Morgunblaðið - Sunnudagur - 27.01.2013, Blaðsíða 51

27.1. 2013 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 51
Einn daginn kom Helgi Pé og tók við mig
viðtal fyrir eitthvert blað. Hjúkrunarkon-
unum fannst hann óskaplega sætur og því
ekki ná nokkurri átt að hann gæti ekki
tyllt sér annars staðar niður með skrif-
blokkina sína en á klósettsetu,“ rifjar
Ragnhildur upp kímin á svip.
Fljótt var sýnt að aðgerðin hefði tekist
og hinn 21. maí var Ragnhildur útskrifuð
af Borgarspítalanum. „Kannski verð ég far-
in að spila á píanó um jólin,“ sagði Ragn-
hildur í viðtali við Morgunblaðið þegar hún
yfirgaf sjúkrahúsið. Fljótlega tók við end-
urhæfing á Grensásdeild. Inntak hennar
var að þjálfa hægri höndina – þá löskuðu –
en lítt var hugað að þjálfun þeirrar vinstri
eða andlegri líðan. Slíkt einfaldlega tíðk-
aðist ekki þá. Eðlilega var sálin þó í sárum
eftir slysið og tilveran á hvolfi.
En smátt og smátt rofaði til. Í ágúst
þetta sumar var Ragnhildur útskrifuð af
Grensás, þá komin með nokkuð góða til-
finningu í höndina enda voru sinar farnar
að gróa. Gat svo brátt aðlagast aðstæðum;
krækti verkfærum milli fingra ef eitthvað
þurfti að gera. Fann lagið sem dugði við
ýmsar daglegar athafnir. Fór svo að beita
meira fyrir sig vinstri hendi í fínhreyf-
ingum sem hún hefur gert æ síðan. Og
fljótlega fann lífið sér farveg og farsæld.
Ragnhildur kynntist eiginmanni sínum sama
ár og hún slasaðist, 1981, og eiga þau nú
fjögur uppkomin börn og vænan hóp
ömmu- og afabarna sem fer fjölgandi.
Festast ekki í gildru
Já, svona er í stuttu máli saga Ragnhildar
L. Guðmundsdóttur sem ekki löngu eftir
slysið dreif sig í nám til að komast út á
vinnumarkaðinn í stað þess að festast í
gildru fátæktar og bótakerfis.
„Ég tel nauðsynlegt að velferðarkerfið
komi til móts við fólk sem hefur lent í
áföllum en vill styrkja stöðu sína með því
að afla sér menntunar. Farir fólk í nám
missir það bótarétt sinn að nokkru leyti en
fær námslán. Gangi námið svo ekki sem
skyldi situr fólk hins vegar uppi með náms-
skuldirnar og er í vondri stöðu. Þessu
verður að breyta,“ segir Ragnhildur sem
nam félags- og fjölmiðlafræði við Háskóla
Íslands. Aflaði sér síðan kennsluréttinda,
hún starfar við grunnskólann í Sandgerði
sem náms- og starfsráðgjafi og stefnir að
meistaragráðu í þeim fræðum Kveðst starfa
þar með frábæru fólki á vinnustað þar sem
fullt tillit sé tekið til skertrar starfsgetu
sinnar.
Á sér stað í hjarta mínu
Árið 2008 sendi Ragnhildur frá sér bók-
ina Býrð þú í glerhúsi. Bókin er tvískipt;
annars vegar saga eiginmanns hennar,
Rögnvaldar Helgasonar, sem á æskuárum
vistaðist á Kumbaravogi og Hlíðardalsskóla
og átti þar allt annað en góða daga. Er sá
vitnisburður í samræmi við ýmsar frásagnir
síðustu vikna. Í bókinni segir Ragnhildur
einnig frá þeirri reynslu sinni sem hér er
að framan lýst – en einnig ýmsu öðru mót-
læti – sem hafi bæði brotið en einnig gert
sig megnugri til að mæta ýmsu á lífsins
leið.
En aftur að upphafi sögunnar. Ragnhild-
ur L. Guðmundsdóttir segist ekki í vafa um
að aðgerð Rögnvaldar Þorleifssonar séaf-
reksverk. Ekkert minna. Það sé því inni-
stæða fyrir því að hann fái fálkaorðuna;
gullmola sem veittur er góðum Íslendingum
sem unnið hafa af fórnfýsi í þágu sam-
félagsins.
„Ég fékk frábæra læknishjálp á sínum
tíma. Tel hins vegar enn í dag skorta
nokkuð á að unnið sé markvisst með and-
lega líðan þeirra sem slasast alvarlega. Í
dag er þó í boði áfallahjálp í meiriháttar
tilvikum en slíkt var ekki fyrir hendi árið
1981. Rögnvald hef ég ekki hitt í áratugi;
hans hlutverki lauk fljótt. Eigi að síður er
hann áhrifavaldur í lífi mínu og þótt ekkert
sé sambandið á hann stað í hjarta mínu.“
Fljótlega eftir slysið kynntist
Ragnhildur eiginmanni
sínum og stofnuðu þau
fjölskyldu. Hér er hún á fæð-
ingardeildinni í nóvember
1983 með soninn Daníel Frey.
Ragnhildur náði sér ótrúlega fljótt, en endurhæfingin var bæði löng og ströng.
* Ég tel nauðsynlegt að velferðarkerfiðkomi til móts við fólk
sem hefur lent í áföllum en
vill styrkja stöðu sína með
því að afla sér menntunar
Strax þegar stúlkan kom inn á slysadeild-
ina taldi ég að minnsta kosti tilraunar-
innar virði að reyna að græða höndina
á. Ég hafði sótt námskeið í New Orleans
í Bandaríkjunum, París og víðar og
þekkti því aðeins til verka á þessum
vettvangi, svo sem hvernig ætti að
græða saman örsmáar æðar í fingrum
sem og taugar. Það er vandasamast í
svona aðgerðum,“ segir Rögnvaldur Þor-
leifsson læknir þegar hann rifjar upp mál
Ragnhildar frá árinu 1981.
Finnst vænt um þetta
Rögnvaldur lauk prófi frá læknadeild Há-
skóla Íslands árið 1956. Eftir það hélt
hann til Svíþjóðar til náms í skurðlækn-
ingum, auk þess að afla sér þekkingar og
sérfræði-
reynslu í slysa- og bæklunarlækningum.
Eftir heimkomuna var hann í nokkur ár
yfirlæknir Fjórðungssjúkrahússins í Nes-
kaupstað. Sinnti þar eystra ýmsum
vandasömum aðgerðum, svo sem á sjó-
mönnum sem slasast höfðu um borð í
skipum á hafi úti. Hóf svo störf á Borg-
arspítalanum árið 1968 þegar slysadeild-
in þar var opnuð. Starfsemi hennar
leiddi af sér stofnun bæklunarskurðdeild-
ar og þar starfaði Rögnvaldur lengst af.
„Handarágræðslan var aðgerð sem
talsvert var slegið upp á sínum tíma og
vissulega var hún á margan hátt ein-
stök,“ segir Rögnvaldur Þorleifsson. Seg-
ist aðspurður hafa nokkru fyrir sl. jól
fengið að vita um bollaleggingar þeirra
sem skrifað hafa Orðunefnd og óskað
eftir því að hann fái fálkaorðuna. Hann
vill þó lítið úr málinu gera.
„Auðvitað finnst manni vænt um
svona,“ segir Rögnvaldur sem nú er 82ja
ára og fyrir löngu farinn úr hvíta sloppn-
um og hættur læknisstörfum.
Ekki verið endurtekið
Aðgerð lík þeirri sem Rögnvaldur Þor-
leifsson gerði árið 1981 hefur ekki verið
endurtekin hér á landi, skv. heimildum
Morgunblaðsins. „Ég veit raunar ekki til
þess að þörf hafi verið á slíku, það er
að svona slys eða líkur áverki hafi síðan
þetta gerðist komið til meðhöndlunar
hjá okkur,“ segir Björn Zoëga bækl-
unarskurðlæknir og forstjóri Landspít-
alans. Hann segir bæklunarlækna sem
starfa hjá sjúkrahúsinu þó hafa menntun
og þjálfun til að sinna svona aðgerðum.
Þá sé öll aðstaða fyrir hendi. sbs@mbl.is
Með flókinni aðgerð græddi
Rögnvaldur Þorleifsson hönd-
ina á Ragnhildi og varð þjóð-
kunnur af. Ég taldi þetta vera
tilraunarinnar virði, segir hann.
Morgunblaðið/Golli
EINSTÖK AÐGERÐ