Helgafell - 01.11.1954, Blaðsíða 52

50
HELGAFELL
ur í Fyrnafurðu lét búa skip mörg og
hafði mikið mannyal og útbúnað.
Ilöfð'u miklar hugsjónir safnazt fyrir
í borg hans um veturinn, og lét liann
nú búa þær til skips. Síðan ]ét hann
í haf á Breiðasjó.
★
Þeir, sem gengu um Austurvöll í
októbermánuði og sveigðu inn í lág-
timbrað hús listanna, munu hafa
mætt þar Málara konungi á siglingu
sinni um Breiðasjó. Og þeir munu hafa
kennt siglinguna á því, að skipin eru
hlaðin hugsýnum og heimahöín þeirra
er óumdeilanlega Fyrnafurða á Braga-
landi.
Það er ekki ófyrirsynju að Jóhann-
es Kjarval skrifar um skip og málar
skip, og þegar ég hitti hann í Banka-
stræti fyrir skömmu, sagði hann: Þeg-
ar ég geng er ég að sigla skútu: Eg
lensa og hleypi undan, krussa og læt
reka. Oftast beiti ég í. Fyrsti listskóli
Kjarvals var skúta í norðurhöfum,
kennslustundirnar glíma við veður og
þorsk, en írívaktin notuð til þess að
mála. Ég hef það eftir gömlum manni,
að það hafi þótt undarlegt, þegar þessi
háseti kom um borð, að nesti hans og
útbúnaður skyldi vera strigi og pensl-
ar og olíulitir og ein peysa austan af
Meðallandi. Og þó var hann engum
manni óglímnari við þær höfuðskepn-
ur, sem eiga sjómann Dumbhafsins
einan að viðmælanda. A þennan skóla
gekk Jóhannes í finnn ár. Þótt eftir-
tekjan yrði ekki ávöxtuð í bönkum,
var það samt einn dag að hann tók
pokann, sagði sig úr vist hjá þeim
heiðurshjónum Ægi og frú Rán og
sigldi sinn Breiðasjó í Lundúnaveldi.
Það hefur áreiðanlega þurft talsverð-
an kjark til þess að ganga upp mar-
maraþrepin og berja að dyrum í Kon-
unglega listaháskólanum brezka, —
sjómaður af skútu, norðan úr ísahafi.
Slíkt hafði heldur aldrei þekkzt á
Bretlandi fyrr. Því var hurðum þessa
fornvirðulega vígis brezkra hirðmál-
ara varla hallað frá stöfum (og svona
innan sviga sagt, er ég ekki alveg viss
um hvernig færi, ef hann bankaði þar
í dag).
En Jóhannes Sveinsson fann sér
brátt annað og betra Akademí: snill-
inginn Turner. I hinum viðvanings-
legu myndum skútuáranna liafði
hann hvað eftir annað reynt að höndla
á léreftið hina undarlegu birtu Dumb-
'hafsins, þetta sindrandi blik bafsins
og litbrigðin í seglum skipanna. I
myndiim Turners fann hann einmitt
það, sem hann leitaði: ljóshillinguna,
hina ójarðnesku og innfjálgu stemmn-
ingu hafsins — og skip. Þegar Hall-
dór Laxness spyr Kjarval þeirrar
spurningar mörgum áratugum síðar:
Komu fjöllin þér til að mála.p, þá svar-
ar hann, eflaust með sínum dreymna
glampa í röddinni: Nei, skip. Og ég
hef sjaldan séð skipi gefin þvílík sál,
eins og þegar Kjarval tekur rauðkrít
sína upp úr vasanum á einni bryggj-
unni í Kristjánshöfn og teiknar þar
gamla skonnortu, sem menn höfðu
reyrt við bólfestarnar. Hver rá og hver
reiði er vinur hans frá fyrri tíð’, en
það er sál skipsins, sem ein skiptir
hann máli. Það er skip aldanna, sem
hefur barið heimshöfin sjö, veðursorf-
ið og kjalþungt. Það er skip skipa.
Eftir vetrardvöl í London heldur
liann til Kaupmannahafnar og stund-
ar þar sleitulaust nám í sjö vetur, unz
hann lýkur prófi 1918, 33 ára gamall.
Sumarið eftir fer hann heim til Is-
lands, málar og lieldur sýningu. List
hans mun ekki hafa mætt miklum
skilningi, en það vill sóma íslands til
happs, að hópur ungra manna hefur