Morgunblaðið - Sunnudagur - 27.01.2013, Blaðsíða 56

56 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 27.1. 2013
BÓK VIKUNNAR Fjörutíu ár eru liðin frá gosinu í Heimaey.
Í bókinni Undir hraun segir Sigurður Guðmundsson frá
gosnóttinni, flóttanum til meginlandsins og björgunarstarfinu.
Bækur
KOLBRÚN BERGÞÓRSDÓTTIR
kolbrun@mbl.is
Alltaf hlýnar manni um hjartaræt-ur þegar fréttist að prentaðarbækur séu ekki á undanhaldi
vegna tilkomu rafbóka. Hið virta blað
Sunday Times birti á dögunum opnu-
grein um að ekkert væri hæft í fréttum
af dauða prentaðra bóka vegna tilkomu
rafbóka. Greinin einkenndist af smitandi
sigurgleði og greinilegt var að blaða-
maðurinn sem skrifaði hana stóð stað-
fastlega með prentuðu bókunum. Þetta
virðist vera prýðilegur blaðamaður,
hann skrifaði skemmtilega og rakti
nokkrar reynslusögur einstaklinga sem
höfðu hrópað af gleði vegna tilkomu raf-
bóka en voru nú að mestu hættir að lesa
þær og höfðu snúið sér að hinni prent-
uðu bók.
Ósköp var nú gott að lesa grein eins
og þessa í virtu erlendu stórblaði sem
maður tekur mikið mark á. En það er
svosem fátt einkennilegt við niðurstöður
blaðamannsins. Af hverju í ósköpunum
ætti fólk að snúa baki við bókum sem
hægt er að safna og setja í bókaskáp og
prýða þannig heimilið? Fólk sem ann
bókum hlýtur að umfaðma þær og vilja
hafa þær sem sýnilegastar. Ég þekki
mann sem étur bækur, það er að segja
hann rífur
snifsi úr við-
komandi bók
og tyggur.
Hann getur
ekki étið raf-
bækur. Ég
þekki konu
sem þefar af
bókum þegar
hún les þær.
Hún getur ekki þefað af rafbókum. Ég
klappa oft bókunum mínum. Ég sé ekki
alveg fyrir mér að ég geti klappað raf-
bókum – þótt sjálfsagt sé flest hægt á
tækniöld.
Flestir þeir sem unna bókum vilja
geta snert þær og hafa þær hjá sér.
Sjálfsagt er hægt að mynda tengsl við
rafbækur en einhvern veginn finnst
manni að til þess þurfi alveg sérstaka
manngerð, einhvern sem er fast að því
tækjaóður.
Í greininni í Sunday Times er vitnað í
sérfræðing sem segir rannsóknir sínar
sýna að þeir sem hafa lesið eitthvað í
prentaðri bók eru líklegri til að muna
það en ef þeir lesa það sama í rafbók.
Miðaldra kunningi minn segir að þessi
grein í Sunday Times sé tóm þvæla.
Hann þráir að vera ungur og nútíma-
legur og stendur því með rafbókinni. Ég
held því hins vegar fram að prentaða
bókin sé sígild og standi allt af sér.
Orðanna hljóðan
EKKERT
DREPUR
BÓKINA
Fátt er jafn gefandi og lestur góðra bóka.
Rafbækur eru ekki að
yfirtaka markaðinn.
Skáldsaga Magneu J. Matthíasdóttur,Hægara pælt en kýlt, hefur verið end-urútgefin í tilefni sextugsafmælis höf-
undarins. Bókin kom fyrst út árið 1978 og
hlaut mikið lof gagnrýnenda. Bókin gerist
annars vegar í heimi ævintýranna og hins
vegar í heimi eiturlyfjanna og heimarnir tveir
snertast og renna jafnvel saman.
„Þessi bók var skrifuð af mikilli þörf,“ segir
Magnea. „Þegar ég vann að henni var ég í
fyrsta sinn gripin af því brjálæði sem það er
að skrifa skáldsögu. Ég var gagntekin af sög-
unni og ekkert annað komst að.“
Sagan gerist í tveimur heimum, æv-
intýraheimi og heimi eiturlyfja. Af hverju
valdirðu þér þetta efni?
„Alveg frá barnæsku hef ég heillast af æv-
intýrum og þau voru kannski fyrstu sögurnar
sem ég byrjaði að spinna. Hvað gerist þegar
ævintýrinu er lokið? Það er ekki nóg að segja:
Köttur úti í mýri, setti upp á sig stýri. Það
hlýtur að vera framhald. Þegar ég eltist fór
ég að velta fyrir mér þessum heimi ævintýr-
anna. Hægara pælt en kýlt fjallar um það
hvað gerist eftir að ævintýrinu lýkur.“
Hvað viltu segja um eiturlyfjaþátt sög-
unnar?
„Það var auðvitað svo margt að gerast á
þessum tíma, margar þjóðfélagsbreytingar og
mörg gömul gildi dregin í efa. Við vorum að
prófa okkur áfram, skoða heiminn og reyna að
breyta honum til batnaðar. Ég fór í nám til
Kaupmannahafnar eftir stúdentspróf og upp-
lifði þar meðal annars tilurð Kristjáníu og átti
marga vini sem tóku þátt í að skapa hana.
Þegar ég kom heim aftur fór ég að vinna úr
öllu því sem ég hafði upplifað á þessum tíma
og reyna að miðla því einhvern veginn. Ætli
það hafi ekki skilað sér svona.“
Hægara pælt en kýlt var fyrsta skáldsaga
Magneu en áður hafði hún sent frá sér ljóða-
bók. Síðan komu út Göturæsiskandídatar, ár-
ið 1979, og Sætir strákar, árið 1981. Eftir það
hafa ekki komið út fleiri skáldsögur frá Magn-
eu sem starfar sem þýðandi og stundakennari
í þýðingafræði við Háskóla Íslands. Af hverju
hafa ekki komið út fleiri skáldverk?
„Lífið og hversdagurinn tóku í taumana,“
segir Magnea. „Maður verður að sjá fyrir sér
og sínum, ég fór að lesa prófarkir, þýða bæk-
ur og gera allt mögulegt. Ég er reyndar alltaf
að skrifa en svo er spurning hvort ég vilji
endilega sýna það. Ég á ókláraðar skáldsögur
hér og þar og einstaka sinnum birtast eftir
mig ljóð á prenti. Nú er ég komin á svo virðu-
legan aldur að kannski fer að hægjast um og
þá er möguleiki að ég snúi mér að því að full-
klára þessi skáldverk – ja, eða skrifa ný.“
Þú hefur lengi starfað sem þýðandi. Finnst
þér það skemmtilegt starf?
„Ég er gagntekin af texta. Mér finnst gam-
an að vinna við texta og eiga við texta. Það
sem er svo skemmtilegt við þýðingarvinnu er
að hún verður aldrei verksmiðjuvinna. Maður
er alltaf að gera eitthvað nýtt. Vissulega eru
viðfangsefnin misskemmtileg en ég hef verið
svo heppin að ég hef fengið nóg að gera,
kannski af því að mér finnst skemmtilegast að
þýða skáldsögur og það er mjög mikið af
þeim á markaðnum, þó að ég hafi reyndar
komið að þýðingu annars konar texta. Ég
þýddi til dæmis lengi talsett barnaefni.“
Gleymast þýðendur ekki alltof oft í um-
ræðum um bókmenntir?
„Þýðendur vilja mjög gjarnan gleymast og
sömuleiðis sá skapandi þáttur sem í þýðingum
felst. Það er fráleit hugmynd að þýðingar sé
hægt sé að leysa með vélbúnaði, að minnsta
kosti ekki í bókmenntatexta. Það er mikil
skammsýni að halda að tungumál sé eins og
orðabók. Þýðingar lærir maður ekki svo glatt
nema með því að þýða. Með þýðingum er ver-
ið að miðla texta á milli tveggja menningar-
heima sem eru alls ólíkir. Sú menningar-
miðlun sem felst í þýðingum er kannski mest
spennandi þátturinn við þær.“
HÆGARA PÆLT EN KÝLT VAR SKRIFUÐ AF MIKILLI ÞÖRF
Gagntekin af texta
Magnea J. Matthíasdóttir „Þegar ég eltist fór ég að velta fyrir mér þessum heimi ævintýranna.
Hægara pælt en kýlt fjallar um það hvað gerist eftir að ævintýrinu lýkur.“
Morgunblaðið/RAX
FYRSTA SKÁLDSAGA MAGNEU J.
MATTHÍASDÓTTUR, HÆGARA
PÆLT EN KÝLT, HEFUR VERIÐ
ENDURÚTGEFIN.
Mín kynslóð var alin upp af Halldóri Kiljan Laxness. Verk hans,
sögur og ekki síður ritgerðir, mótuðu hugmyndir mínar og viðhorf
lengi, og kannski um of. Það segir meir en flest annað um mat á bók-
um hve oft þær eru lesnar aftur. Þrjár sög-
ur les ég nær því árlega, og finnst æ meir
til um þær. Þær eru Aðventa eftir
Gunnar Gunnarsson, The Heart of
Darkness eftir Joseph Conrad og Der
Tod in Venedig eftir Thomas Mann.
Tvær aðrar bækur les ég alltaf annað
kastið. Þær eru: Maður og kona eftir
Jón Thoroddsen og Treasure Island
eftir R. L. Stevenson.
Ég tek bækurnar sem Þórbergur rit-
aði eftir séra Árna Þórarinssyni oft úr hillunni og les. Fjallkirkjan
og Svartfugl, Íslandsklukkan, Atómstöðin, Gerpla, Brekku-
kotsannáll eru alltaf jafn heillandi.
Og á erlendum tungum? Agatha Christie og P. G. Wodehouse
og lýsingar þeirra á samfélagi sem maður heldur að sé til á Englandi,
Le Rouge et le Noir eftir Stendahl, Le Pére Goriot eftir Bal-
zac, Mémoires d’Hadrien og L’Oeuvre au noir eftir Yourcen-
ar, La Peste og La Chute eftir Camus, Desert eftir Le Clèzio,
Siddharta eftir Hesse, Hemsöborna eftir Strindberg, les þær-
annað kastið. Og að undanförnu hef ég verið niðursokkinn í Mé-
moires d’outre-tombe eftir Chateaubriand.
Slæm mistök urðu í síðustu viku þegar röng mynd og röng kynning
rötuðu í þennan dálk. Þau leiðu mistök eru nú leiðrétt.
Í UPPÁHALDI
HARALDUR ÓLAFSSON
PRÓFESSOR
Haraldur Ólafsson prófessor á sér fjölmargar uppáhaldsbækur.
Morgunblaðið/Kristinn
Gunnar Gunnarsson