Morgunblaðið - 23.04.2013, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 23. APRÍL 2013
Kjartan Kjartansson
Kristján Jónsson
Nær öll önnur mál hafa fallið í
skuggann af umræðum um skulda-
mál heimila og niðurfærslu á verð-
tryggðum lánum í kosningabarátt-
unni hingað til. Samkvæmt könnun
Félagsvísindastofnunar eru
skuldamálin mikilvægasta kosn-
ingamálið. Fylgi Framsóknar-
flokksins hefur stökkbreyst eftir
að flokkurinn tefldi fram afar um-
fangsmiklum aðgerðum í þágu ein-
staklinga með verðtryggð lán í
stefnuskrá sinni fyrir kosningarn-
ar. Þá er það forgangsmál margra
nýju framboðanna að færa niður
lán heimilanna.
Ýmislegt hefur verið gert til að
rétta hag skuldsettra einstaklinga
í kjölfar hrunsins en þá ruku lán
fólks skyndilega upp vegna mik-
illar veikingar krónunnar og verð-
bólgu. Hefur mönnum orðið tíð-
rætt um forsendubrest í því
samhengi, almenningur hafi ekki
getað séð fyrir að gengið lækkaði
um 50%. Á meðal aðgerða má
nefna lög um greiðsluaðlögun,
samkomulag við lánastofnanir um
sértæka skuldaaðlögun og 110%
leiðina svonefndu. Þá var lögum
um gjaldþrot breytt til hagsbóta
fyrir skuldara, vaxtabætur hækk-
aðar og sérstök vaxtaniðurgreiðsla
veitt í tvö ár. Þar fyrir utan lækk-
uðu skuldir margra eftir að bank-
arnir reiknuðu aftur gengistryggð
lán.
Ekki nóg að gert
Ýmsum þykir þó ekki að nóg
hafi verið að gert. Þeir benda á að
meðan þeir sem hafi verið með
gengistryggð lán hafi fengið nið-
urfærslu sitji þeir eftir í súpunni
sem voru með gamaldags og hefð-
bundin verðtryggð lán. Sú tilfinn-
ing að ekki hafi verið gengið nógu
langt í að hjálpa skuldurum end-
urspeglast í því vægi sem málið
hefur fengið í aðdraganda kosning-
anna.
„Þessi forsendubrestur í skuld-
um heimilanna vegna beinna
áhrifa af efnahagshruninu og verð-
bólguskotinu í kjölfarið á því er til-
kominn vegna framferðis lánveit-
andans, annars aðilans í
lánasamningnum. Lánveitendur
bjuggu til þær aðstæður sem
leiddu til tjóns fyrir lántakann og
af þeim sökum finnst okkur að
heimilin eigi réttmæta kröfu á
þrotabúin þegar kemur að upp-
gjöri þeirra,“ sagði Sigmundur
Davíð Gunnlaugsson, formaður
flokksins, nýlega í viðtali við
Morgunblaðið.
Framsóknarmenn segja að fjár-
magna megi þessa lánalækkun
með því að þvinga eigendur krafna
á gömlu bankana til að sætta sig
við mun lægra verð fyrir krónu-
eign sína en rætt hefur verið um.
Aðrir benda á að þessar eignir er-
lendu „hrægammanna“ séu ekki í
hendi, jafnvel næstu árin, hæpið sé
líka að nota nafnverð eignanna
sem viðmiðun þegar enginn viti
hvert markaðsverð muni verða.
Líklegt sé að afleiðingin af inn-
spýtingunni verði aðeins aukin
verðbólga og lántakendur því fljót-
lega komnir í svipaða skuldastöðu
og fyrir aðgerðina. Nærtækara sé
að nota hagnað af góðum samn-
ingum við kröfuhafana, sem sumir
Skuldamál heimilanna og framboðin
Vill að komið verði á húsnæðislána-
markaði með lágum vöxtum til langs
tíma.
Þar til stöðugri gjaldmiðill verði í boði
verði að ,,grípa til aðgerða til að taka
á lánavanda heimila, á grundvelli
nákvæmrar greiningar á honum”.
Björt framtíð XA
Hefur boðað 20% lækkun hús-
næðislána og segir ekkert réttlæta
að lánþegar sitji einir uppi með
afleiðingar stökkbreyttra lána.
Skattaafsláttur verði veittur vegna
afborgana húsnæðislána og greiddur
beint inn á höfuðstól láns, verðtrygg-
ing á neytendalánum verði afnumin.
Framsóknarflokkurinn XB
Segir stökkbreytt húsnæðislán ekkert
annað en undirmálslán. Líklega séu
verðtryggð húsnæðislán eftir 1.
nóvember 2007 ólögleg.
Með sérstökum neyðarlögum verði öll
verðtryggð húsnæðislán innkölluð og
skuldbreytt.
Hægri grænir XG
Vill lækka höfuðstól meðal-húsnæð-
islána um 20%með skattaafslætti
og skattfrjálsum séreignasparnaði,
einnig að lántakendur geti skilað
lyklunum til lánveitenda án þess að
fara í gjaldþrot.
Valfrelsi lántakenda verði tryggt,
verðtrygging verði ekki almenn regla
og allir eigi kost á óverðtryggðum
lánum.
Fyrstu íbúðarkaup verði gerð auðveld-
ari með skattalegum sparnaði.
Sjálfstæðisflokkurinn XD
Vill flýtimeðferð fyrir dómstólum
um ágreining varðandi lán og vexti
fjármálastofnana, sett verði sérstök
neyðarlög fyrir heimilin,með þeim
verði öllum verðtryggðum húsnæðis-
lánum skuldbreytt og þau lækkuð um
allt að 45%.
Í boði verði að lengja lánstíma í allt
að 75 ár.
Flokkur heimilanna XI
Segir endurskoðun verðtryggingar og
lækkun verðbólgu og vaxtakostnaðar
forgangsmál.Verðtryggð húsnæðislán
hafi þegar kollsteypt fjölda heimila
eða séu að gera það.
Vinna þurfi að því að afnema verð-
tryggingu og leiðrétta húsnæðislán,
tryggja verða viðunandi eiginfjárstöðu
heimila.
Regnboginn XJ
Vill færa niður höfuðstól verðtryggðra
og gengistryggðra húsnæðislána
með almennum aðgerðum, gætt
verði jafnræðis milli lántakenda og
lánveitenda,m.a.með endurmati eða
afnámi verðtryggingar húsnæðislána,
og brúað verði bil kynslóðanna.
Engum verði gert að borgameira en
hann ráði við.
Lýðræðisvaktin XL
Vill fjölga valkostum við fjármögnun
eignaríbúða, í boði séu óverðtryggð og
verðtryggð lán aukmillileiða eins og
verðtryggðra lánameð verðbótaþaki.
Endurskoða verði í því samhengi
hlutverk Íbúðarlánasjóðs.
Flokkurinn sé reiðubúinn til
málefnalegrar samræðu um lausnir
á vanda skuldsettra heimila.Með
upptöku evrumuni ,,vextir lækka og
verðtrygging hverfa”.
Samfylkingin XS
Hyggst leiðrétta endurgreiðslur
húsnæðislána sem hækkað hafi
vegna forsendubrests í hruninumeð
almennum aðgerðum en útilokar
engar aðferðir.
Eðlilegt sé aðmiða lækkun lána
við áfallnar verðbætur umfram
verðbólgumarkmið Seðlabankans
sem bæst hafi við frá 1. janúar 2008.
Mikilvægt sé að lækkanir lendi á
fjármálakerfinu sem beri ábyrgð á
tjóni heimilanna og fyrirtækjanna.
Dögun XT
Flokkurinn vill taka upp húsnæðis-
vísitölu þar sem áhættu er dreift milli
lántakenda og lánveitenda.
Tryggður verði ,,aðgangur að
lánsfé á sanngjörnum kjörum ogmeð
stuðningi í formi húsnæðisframlaga.”
Skuldsett heimili fái aðstoð, ef til vill
með inngreiðslum á höfuðstól,mest
áhersla verði lögð á stöðu þeirra sem
tóku lán rétt fyrir bankahrunið 2008.
Vinstri Græn XV
Vilja láta ganga úr skugga um lögmæti
verðtryggðra lána,munu styðja
lántakendur í að sækja rétt sinn.
Með lyklalögum verði lántakanda
heimilað að afsala sér fasteign til
lánveitanda.
Píratar XP
Þróun í skuldamálum heimilanna á Íslandi frá hruni
2009 2010
30. október 2009
Lög um aðgerðir í þágu einstaklinga, heimila og
fyrirtækja vegna hrunsins. Greiðsluaðlögun.
Skuldir heimila sem hlutfall af vergri landsframleiðslu
160%
140%
120%
100%
80%
60%
40%
20%
0%
De
s.
‘0
3
Ma
í ‘0
4
Ok
t. ‘
04
Ma
rs
‘0
5
Ág
. ‘0
5
Ja
n.
‘0
6
Jú
ní
‘0
6
Nó
v. ‘
06
Ap
r. ‘
07
Se
pt
. ‘0
7
Fe
b.
‘0
8
Jú
lí ‘
08
De
s.
‘0
8
Ma
í ‘0
9
Ok
t. ‘
09
Ma
rs
‘10
Ág
ú.
‘10
Ja
n.
‘11
Jú
n.
‘11
Nó
v. ‘
11
Ap
r. ‘
12
Se
pt
. ‘1
2
Heimild: Stjórnarráðið
Breyting á
120%
100%
80%
60%
40%
20%
0%
-20%
2002
Stökkbreyting og
krafa um bætur
 Kröfur um lausn á skuldavanda hafa verið háværar
Morgunblaðið/Þorkell
Steypuskuldir Á byggingasvæðinu
Kórum fyrir bankahrun.
Alþýðufylkingin (R) og Húm-
anistaflokkurinn (H) bjóða aðeins
fram í Reykjavíkurkjördæmunum
tveimur, Sturla Jónsson (K) í
Reykjavík suður og Landsbyggð-
arflokkurinn í NV-kjördæmi.
Alþýðufylkingin vill m.a. bæta
kjörin með því að lækka vexti. Húm-
anistar vilja skilgreina húsnæði sem
mannréttindi í stjórnarskrá og
banna spákaupmennsku með hús-
næði, lækka verði lán. Landsbyggð-
arflokkurinn vill afnema verðtrygg-
ingu ef tryggt sé að það sem við
tekur sé hagstæðara fyrir almenn-
ing. Bankar og lántakar verði að
deila ábyrgð á lánum.
Sturla Jónsson segir að lækka
megi lán til almennings ef bönk-
unum verði gert skylt að fara að
neytendalögum. kjon@mbl.is
Bankarnir
fari að neyt-
endalögum
ÞAR SEM BARN ER
Hamraborg 9 | sími 564 1451 | www.modurast.is | opið 10-18 virka daga og 12-16 laugardaga
Mikið úrval af kerrum og barnabílstólum