Helgafell - 01.11.1954, Blaðsíða 33

ÞÓRBERGUR ÞÓRÐARSON 3Í
A þessu tímabili birti Þórbergur að vísu allmargar frumsamdar ritgerðir
í tímariium og blöðum. En undancekningarlítið voru þær í fyrstu skrifaðar á
Esperanío og síðan þýddar á íslenzku af böfundinum sjálfum. Þórbergur reynd-
íst eðli sínu crúr og tók ekki esperantonámið neinum lausatökum. Honum nægði
engan veginn að læra málið til þess að lesa það og skilja, hann vildi ekki
hæcta fyrr en það var orðið honum eins og annað móðurmál, sem hann gæci
talað og ritað fullum fetum. Hann sótti mót og námskeið í ýmsum löndum og
ferðaðist meðal esperantista á Norðurlöndum og hélt fyrirlestra. Hér heima
hóf hann að kenna málið og hélt því áfram um nokkur ár, skrifaði og gaf út
kennslubækur, safnaði til íslenzk-esperantiskrar orðabókar. Og síðast, en ekki
sízi, skrifaði hann stóra bók um þessi efni, Alþjóðamál og málleysur 1933.
Er sú bók stórfróðleg og ótrúlega skemmtileg um slíkt efni.
A þessum árum mun Þórbergur hafa látið sitt af hverju frá sér fara, sem
ekki hefur verið prentað, til dæmis sendibréf, en bréf hans hafa löngum þótí
merkileg. Mér er að minnsta kosti minmsstætt eiti bréf, er hann skrifaði hol-
lenzkri konu einhvern tíma milli 1930 og 40. Minnir mig, að kvenmaður þessi
væri rithandarsérfræðingur, en þau höfðu eitthvað kynnzt á esperaníomóii.
Bréfið var auðvitað skrifað á alþjóðamálinu, langt og viðamikið, en höfund-
urinn las það í munnlegri hraðþýðingu fyrir nokkrum góðkunningjum áður en
hann sendi það. Var þar víða komið við á vetivangi stjórnmála og bókmennta
Eér heima og ekki tekið á öllu með silkihönzkum. Myndi það hafa þótt — og
þykja enn — ærið forvitnilegt, ef birt hefði verið. En af þessu bréfi mun
ekki vera til neitt afrit.
9
Enn er ótalinn einn þátturinn í fræðimennsku Þórbergs, en það er þjóð-
sagnaritun hans. Hann hefur mikið dálæti á þjóðsögum, einkum um drauga
°g forynjur, t. d. vatna- og sæskrímsli, og hefur skráð allmargar sögur af því
Ggi. Eru draugasögur hans sumar svo magnaðar, að engin önnur slík fram-
leiðsla hérlend stendur þeim framar að kynngi, nema ef vera skyldi fornkunn-
lngi okkar Glámur úr Forsæludal. Auk þjóðsagnanna, sem flestar er að finna
í Gráskinnu, hefur Þórbergur ritað tvær bækur um skyld efni, Indriða miðil
°g Viðfjarðarundrin.
Þórbergur hefur yndi af að ræða um drauga, kynjaverur og hvers konar
dularfull fyrirbrigði — að minnsta kosti í áheyrn vantrúaðra. Hann lítur á
slík fyrirbæri — ekki sem hégiljur og hindurvitni, heldur sem rannsóknarefni
visindanna. Er það vísast bæði frambærilegt og skynsamlegt sjónarmið út af
fyrir sig. En þegar Þórbergur segir draugasögu, þá er ekki nóg með að hann