Helgafell - 01.11.1954, Blaðsíða 26

24
HELGAFELL
hins veglausa tóms, þar sem óseðjandi hungur og þorsti sitja um oss. . . .
Vér hreykjum upp alls konar prinsípum og kerfum, sem hrynja jafnharðan
yfir höfuð oss, af því að undirstaðan var blekking veruleikans. Og síðan erum
vér að ljúga því að sjálfum oss, að vér séum praktískir. Praktísku mennirnir
svonefndu eru flestir hverjir í raun réttri ópraktískustu ormarnir, sem í duft-
inu skríða. . . . Svonefnd ,,hagspeki“ vorra tíma hefur myndazt við að gera
uppreisn gegn lögmálum lffsins. Hún hefur haft endaskipti á verðmæti hlut-
anna, gert meðalið að marki, sjálfsblekkinguna að veruleika, snúið lyginm í
sannleika, eins og jafnan á sér stað, er eigingjarn þekkingarskortur nær að
kaffæra sanna þekkingu og réttláta breytni. Afleiðingin verður svo grátur og
gnístran tanna“.
Þetta var nú heimsádeila, sem var til þess fallin að hressa upp á sansana.
Ekki gat mig þá órað fyrir því, að þessi höfundur ætti síðar eftir að reyna drjúg-
um betur á þolrif Iesenda sinna.
Hinn jákvæði þáttur ritgerðarinnar fólst í því, að höfundurinn boðaði af
spámannlegum myndugleika ágæti austrænna hugarstefna, einkum yogaheim-
spekinnar indversku, og sagði frá reynslu smni af henni, hvernig hann hefði
tekið upp yogaæfingar og öðlazt heilsu sína af nýju. Mörgum hefur án efa
þótt sú frásögn það nýstárlegasta við ritgerðina. Mér kom hún ekki svo mjög
á óvart, því um þær mundir var ég sjálfur á kafi í guðspeki og öðrum aust-
rænum dulfræðum, hafði meðal annars lesið bók Hohlenbergs um yoga, þótt
ég hefði ekki sinnt um æfingar. Athygli mín beindist að allt öðru. Hér var nýr
tónn, nýr stíll, daggferskur, hispurslaus og markvís. Eg man nú ekki lengur,
hvað ég las fleira í bókastaflanum á borðinu fyrir framan mig, það sökk víst
fljótlega niður í undirvitundina. En „Ljós úr austri“ varð mér minnisstætt og
nafn þessa höfundar, sem ég hafði aldrei heyrt getið fyrr.
Svona atvikaðist það, ég uppgötvaði séníið — átta árum eftir að það hafði
kvatt sér hljóðs í Isafold. Og má það teljast alláþreifanleg staðfesting þeirrar
kenmsetmngar, sem höfundurinn klykkir út ritgerð sína með: „Sannleikurinn
fer ekki umhverfis jörðina á áttatíu dögum“.
3
Síðsumars 1925 hitti ég í Osló samlanda minn einn og gamlan kunningja,
sem þá var nýkominn að heiman. Að sjálfsögðu spurði ég hann tíðinda, meðal
annars um það, hvað gerzt hefði merkilegast á bókmenntasviðinu upp á síð-
kastið. Hann tjáði mér, að einna mest væri nú talað um bók, er nefndist
„Bréf til Láru“, eftir Þórberg Þórðarson. Ég kannaðist þegar við nafn höf-
undarins, en fékk að öðru leyti litla vitneskju um bókina — veit ekki einu