Helgafell - 01.11.1954, Blaðsíða 40

38
HELGAFELL
Ég biðst afsökunar á þessum ú.íúrdúr um skúminn og skal nú aftur Kverfa
að efninu. Nei, Þórbergur er síður en svo kominn á elliár eftir útlitinu að
dæma. Listin er ódauðleg, og listamenn eldast ekki, hefur einhver spekingur
sagt. Eða hvort myndi ritmennska Þórbergs vera farin að sýna á sér ellimörk?
Það er nú eitthvað annað. Ritgerðir þær, er hann hefur birt á síðustu árum,
eru skrifaðar af sama tindrandi fjöri og einkennt hefur hann alla tíð — nema
hvað honum hefur ef til vill aldrei fyrr tekizc að blanda saman alvöru og
skopi með jafn-lystilegum hætti. Hann hefur ekki gefið út bók síðan hann
lauk við ævisögu Arna prófasts Þórarinssonar (1950). En nú mun hann vera
í þann veginn að reka endahnútinn á nýtt ritverk, sem ekki mun þykja síð-
ur nýstárlegt en fyrri bækur hans. Því fer að minnsta kosti víðs fjarri, að Þór-
bergur sé farinn að endurtaka sjálfan sig. Um það mun þessi nýja bók taka
af öll tvímæli.
En þegar sú bók er af höndunum, mættum við þá fá meira að heyra um
ævi hans sjálfs. Þórbergur er nú einu sinni þeim álögum ofurseldur, að af
honum er sífellt heimtað meira, meira. Það hlutskipti verður hann að sætta
sig við, og myndu raunar margir öfunda hann af því. Og efni mun hann ekki
skorta. Hann hefur hingað til mylgrað í okkur kafla og kafla úr ævisögu
sinni, einkum í Islenzkum aðli og Ofvitanum, en okkur langar í meira. Ekki
sízt þegar við vitum, að hann á sitthvað fleira í fórum sínum og hefur jafn-
vel þegar fest sumt af því á pappír.
Það er áht sumra bókmenntafræðinga, að rómaninn sé búinn að lifa sitt
fegursta og að ævisagan geti kannski í nálægri framtíð tekið þann öndvegis-
sess, er hann hefur skipað nú um langt skeið. Þórbergur hefur ekki skrifað
rómana og hneigisí jafnvel að því að lícilsvirða þá bókmenntagrein og kalla
rómanana lygisögur. En í ævisagnaritun — hvort heldur sjálfs sín eða ann-
arra — er hann tvímælalaust meistarinn, sem enginn samlandi hans kemst í
námunda við. Við vitum, að hann á margt ósagt úr sínu eigin lífi. Og við
vitum líka, að hann er nægilega sjálfhverfur (egocentrisk) tii þess, að ekk-
ert lætur honum betur en að skrifa um sjálfan sig.
Lokið í október 1954.