Morgunblaðið - Sunnudagur - 23.12.2012, Blaðsíða 51

23.12. 2012 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 51
Rússland hafi í stjórnartíð hans á margan
hátt tekið að þróast á svipaðan hátt og
ríki Vestur-Evrópu. „Þarna var mikil iðn-
væðing og hagvöxtur fyrir stríð og svo
var stjórnarfarið hægt og bítandi að
breytast í lýðræðisátt þótt hægt gengi.
Sjálfur var Nikulás líka á margan hátt
nútímalegur maður eins og sést til dæmis
á því hvernig hann kom fjölskyldu sinni á
framfæri með aðstoð ljósmyndatækninnar.
Sjálfur var hann liðtækur ljósmyndari og
sífellt voru að birtast nýjar myndir af
þeim hjónum en þó aðallega þessum fal-
legu börnum þeirra og þær gerðu fjöl-
skylduna miklu þekktari en almennt var
raunin um hátignarfólk í þessum hluta
heimsins. Og af þeim sökum urðu mönnum
endalokin líka hugstæðari. Með stríðinu
varð mikill afturkippur í Rússlandi en það
hefði án efa varað stutt ef bolsévíkar
hefðu ekki náð völdum. Landið hefði þá
líklega orðið efnahagslegt stórveldi á okkar
vísu og 20. öldin allt önnur en sú sem við
þekkjum. Það er alveg ljóst. Við höfum
hins vegar engar forsendur til að vita
hvernig heimurinn hefði orðið ef Rússland
hefði þróast í átt til lýðræðis, slík voru
áhrif byltingarinnar. Og meðal annars þess
vegna heitir bókin mín þessu nafni: Endi-
mörk heimsins.“
Kalda stríðinu lítill
gaumur gefinn
En hvað tekur nú við? Önnur bók um
kalda stríðið eða rætur þess? Sigurjón
svarar spurningunni ekki strax en lætur
þess getið að fyrir sér sé kalda stríðið af-
ar nærtækt söguefni vegna þess að hann
þekki engan tíma betur og raunar ekkert
annað stríð ef út í það er farið. „Þetta
voru stórbrotnir tímar og opna okkur jafn-
framt sýn til samtímans ef við kærum
okkur um að skoða hann í því ljósi,“ segir
hann. „Ég hef látið þess getið áður að
mér finnst þessu tímabili undarlega lítill
gaumur gefinn í bókmenntum okkar, eink-
um þegar þess er gætt hversu margir
starfandi skáldsagnahöfundar eru á líku
reki og ég og jafnvel aðeins eldri. Rithöf-
undum ætti þó sannarlega að renna blóðið
til skyldunnar vegna þess að hér á landi
var þá einnig tekist á á vettvangi bók-
mennta og lista. Og kannski var rimman
óvíða harðari en einmitt þar.“
Hugsjónabaráttan og skugga-
hliðar hennar til umfjöllunar
Sigurjón áréttar þó að Endimörk heimsins
fjalli ekki um kalda stríðið í eiginlegum
skilningi og sama megi segja um þá bók
sem hann sé nú með í smíðum. „Hún ger-
ist í samtímanum en hvað inntakið varðar
er ég þó á líkum slóðum og áður. Ég er
áfram að skrifa um hugsjónabaráttuna og
þær skuggalegu myndir sem hún tekur sí-
fellt á sig í lífi einstaklinga og þjóða.“
Morgunblaðið/Kristinn
* „Sama finnst mérað gildi að nokkruum rússnesku bylting-
una. Með henni er lagð-
ur grunnur að pólitísk-
um trúarbrögðum sem
urðu víða ráðandi á 20.
öldinni. Þá var um
þriðjungur heimsins
undir hæl kommúnism-
ans þegar mest var,“
segir Sigurjón.