Morgunblaðið - 30.03.2012, Qupperneq 4

SVIÐSLJÓS
Ingveldur Geirsdóttir
ingveldur@mbl.is
Hægt væri að koma í veg fyrir helm-
ing allra krabbameinstilfella í
Bandaríkjunum ef fólk tileinkaði sér
heilbrigðari lífsstíl. Er það niður-
staða nýrrar bandarískrar rann-
sóknar sem var birt í gær í tímarit-
inu Science Translational Medicine.
Orsök um þriðjungs allra krabba-
meinstilfella þar í landi er rakin til
reykinga og 20% þeirra eru rakin til
offitu.
Haldið er fram í rannsókninni að
með því að hreyfa sig, borða rétt og
forðast reykingar hefði verið hægt
að koma í veg fyrir helminginn af
þeim 577.000 dauðföllum sem er bú-
ist við að verði af völdum krabba-
meins í Bandaríkjunum á þessu ári.
Krabbamein kostar bandaríska heil-
brigðiskerfið 226 milljarða dollara ár
hvert. Vísindamennirnir vilja að far-
ið verði að leggja meiri áherslu á for-
varnir gegn krabbameini þar í landi.
Hugsanlega lægri tölur hér
Laufey Tryggvadóttir, fram-
kvæmdastjóri Krabbameinsskrár
hjá Krabbameinsfélagi Íslands, seg-
ir að heimfæra megi þessar niður-
stöður upp á Ísland en tölurnar yrðu
hugsanlega aðeins lægri, einkum
vegna heldur minni reykinga hér en í
Bandaríkjunum og lægra hlutfalls
einstaklinga með offitu.
„En í stórum dráttum gilda nið-
urstöður þessarar rannsóknar hér
líka. Og hér fer því miður jafnt og
þétt hækkandi tíðni ofþyngdar og of-
fitu. Það mætti draga úr um helm-
ingi krabbameina með því að reykja
ekki, innbyrða færri kaloríur, hreyfa
sig daglega í minnst 30-60 mínútur,
sleppa áfengisneyslu eða drekka
áfengi í miklu hófi, verja sig gegn
sólbruna og sýkingum sem geta
valdið krabbameini, mest munar hjá
okkur um veirur sem valda legháls-,
munnhols-, og magakrabbameini, og
mæta í skipulagðar krabbameinsleit-
ir sem í boði eru,“ segir Laufey.
131 deyr úr lungnakrabbameini
Í Bandaríkjunum mætti koma í
veg fyrir þriðjung af öllum tilfellum
lungnakrabbameins ef fólk forðaðist
reykingar. Hér á landi valda reyk-
ingar um 14% alls krabbameins, og
um 84% alls lungnakrabbameins.
Hægt væri að fyrirbyggja meira en
84% alls lungnakrabbameins á Ís-
landi ef enginn reykti og yfir 15%
alls krabbameina að sögn Laufeyj-
ar. Daglega reykja nú á Íslandi
14%. Árlega
deyja um 540 manns, 287
karlar og 253, konur af völd-
um krabbameins hér á landi.
Langstærsti hópurinn deyr
úr lungnakrabbameini, sam-
tals 131 árlega, eða fjórðung-
ur af öllum sem deyja af völd-
um krabbameins hér.
Heilbrigður lífs-
stíll borgar sig
 Gæti komið í veg fyrir helming allra krabbameinstilfella
Reuters
Sígarettustubbar Um 14% Íslendinga reykja. 131 deyr að meðaltali hér á landi úr lungnakrabbameini ár hvert.
4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 30. MARS 2012
Andri Karl
andri@mbl.is
„Ég lýsi mig saklausan af öllum
ákæruatriðum,“ sögðu þeir báðir
Hreiðar Már Sigurðsson og Ólafur
Ólafsson fyrir Héraðsdómi Reykja-
víkur í gær en þeir eru ákærðir af
sérstökum saksóknara í svonefndu
Al-Thani-máli fyrir umboðssvik og
markaðsmisnotkun, eða hlutdeild í
sömu brotum. Einnig var mættur
Magnús Guðmundsson sem líka lýsti
sig saklausan en fjórði sakborning-
urinn í málinu, Sigurður Einarsson,
hafði áður gert það sama.
Samkvæmt ákæru eru Hreiðari
Má gefin að sök umboðssvik í tveimur
ákæruliðum og markaðsmisnotkun í
öðrum tveimur. Magnús er ákærður
fyrir hlutdeild í bæði umboðssvikum
og markaðsmisnotkun eins og Ólafur
Ólafsson. Sigurður er svo ákærður
fyrir umboðssvik í einum lið en mark-
aðsmisnotkun í tveimur. Brotin varða
allt að sex ára fangelsi.
Vilja afrit af tölvupóstum
Við fyrirtökuna í gær kom fram
sú krafa verjenda að fá afrit af öllum
tölvupóstum og símagögnum í mál-
inu. Þeirri kröfu hafnaði saksóknari í
málinu, Björn Þorvaldsson, en sagði
að samþykkt væri að sakborningar,
og verjendur þeirra, fengju aðgang
að gögnunum í húsakynnum sérstaks
saksóknara, þ.e. eigin tölvupóstum og
símtölum. Verður þetta álitamál tekið
til úrskurðar síðar.
Þá var ákveðið að greinar-
gerðum yrði skilað 24. maí nk. Það
þótti saksóknara yfirdrifið rúmur
tími en verjendum of skammur.
Allir fjórir segjast sak-
lausir í Al-Thani-málinu
Morgunblaðið/Kristinn
Héraðsdómur Hreiðar Már Sig-
urðsson og Ólafur Ólafsson í gær.
Þrír sakborninga
mættu fyrir dóm
Laufey segir gífurlega mikinn
fjárhagslegan sparnað vera
fólginn í forvörnum gegn
krabbameinum, auk allra þeirra
þjáninga og dauðsfalla sem
þannig megi koma í veg fyrir.
Hún segir þó að ekki megi
gleymast að mikið verk hafi ver-
ið unnið, dánartíðni af völdum
krabbameina hafi lækkað, sem
má þakka mikilli minnkun reyk-
inga, krabbameinsleit og fram-
förum í meðferð krabbameins-
sjúklinga.
Hún segir vera einstaklega
góða aðstöðu á Íslandi til rann-
sókna á áhrifum forvarna, s.s.
aukinnar hreyfingar og hollara
mataræðis. „Við getum
auðveldlega fylgt rann-
sóknarhópum eftir
m.t.t. sjúkdóma og
dánartíðni með sam-
keyrslu við heilsu-
farsskrár, sem er ekki
hægt annars staðar í
heiminum nema á
Norðurlöndum.“
Fjárhagslegur
sparnaður
FORVARNIR
Laufey
Tryggvadóttir
Ingveldur Geirsdóttir
ingveldur@mbl.is
Helgi Hjörvar, formaður efnahags-
og viðskiptanefndar Alþingis, segir
auðlegðarskattinn vera sanngjarnt
framlag á erfiðum tímum. „Auð-
legðarskattur er klárlega neyðar-
brauð og ekki skattafyrirkomulag
sem við viljum hafa viðvarandi.
Með honum er leitað til þeirra sem
eru efnaðastir í samfélagi okkar og
þeir fengnir til að leggja sérstak-
lega af mörkum tímabundið í erf-
iðu árferði. Áætlað er að auðlegð-
arskatturinn verði út næsta ár, þó
er ekki hægt í okkar erfiðleikum
að útiloka að hann verði fram-
lengdur eitthvað.“
Helgi talaði á fundi VÍB, eigna-
stýringaþjónustu Íslandsbanka
sem fór fram í hádeginu í gær. Á
fundinum var sérstaklega fjallað
um auðlegðarskattinn og kynntar
upplýsingar sem VÍB lét taka
saman um hann. Kom m.a. fram að
tekjulágir eldri borgarar eru um-
talsverður fjöldi greiðenda hans.
Tveir þriðju hlutar greiðenda
skattsins hafa árstekjur undir 5
milljónum kr. 37% þeirra sem
greiða hann eru 65 ára eða eldri
og 22% greiðenda 75 ára og eldri.
Helgi sagði það ekki óeðlilegt.
„Eignamyndun fólks byrjar á
fertugsaldrinum. 65 ára og eldri
eru fjórðungur af Íslendingum 35
ára og eldri. Svo það þarf ekki að
koma á óvart að þriðjungur sé í
þeirra aldurshópi. Auðlegðarskatt-
ur er ekki lagður á stóra hópa í
samfélaginu, það sést á tölum um
fjölda þeirra sem eru að greiða
hann. Þetta eru örfá prósent
þeirra sem eru svo lánsamir að
vera eignamesta fólkið í landinu.“
Tilgangurinn með auðlegðar-
skattinum upphaflega var að ná til
baka af þeim sem högnuðust mest
á eignabólunni fyrir hrun. Nú er
rætt um að hann bitni illa á tekju-
lágu eldra fólki sem býr í skuld-
lausu húsnæði, oft í hverfum þar
sem fasteignamat er hátt.
Spurður hvort það standi til að
lagfæra þennan annmarka á auð-
legðarskattinum svaraði Helgi því
til að hann teldi fulla ástæðu til að
fara yfir slíkar ábendingar. En
benti á um leið að ef yrði farið í að
breyta honum til hins betra fyrir
eldri borgara gæti það þýtt að
hann yrði gerður viðvarandi.
Tryggir jafnræði
„Í tímabundum aðgerðum þurfa
menn að vera opnir fyrir því að
gera málefnalegar breytingar á
fyrirkomulagi. Höfuðáherslan er á
að þetta sé tímabundið en ekki að
menn lagi hann þannig til að hann
geti orðið viðvarandi. Auðlegðar-
skattur er neyðarbrauð og ég held
að það eigi ekki að leggja áherslu
á að endurskoða fyrirkomulagið
heldur að leggja áherslu á að
hverfa frá neyðaraðstæðum svo við
sitjum ekki uppi með skattinn.“
Upp kom sú umræða á fund-
inum að leggja heldur aukinn skatt
á háar tekjur en Helgi sagði þá
leið ekki vænlega. „Tekjurnar er
að mörgu leyti auðveldara að flytja
til, vera með í félögum. Möguleik-
arnir til að leita leiða framhjá
skattinum eru fleiri en þegar
greitt er ákveðið hlutfall af eignum
umfram ákveðin mörk. Það held ég
að tryggi að einhverju leyti jafn-
ræðið.“
Sanngjarnt
framlag á erf-
iðum tímum
 Auðlegðarskatti verður ekki breytt
Hverjir greiða eignaskattinn?
Upphæðir
í milljónum
3.817
6.560
2009 2010
72%
hækkun
Fjöldi
greiðenda
3.817
5.570
2009 2010
46%
hækkun
Eignaskatturinn í tölum
Auðlegðarskattur við
lagasetninguna 2009
Eignir Eignask.
Einstaklingar +90 m 1,25%
Hjón +120 m 1,25%
Lagabreyting 2010
Eignir Eignask.
Einstaklingar +75 m 1,50%
Hjón +100 m 1,50%
Aðalfundur Geðverndarfélags Íslands verður haldinn
laugardaginn 31. mars næstkomandi, að Hátúni 10,
9. hæð kl. 10 árdegis.
Dagskrá: Venjuleg aðalfundarstörf.
Að aðalfundarstörfum loknum flytur Styrmir Gunnarsson
erindið „Aðstandendur geðsjúkra – falinn vandi?”
Félagar eru hvattir til að mæta.
Stjórn Geðverndarfélags Íslands
Aðalfundur
Geðverndarfélags Íslands