Morgunblaðið - 23.03.2012, Blaðsíða 22

Morgunblaðið/Ómar
Breytingar Steingrímur J. Sigfússon tók við af Jóni Bjarnasyni sem
sjávarútvegsráðherra um síðustu áramót. Nýtt frumvarp er væntanlegt.
Veiðigjald
2004/ 2005/ 2006/ 2007/ 2008/ 2009/ 2010/ 2011/
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Hlutfall af áætlaðri vergri framlegð 6,0% 6,6% 7,3% 4,8% 4,8% 9,5% 9,5% 13,3%
Álagt veiðigjald 877,0 743,2 428,8 436,4 168,1 1.252 2.900 4.520
Þorskígildi kr.kg. 1,99 1,53 0,91 1,45 0,71 3,47 6,44 9,46
FRÉTTASKÝRING
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
V
eiðigjald, nýtingartími,
endurnýjunarákvæði og
magn sjávarfangs í sér-
staka potta gætu orðið á
matseðli þjóðmálaum-
ræðunnar á næstunni. Búist er við að
Steingrímur J. Sigfússon, sjávar-
útvegsráðherra, leggi fyrir ríkis-
stjórn í dag frumvarp um stjórn fisk-
veiða. Það yrði þá fjórða frumvarpið
um þetta efni af hálfu stjórnvalda á
kjörtímabilinu.
Veiðigjald af reiknaðri framlegð
útgerðarinnar var fyrst greitt vegna
fiskveiðiársins 2004/05 og nam þá um
877 milljónum króna. Veiðigjaldið
átti að hækka í áföngum, en vegna
niðurskurðar á aflaheimildum í
þorski lækkaði það 2007/08 og 2008/
09. Síðustu tvö fiskveiðiár var það að
fullu komið til framkvæmda sam-
kvæmt þágildandi lögum og var mið-
að við 9,5% af framlegð og gjaldið
nam 2,5 og 2,9 milljörðum þessi ár.
Með samþykkt á litla frumvarp-
inu svokallaða um stjórn fiskveiða,
sem varð að lögum síðasta sumar,
var gjaldið hækkað um 40% og er nú
13,3%. Áætlanir gera ráð fyrir að út-
gerðin greiði 4,5 milljarða í veiði-
gjald fyrir þetta fiskveiðiár. Í frum-
varpinu var reyndar upphaflega gert
ráð fyrir 70% hækkun veiðigjalds en
í meðförum þingsins lækkaði þetta
viðmið.
Hækkanir í fjárlögum.
Hins vegar er að finna í fjárlög-
um þessa árs áform um frekari
hækkun gjalds á fiskiveiðiheimildir
eða um það bil tvöföldun þess gjalds
sem lögfest var í júní 2011. Þannig er
ráðgert að veiðigjaldið fari í um 27%
af framlegð frá og með næsta fisk-
veiðiári, sem hefst 1. september.
Tekjuáhrif þeirrar breytingar
eru áætluð 4,5 milljarðar kr. á árs-
grundvelli og koma heilsársáhrif
ekki fram fyrr en á árinu 2013. Áhrif-
in á árinu 2012 eru metin á 1,5 millj-
arða kr. Verði þessi áform að veru-
leika og aðrar aðstæður breytist ekki
gæti veiðigjaldið gefið ríkissjóði um
níu milljarða á næsta ári. Hins vegar
er eftir að gera breytingar á lögum
um stjórn fiskveiða áður en þetta
ákvæði kemur til framkvæmda.
Geta dregið úr þrótti
Á heimasíðu LÍÚ var í gær
fjallað um nýja frumvarpið og vitnað
til frétta Ríkisútvarpsins um málið.
Á heimasíðunni segir: „Greint var
frá því að samkvæmt heimildum
væru uppi hugmyndir um þreföldun
veiðigjalds, úr 13,3% í allt að 40%. Þá
væri gert ráð fyrir að stór hluti afla-
heimilda yrði tekinn af útgerð-
armönnum og þeim úthlutað í leigu-
eða byggðapotta. Reynist efnisatriði
fréttar RÚV rétt er ljóst að gríð-
arlega þungar álögur verða lagðar á
sjávarbyggðir landsins og útgerð-
arfyrirtækin í heild. Verði skattar of
háir er ljóst að þeir geta dregið úr
þrótti fyrirtækja til fjárfestinga og
framþróunar sem á endanum leiðir
til minni tekna í ríkissjóð.“
Fjórða frumvarpið um
fiskveiðar að fæðast
22
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 23. MARS 2012
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Ýmis orð ogmiður fögurgeta átt við
um störf núverandi
ríkisstjórnar en
það sem einna
helst lýsir störf-
unum, ekki síst að undanförnu,
er orðið seinagangur. Teljast
má með ólíkindum hversu
mörg mál hafa tafist mikið hjá
stjórnvöldum og eftir því sem
nær líður lokum kjörtímabils-
ins verður seinagangurinn
meira áberandi.
Fyrr í vikunni var Svandís
Svavarsdóttir umhverf-
isráðherra til að mynda spurð
um stöðu rammaáætlunar og
hún svaraði því að áætlunin
væri „á lokasprettinum“. Sú
áætlun, sem gerð hefur verið
að forsendu þess að hægt sé að
ráðast í nauðsynlegar fram-
kvæmdir sem skapað gætu
fjölda Íslendinga góð störf,
hefur verið á þessum sama
lokaspretti mánuðum saman.
Nú hefur teygst á loka-
sprettinum vegna pólitísks
baktjaldamakks um hvaða
framkvæmdir eigi að leyfa og í
því sambandi er ætlunin að efn-
islegar forsendur og skyn-
samleg rök muni víkja fyrir
einstrengingslegum sjón-
armiðum fáeinna þingmanna,
enda er ríkisstjórnin svo veik-
burða að nánast hver og einn
stjórnarliði getur tekið hana í
gíslingu. Og stemningin í
stjórnarliðinu er orðin þannig
að það þykir sjálfsagt.
Annað mál sem kom til um-
ræðu á þingi í vikunni og hefur
einnig tafist mánuðum saman
er ákvörðun um Vaðlaheið-
argöng. Ríkisstjórnin, nú síð-
ast fjármálaráð-
herra í forföllum,
skýrir tafirnar með
því að málið þurfi
vandaða skoðun og
sé nú í athugun hjá
Ríkisábyrgðasjóði.
Sú sama afsökun hefur verið
viðhöfð í óratíma og er fyrir
löngu orðin fullkomlega ótrú-
verðug, ekki síst í ljósi þess að
stjórnarmeirihlutinn hafnaði í
fyrra ósk samgöngunefndar
um að gerð yrði frekari úttekt
á fjárhagslegum forsendum
verkefnisins.
Ástæða seinagangsins hefur
ekkert með útreikninga eða
fjárhag að gera en stafar af því
að ríkisstjórnin hefur ekki náð
saman meirihluta um málið.
Þetta er sama ástæða og fyr-
ir fjölda annarra tafa á þeim
verkefnum sem ríkisstjórnin
hefur sjálf sagt að séu í for-
gangi. Ríkisstjórnin er of veik
til að koma málum sínum fram
og í stað þess að viðurkenna
getuleysi sitt og ósigur gagn-
vart því verkefni að leyfa at-
vinnustarfsemi að blómstra í
landinu, kýs hún að sitja að-
gerðalaus og fela sig á bak við
skýringar á töfunum sem eng-
inn tekur lengur mark á.
Almenningur hefur lítið
gagn af verkefnum sem rík-
isstjórnin er með á eilífum
lokaspretti. Eina bótin er að
ríkisstjórnin er sjálf komin á
lokasprettinn og hann mun
ekki vara að eilífu. Hann gæti
þó dregist í 400 daga enn og ef
fram heldur sem horfir munu
þeir dagar því miður ekki skila
mörgum nýjum störfum eða
mikilli framleiðsluaukningu í
þjóðarbúið.
Hið eina jákvæða
við lokasprett
ríkisstjórnarinnar er
að hann tekur enda.}
Langdregnir
lokasprettir
Það eru mörgupphlaups-
málin og margt
sem góðviljaðir
þingmenn og rétt-
sýnir þurfa að láta
rannsaka. Nú síð-
ast hafa tveir
grandvarir tals-
menn stjórnarflokkanna sagst
vilja rannsaka lán SÍ til Kaup-
þings banka gegn allsherj-
arveði í FIH-bankanum sem
þá þótti mjög traustur dansk-
ur banki. Auk þess að staðfest
verðmæti hans var margföld
upphæðin sem hann stóð að
veði fyrir, studdist hann þá
við allsherjarábyrgðaryfirlýs-
ingu frá danska ríkinu.
Nú tæpum fjórum árum síð-
ar er gefið til kynna að verð-
mæti þessarar eignar SÍ hafi
rýrnað stórlega í höndum SÍ.
Það sætir auðvitað furðu. Al-
þingismenn vilja
því rannsókn.
Virðist alveg ein-
boðið að láta hana
fara fram.
Sé málið jafn-
alvarlegt og þing-
menn telja er
sjálfsagt að seðla-
bankastjóri og aðstoðar-
seðlabankastjóri, sem haldið
hafa utan um málið sl. þrjú
ár, án þess að koma hinu
trausta veði í verð, svari eið-
svarnir hinum fjölmörgu
spurningum sem hljóta að
vakna um eignavörsluna.
Hljóta þeir að víkja úr störf-
um sínum þar til hinni mik-
ilvægu rannsókn lýkur.
Morgunblaðið tekur undir
kröfur þingmannanna Helga
Hjörvar og Björns Vals Gísla-
sonar um að rannsókn verði
þegar sett í gang.
Rétt gæti verið að
fresta rannsókn á
Íraksstríði og einka-
væðingu banka og
setja þessa nýju í
algjöran forgang}
Krafa um rannsókn studd
Þ
að kemur fyrir að hjá manni vakna
ýmsar spurningar um daginn
og veginn. Við sumum þeirra
virðist, að minnsta kosti í fljótu
bragði, ekki vera neitt svar. Og
það er meira en nóg framboð af ósvöruðum
spurningum. Ein þeirra er til dæmis hvern-
ig standi á því að banki afskrifar tugi, jafn-
vel hundruð milljóna króna hjá fyrirtækjum
út um allan bæ. Ekki einu sinni, heldur oft.
Í þessu sambandi er vert að hafa í huga að
sami banki getur gengið býsna hart fram í að
innheimta nokkurra þúsunda króna skuld
hjá launafólki sem gerir allt sem það getur
til að standa í skilum. Sumir missa jafnvel
húsnæði sitt. Hvers vegna fær veit-
ingastaðakeðja sem selur pítsur 1.500 millj-
ónir afskrifaðar, sé fréttaflutningur ar því
réttur? Má pítsukeðjan ekki bara fara á hausinn?
Einhver gæti nú hugsað með sér að fullkomnlega eðli-
legt væri ef svo færi. Fyrirtæki sem safnar slíkum skuld-
um getur varla hafa verið vel rekið og engum til hags-
bóta að halda slíkum rekstri áfram.
Tuga og hundraða milljóna skuldir illa rekinna fyr-
irtækja eru afskrifaðar, án þess að nokkrar ástæður liggi
þar fyrir aðrar en þær að leyfa fólki sem virðist vera von-
laust í fyrirtækjarekstri að halda áfram í ruglinu.
Sem betur fer erum við flest þeirri náttúru gædd að
vilja gjarnan greiða skuldir okkar. En það væri samt for-
vitnilegt að vita hvaða skilyrði þarf eiginlega að uppfylla
til að fá eitthvað afskrifað.
Í fljóti bragði virðist að greið leið til þess sé
að færast of mikið í fang eða hefja fyrirfram
vonlausan rekstur. Heimskuleg ákvarðanataka,
kæruleysi og hreinræktuð græðgi virðist líka
vera vænleg til árangurs. Svo er líka hægt að
skipta um kennitölu og skilja allar skuldirnar
eftir á þeirri gömlu, en það hefur reynst mörg-
um vel, eins og dæmin sanna. Það má ekki
gleymast að einhvers staðar frá koma allir þessir
peningar sem bankarnir afskrifa. Eru bankarnir
annars ekki að hluta til í eigu ríkisins?
Ég er hreint ekkert hress með að almannafé
sé varið í að halda pítsustöðum og líkamsrækt-
arstöðvum á floti. Mig langar miklu fremur til
að sjá meiri peninga fara til skólanna, leikskól-
anna og sjúkrahúsanna, þar sem skorið hefur
verið niður þannig að við öll líðum fyrir. Hvað
er annars hægt að gera fyrir 1.500 milljónir? Mjög
margt.
Frá hruni hefur fjöldinn allur birst af fréttum um him-
inháar afskriftir í bankakerfinu hjá fólki sem virðist eiga
verulegar eignir og tekur ennþá þátt í íslensku viðskipta-
og athafnalífi af fullum krafti, þrátt fyrir þessar af-
skriftir. Þetta hafa verið svo margar fréttir, svo mörg
fyrirtæki, svo margir milljarðar að enginn venjulegur
maður eða kona getur haft nokkra yfirsýn yfir þetta.
Einu sinni var því lofað að skjaldborg skyldi slegin um
heimilin í landinu. En ætli okkur hafi ekki misheyrst þá
eins og svo oft áður. annalilja@mbl.is
Anna Lilja
Þórisdóttir
Pistill
Flatbökuskjaldborgin
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
» Í samstarfsyfirlýsingu Samfylkingar og Vinstri grænna í maí 2009 er
kveðið á um að lög um stjórn fiskveiða verði endurskoðuð í heild.
» Í júlí 2009 skipaði sjávarútvegsráðherra starfshóp og átti hann að
skila af sér fyrir 1. nóvember 2009, en raunin varð september 2010.
» Tvö frumvörp komu frá ríkisstjórn til Alþingis í maí í fyrra.
» Minna frumvarpið var samþykkt, en heildstætt frumvarp var ekki af-
greitt frá Alþingi. Það hafði fengið mikla gagnrýni og falleinkunn víða.
» Í lok nóvember sl. var fullbúið frumvarp, kallað vinnuskjal, kynnt í
ríkisstjórn. Það var unnið af starfshópi ráðherra og fór ekki lengra.
Hluti af stjórnarsáttmálanum
LÖGIN Á AÐ ENDURSKOÐA Í HEILD