Morgunblaðið - Sunnudagur - 23.12.2012, Blaðsíða 8

8 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 23.12. 2012
Um miðjan mánuðinn sat ég alþjóðlega ráð-stefnu í Berlín þar sem fjallað var umstríðsglæpi og hvernig á þeim skal tekið í
samfélagi þjóðanna. Umræður á ráðstefnunni hafa
verið mér ofarlega í huga síðan og langar mig til að
deila þönkum með lesendum. Í kjölfar heimsstyrj-
aldarinnar síðari voru væntingar um betri heim. Til
sögunnar komu Sameinuðu þjóðirnar, skipulegur
vettvangur til að taka á málum sem heiminn varða –
umhverfið, mannréttindin, stríð og frið. Stofnanir
voru settar á laggirnar í þessu skyni og sáttmálar
undirritaðir. Einn þeirra sneri að stríðsglæpum og
þjóðarmorði. Kveikjan að þessum merka sáttmála
voru stríðsglæpir þýsku nasistanna og stríðs-
glæpadómstóllinn sem kenndur er við Nürnberg í
Þýskalandi þar sem réttað var yfir nokkrum þeirra á
árunum 1945-1946.
Þessi sáttmáli leit dagsins ljós í árslok árið 1948 og
var undirritaður 1951. En síðan ekki söguna meir. Í
nær hálfa öld var stríðsglæpasáttmálanum lítið sem
ekkert beitt og þær skuldbindingar sem þar er að
finna því nánast orðin tóm.
Ekki skorti þó tilefnin. Í heimsstyrjöldinni síðari
höfðu fleiri framið alvarlega stríðsglæpi en Þjóð-
verjar. Má þar nefna kjarnorkuárásir Bandaríkja-
manna á japönsku borgirnar Hiroshima og Naga-
saki og mannskæðar loftárásir á Dresden og fleiri
borgir í Þýskalandi. Þessi voðaverk og fleiri hefðu átt
erindi fyrir stríðsglæpadómstól á þeim tíma. En ekk-
ert slíkt gerðist. Og ekki heldur á þeim áratugum
sem fóru í hönd. Ástæðan var Kalda stríðið. Valda-
blokkir stóðu andspænis hvor annarri, gráar fyrir
járnum, annars vegar Vesturveldin með Bandaríkin
í broddi fylkingar og hins vegar sú blokk sem var
kennd við austrið og laut Sovétríkjunum. Heimurinn
var að sönnu margskiptari og flóknari, en á þessu
tímaskeiði var það aðeins „austur og vestur“ sem
máli skipti á taflborði valdastjórnmála í heiminum.
Og við það taflborð var ískalt. Svo kalt að allt fraus,
þar á meðal draumarnir og vonirnar sem heims-
byggðin hafði bundið við nýjar stofnanir og sáttmála
sem tryggja áttu mannréttindi og frið.
Í „hreinsunum“ Stalíns í Sovétríkjunum og þving-
uðum þjóðflutningum í valdatíð hans var beitt skefja-
lausri grimmd og ofbeldi og voru fórnarlömbin talin í
milljónum. Í Víetnam var háð grimmúðugt stríð þar
sem Bandaríkjamenn beittu fullkomnustu tækni
sem völ var á til að myrða fólk á kvalafullan hátt; í
Kambódíu frömdu svokallaðir Rauðir khmerar
fjöldamorð, af stærðargráðu og grimmd sem á hlið-
stæðu í illvirkjum nasista. En samt hélt stjórn þeirra
sæti sínu hjá Sameinuðu þjóðunum, í krafti fullveld-
issjónarmiða, jafnvel eftir að Víetnamar höfðu steypt
henni af stóli. Á Austur-Tímor murkaði Indónesíu-
stjórn lífið úr þriðjungi íbúanna. Í áratugi var ekkert
aðhafst af hálfu Sameinuðu þjóðanna, enda allt þar á
forsendum stórveldanna sem héldu samtökunum í
gíslingu í krafti neitunarvalds.
Svo er vissulega enn. En nú loksins má sjá þess
merki að Kalda stríðinu sé lokið. Í aldarlok voru sett-
ir á laggirnar tveir stríðsglæpadómstólar, annars
vegar vegna glæpa í löndum fyrrum Júgóslavíu og
hins vegar Rúanda. Og fleiri hafa nú siglt í kjölfarið,
svo sem Kambódía og Síerra Leóne. Árið 2002 var
alþjóðlegi sakadómstóllinn settur á laggirnar á vett-
vangi Sameinuðu þjóðanna. Stórveldin þráast að vísu
við og segjast ekki ætla að hlíta honum – vilja enn
hafa sína stríðsglæpi út af fyrir sig!
Umræða sem nú á sér stað á alþjóðlegum vett-
vangi vekur von um breytingar. Ég er sannfærður
um að senn munu linast þau heljartök sem stórveldin
hafa á alþjóðasamfélaginu. Það er að þiðna í frysti
Kalda stríðsins.
Úr frysti kalda stríðsins
ÚR ÓLÍKUM ÁTTUM
Ögmundur Jónasson
ogmundur@althingi.is
Heimsendir
Heimsendir var mönnum ofarlega í
huga á fésbókinni:
Óttar Norðfjörð sagði: „Það er
enginn heimsendir í dag. Þvert á
móti, heimurinn verður betri með
hverjum deginum.“
Árni Vilhjálmsson sagði:
„Heimsk-endir.
Þið eruð öll
heimsk! Endir.“
Snorri G.
Bergsson:
„Jæja, ég fékk
jólapakkana ekki
heimsenda, held-
ur voru þeir
áframsendir í vinnuna :) Því er ekki
heimsendir, held-
ur áframsendir.“
Lögreglan á
höfuðborg-
arsvæðinu
lagði orð í belg í
málinu: „Af dag-
bók lögreglunnar er það að frétta
að í nótt voru fáein mál í höndum
lögreglumanna; fíkniefnatengt og
tilraun til innbrots. Ekkert bólar á
heimsendi, eins og spáð var, en við
látum vita ef við fréttum eitthvað.“
Fjármálin
Andrés Magn-
ússon blaða-
maður var
ánægður með
grein í Morg-
unblaðinu eftir
Arnar Sig-
urðsson:
„Til að setja hlutina í samhengi
má nefna að gámur af sykri sem nú
kostar 9 m. kr. mun hækka í 22 m.
frá og með mars á næsta ári. Inn-
flytjendur á sykri hugsa sér að
sjálfsögðu gott til glóðarinnar og
hafa pantað
margra ára birgð-
ir enda fyr-
irhuguð tolla-
hækkun ígildi yfir
200% rík-
istryggðrar
ávöxtunar!
Eðli málsins
samkvæmt mun
ríkissjóður ekki fá krónu úr syk-
urskatti ætluðum til smásölu
næstu árin en almenningur mun
hinsvegar verða fyrir tugmilljarða
búsifjum með hækkun vöruverðs
auk þess sem hver 0,1% hækkun
vísitölu neysluverðs hækkar verð-
tryggðar skuldir landsmanna um
25 milljarða!“
AF NETINU
um gott heimilishald, nýtni og aðhaldssemi úr
smiðju tímaritisins okkar Húsfreyjunnar, sem
og frá Leiðbeiningastöð heimilanna sem Kven-
félagasambandið rekur. Mér finnst það t.d.
áhyggjuefni hvað fólk hendir miklum mat. Það
er mjög auðvelt að búa til fína rétti úr marg-
víslegum matarafgönum sem hafa ekki alveg
klárast. Margar tegundir afganga af kjöti eða
grænmeti má t.d. nota í súpu, sem kalla mætti
því spennandi nafni naglasúpu.“
Sigurveig S. Bergsteinsdóttir, formaður
Kvennasambands Eyjafjarðar, lýsir einnig yfir
mikilli ánægju með bókina í samtali við Morg-
unblaðið og telur að hún muni nýtast vel fólki á
öllum aldri. Hún segir kvenfélagskonur á Eyja-
fjarðarsvæðinu hafa verið mjög duglegar við
sölu á bókinni. „Nokkur kvenfélög á svæðinu
pöntuðu stórt upplag. Ég get ímyndað mér að
hjá mörgum kvenfélagskonum verði bókin jóla-
gjöfin í ár til barna og barnabarna,“ segir Sig-
urveig.
Bókin á örugglega eftir að nýtast vel, sér-staklega ungu fólki sem er að hefja heim-ilishald og fyrir kvenfélögin er hún líka
kærkomin fjáröflun til styktar mikilvægu sam-
félagsstarfi,“ segir Una María Óskarsdóttir, for-
seti Kvenfélagasambands Íslands (KÍ), um Þú
ert snillingur, bók sem vefsíðan matarkarfan.is
gaf nýverið út í samvinnu við Kvenfélaga-
sambandið og Leiðbeiningastöð heimilanna.
Una María Óskarsdóttir segir kvenfélags-
konur mjög ánægðar með það framtak forsvars-
manna vefsíðunnar að leita til KÍ og Leiðbein-
ingastöðvar heimilanna um útgáfuna.
„Matarkarfan gefur bókina út og ber alla
ábyrgð á henni, en kvenfélögin um allt land
fengu bókina í forsölu og gátu notað hana til
fjáröflunar fyrir sitt mikilvæga starf. Mér finnst
bókin mjög áhugaverð, hún er skemmtilega sett
upp, það er auðvelt að fletta upp í henni og
finna margskonar sparnaðarráð. Bókin byggist
á birtum og óbirtum gömlum og góðum ráðum
Jólagjöf kvenfélagskvenna?
Una María Óskarsdóttir, forseti Kvenfélaga-
sambands Íslands, er yfir sig hrifin af bókinni.
Morgunblaðið/Kristinn
44 ára gömul kona, Samantha Kidd,
þarf að koma fyrir dóm í Bretlandi í
næsta mánuði grunuð um að hafa
gengið sex sinnum í skrokk á spúsa
sínum, Eddie Kidd, á fjögurra mán-
aða tímabili á þessu ári. Það sætir
tíðindum í þessu sambandi að Eddie
Kidd er lamaður eftir mótorhjólaslys
fyrir sextán árum, þar sem hann
hlaut jafnframt heilaskaða. Hann
lauk þó Lundúnamaraþoninu á
fimmtíu dögum í fyrra. Samönthu
hefur verið skipað að halda sig fjarri
Eddie uns dómur liggur fyrir.
Lamdi lamaðan
mann
Eddie Kidd á ekki sjö dagana sæla.
AFP