING
Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
Ár umbyltinganna og óvissunnar miklu er áenda og fátt bendir til þess að nýja áriðverði með rólegra yfirbragði. Hvarvetnakraumar undir niðri. Harðstjórar eru
hraktir frá völdum eða drepnir, lýðræðislega kjörn-
ir leiðtogar eru sendir á eftirlaun. Kapítalismanum
er mótmælt, kommúnisminn dauður, miðjan veit
ekki sitt rjúkandi ráð.
En vonarneistar hafa líka kviknað. Rússar þora
loksins að mótmæla Vladímír Pútín, Kínverjar efna
til verkfalla, ungt fólk á Vesturlöndum andmælir
óhóflegri græðgi peningafursta. Og í löndum rit-
skoðunar reynast myndavélar í farsímum, sms-boð
og nýju samskiptasíðurnar á netinu, Facebook og
Twitter, einræðisöflunum óþægur ljár í þúfu.
Einn af föstum punktum tilverunnar er það ekki
lengur: arabar hafa risið upp gegn eigin kúgurum.
Samfélög í nær öllum arabalöndum hafa síðustu
áratugina verið gikkföst í klóm einræðisafla sem
hafa kennt sig við sósíalisma, þau hafa að vísu látið
halda sýndarkosningar en tryggt að allt sæti við það
sama. Menningarlíf einkenndist af doða, sárafáar
bækur gefnar út, lamandi ritskoðun og hræðsla og
leiði þrúguðu alla. Og stöðnunin í efnahagsmálum
var slík að í sumum ríkjunum gekk meirihluti ungs
fólks stöðugt um atvinnulaus. Margir reiðir, flestir
örvæntingarfullir nema þeir fáu sem voru svo
heppnir að vera nátengdir ráðandi spillingaröflum.
Að vísu gat fólk fengið dálitla útrás fyrir bræðina
með því að öskra á Ísrael.
Uppreisnin, „Arabíska vorið“, kom meira að
segja mörgum sérfræðingum um málefni Mið-
Austurlanda á óvart, þeir voru jafn hissa og margir
Sovétfræðingarnir þegar austurblokkin hrundi fyr-
ir tveim áratugum. En þeir voru líka til sem höfðu
lengi bent á að upp úr myndi sjóða. Þótt Íranar séu
ekki arabar hafa mótmælin þar í landi síðustu árin
sín áhrif á arabaheiminn. Arabíska sjónvarpsstöðin
Al-Jazeera fylgdist vel með, tugmilljónir araba sjá
útsendingar hennar. Kosningar í Íran voru frjálsari
en hjá nær öllum arabaþjóðum að Írökum og Pal-
estínumönnum þó undanskildum. Upplýst fólk í
arabalöndum veit líka að í sjálfu landi óvinarins,
Ísrael, eru lýðræðislegar kosningar, tjáning-
arfrelsi, þjóðarbrot araba þar má líka segja sitt álit.
Fyrstu uppreisnarmerkin sáust í Túnis, reyndar
gerðist það rétt fyrir áramótin, í desember 2010. Þá
kveikti ungur maður í sér í örvinglan eftir að lög-
reglumenn höfðu bannað honum að stunda götu-
sölu. Fjöldamótmæli og verkföll hófust gegn ein-
ræðisherranum Zine El Abidine Ben Ali, sem hafði
ríkt í 23 ár og naut velþóknunar vestrænna stór-
velda, ekki síst Frakklands, gamla nýlenduveld-
isins í Norður-Afríku. En mælirinn var fullur, of-
beldi lögreglunnar hafði öfug áhrif, æsti
uppreisnareldana fremur en að kæfa þá. Lögfræð-
ingar í Túnis, um 8.000 talsins, fóru í verkfall til að
mótmæla því að félagar þeirra höfðu verið barðir,
þátttakan var um 95%. Ben Ali flúði loks land.
Eldarnir á Tahrir-torgi
Neistinn frá Túnis barst með hraða elding-
arinnar yfir til Egyptalands, Líbíu, Sýrlands, Jem-
en, enn fleiri landa. Mestu skipti að í Egyptalandi
söfnuðust hundruð þúsunda manna saman á Tahrir-
torgi í Kaíró og fleiri stórborgum og kröfðust frelsis
og lýðræðis. Egyptar eru og hafa öldum saman ver-
ið forystuþjóð araba sem stundum vilja líta á sig
sem eina þjóð. Hosni Mubarak forseti var hrakinn
frá völdum eftir þriggja áratuga valdaferil og var
dreginn eða öllu heldur borinn á sjúkrabörum fyrir
rétt í ágúst.
Hörðustu átökin urðu í Líbíu þar sem uppreisn-
armenn fengu með blessun (og samt ekki alveg
blessun) öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna, aðstoð
Atlantshafsbandalagsins við að koma þaulsætnasta
harðstjóranum, Muammar Gaddafi, frá völdum.
Hann var að lokum drepinn eftir mannskætt stríð.
Enn er óljóst hverjar lyktirnar verða í Sýrlandi
þar sem Bashar al-Assad virðist staðráðinn í að láta
herinn bæla niður andófið, um 5.000 manns eru þeg-
ar fallnir, aðallega óbreyttir borgarar. Í reynd geis-
ar blóðugt stríð í landinu, mannfallið þessar vik-
urnar er miklu meira en í Afganistan. Pattstaða
með talsverðum blóðsúthellingum er í Jemen en í
Barein við Persaflóa hafa ráðamenn fengið aðstoð
Sádi-Araba við að berja niður mótmæli.
Á þessum slóðum birtist vandi Vesturveldanna í
hnotskurn: þau studdu loks uppreisnina gegn Gad-
dafi en á Arabíuskaganum vega menn og meta enn
hagsmuni. Meira en helmingur allrar olíuvinnslu
heimsins er á svæðinu, tryggja þarf að olían berist
áfram á markaði. Og baráttan við alþjóðleg hryðju-
verkasamtök er að verulegu leyti háð í Jemen, hvað
gerist ef öfl sem hlynnt eru þeim ná völdum?
Óvænt asahláka í frosnum
stjórnmálaheimi arabaþjóða
 Von og ótti takast á í huga fólks í löndunum sem fæst hafa reynslu af lýðræði
Harka Egypskir hermenn
afklæða og sparka í konu úr
röðum mótmælenda á
Tahrir-torgi í desember.
Reuters
Mótmæli Líbanskir stúdentar og nokkrir sýrlenskir í
borginni Tripoli hrópa slagorð gegn Sýrlandsforseta.
Reuters