Morgunblaðið - 23.04.2013, Blaðsíða 24

24 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 23. APRÍL 2013
Það er erfitt að
vera lítill kall, ég finn
það á sjálfum mér.
Erfiðara er þó að
vera lítill kall, sem vill
ekki viðurkenna van-
mátt sinn, og í stað
þess að reyna að
verða mikill maður
dregur sér meiri
menn með illu orði
niður í sorann, og
þykist þannig verða
þeim jafnvígur.
Margareth Thatcher var eitt af
þeim mikilmennum, og sætir nú
umfjöllun slíkri. Þegar hún varð
forsætisráðherra Bretlands, þá var
landið eitt það fátækasta í Evrópu,
en varð fljótlega hið leiðandi afl,
sem varð öðrum hvatning til að
breyta eins hjá sér. Eitt af því sem
varð örlagavaldur á þessum tíma,
voru sjónvarpsþættir, sem sýndu
fáránleika kerfisins, kerfisins, sem
hún átti í stríði við. Þættirnir hétu
– Yes, minister – og sýndu þann fá-
ránleika sem kerfiskarlarnir iðka,
og felst meðal annars í því, að
sanna hve rekstrargrundvöllur
sjúkrastofnana er hagstæður, ef
þær hafa enga sjúklinga til að
raska rekstrinum, eða að spara
peninga í rekstri sjúkrahúsa með
því að segja upp öllu starfsfólkinu,
en greiða því síðan laun gegn um
félagsmálakerfið, og svo framvegis.
Þegar almenningur sá þessa
þætti, vaknaði skilningur á því hvað
stjórnin var að fást við, og þegar
verkalýðshreyfingin boðaði verkfall,
til að fella stjórnina, þá leyfði
Thatcher þeim bara að vera í verk-
falli. Það eru margir fyrrverandi
kolanámumenn sem eiga henni líf
að launa, fyrir að fá ekki að deyja í
kolarykinu í námunum,
og margar eru þær
borgirnar ensku, sem
eru nú hreinar og fal-
legar, sem áður voru
svartar af kolareyk.
Ekki má heldur
gleyma vatnadauð-
anum í Noregi, og
jafnvel hér á landi,
vatna sem lituðust af
kolareyknum.
Framsýni og skyn-
semi voru einkenni
Margrétar Thatcher, og þess vegna
var það óumflýjanlegt, að þegar
hún fór frá, þá kom bakslag, þar
sem eftirkomendurnir voru langt
frá því hennar jafningjar.
Sömu söguna má einnig segja
hér á landi, við fengum forsætis-
ráðherra sem tók við nánast gjald-
þrota landi, og leiddi það til fram-
fara meiri en nokkurn tíma höfðu
þekkst. Hann heitir Davíð Oddsson,
og var valinn stjórnmálamaður ald-
arinnar, þegar hann hafði búið
þjóðinni þau vaxtarskilyrði að aldr-
ei hefur kaupmáttur launa verið
meiri en í hans tíð. Hann átti því að
mæta, að eftirmenn hans voru hon-
um ekki jafn miklir, enda langt til
að jafna
Það var íslenskri þjóð mikil
gæfa, að það var járnkarl í Seðla-
bankanum, þegar allt fór hér á
hausinn. Þegar Bretar stöðvuðu
greiðslur hingað fyrir útflutnings-
vörur okkar, sá bankinn um að
greiðslur bærust til fyrirtækjanna,
og þó bankarnir hryndu eins og
spilaborgir, þá var almennu
greiðslukerfi haldið gangandi, af
ótrúlegum myndarskap, sem ekki
verður til jafnað, og væri hollt að
gera samanburð við Kýpur til
dæmis.
„Því allir menn, urðu-t jafn-
spakir, hálf er öld hvar.“
Mikilmenni
Eftir Kristján Hall
Kristján Hall
» Það var íslenskri
þjóð mikil gæfa, að
það var járnkarl í Seðla-
bankanum, þegar allt
fór hér á hausinn.
Höfundur er fyrrverandi
atvinnurekandi.
Þann 20. mars síð-
astliðinn fór ég með
hópi fulltrúa andstæð-
inga Evrópusam-
bandsaðildar Íslands
til Brussel. Hópurinn
hitti áhrifafólk innan
Evrópusambandsins,
þar á meðal Stefano
Sannino ráðuneyt-
isstjóra stækk-
unarskrifstofu ESB,
Cristian Preda
skýrslugjafa Evrópuþingsins um að-
ildarumsókn Íslands og Pat the Cope
einn formanna sameiginlegu Íslands-
nefndar Evrópusambandsins. Auk
þess áttum við fundi með þingmönn-
um og fulltrúum hagsmunaaðila og
má þar nefna Bændasamtök Evrópu
(COPA) og Europeche, Samtök evr-
ópskra sjávarútvegsfyrirtækja og
Verkalýðssamtök Evrópu (ETUC).
Sarah King
Að öðrum ólöstuðum hafði Sarah
nokkur King mest áhrif á mig í þess-
ari ferð. Sarah er ráðgjafi á sviði
vinnumarkaðsmála hjá Samtökum
evrópskra verkalýðsfélaga, ung
kona, full af eldmóði og óþrjótandi
viskubrunnur um stöðuna í Evrópu-
sambandinu. Sarah var ómyrk í máli
um félagslega stöðu almennings og
gríðarlegan niðurskurð sem verst
kemur niður á þeim sem síst skyldi.
Tólf prósent fólks á evrusvæðinu
eru án atvinnu og hafa aldrei verið
fleiri. Atvinnuleysi meðal ungs fólks
heldur áfram að aukast og í febrúar
voru 23,5 prósent fólks undir 25 ára
án vinnu. Auk þessa sagði Sarah að
um væri að ræða mikið dulið atvinnu-
leysi sem kæmi til dæmis fram í því
að fólki sem væri að koma úr námi
væri víða meinað að fara á atvinnu-
leysiskrá og hún bætti við að það
væru meiri líkur á því að atvinnuleysi
muni halda áfram að aukast frekar
en að minnka.
Félagslegt neyðar-
ástand innan ESB
Sarah tók svo djúpt í árinni að
segja að það væri varla hægt að tala
lengur um kreppu innan ESB. Það
væri nær sanni að segja að þar ríkti
félagslegt neyðarástand og hún bætti
því við að um alla Evr-
ópu hefði orðið spreng-
ing í fjölgun fátækra og
ójöfnuður væri að
aukast. Sarah telur að
aðgerðir Evrópusam-
bandsins muni leiða til
versnandi ástands í
Evrópu hvað þessi mál
varðar.
Vandinn er mestur í
suðurhluta Evrópu og
skráð atvinnuleysi með-
al ungs fólks nálgast
60% í Grikklandi, er yfir
55% á Spáni og sjálf framkvæmda-
stjórn Evrópusambandsins hefur
sagt tölurnar vera harmleik fyrir
Evrópu. Haft var eftir Martin
Schulz, forseta Evrópuþingsins, ný-
lega: „Evrópa hefur sett mörg
hundruð milljarða evra í að bjarga
bankakerfi álfunnar, en gæti tapað
heilli kynslóð ungs fólks í kjölfarið.“
Schulz bætti við að úr því að hægt
hefði verið að setja 700 milljarða í
bankakerfið, þá ætti að vera hægt að
setja jafn mikla fjármuni í að koma
kynslóð ungs fólks, sem hefur jafnvel
aldrei fengið tækifæri til að vinna, til
aðstoðar.
En vandans gætir líka norðar og
Söruh var tíðrætt um niðurskurð á
velferðarkerfinu á Bretlandseyjum
en samkvæmt nýlegri skýrslu hefur
sá niðurskurður sem fylgir evrópsku
fjármálakreppunni komið verst niður
á fötluðum einstaklingum sem eru
háðir ríkisstyrkjum og félagslegri
aðstoð frá sveitarfélögunum.
ASÍ
Alþýðusamband Íslands hefur
leynt og ljóst unnið að inngöngu Ís-
lands í Evrópusambandið og for-
ystan talað ákaft í þá veru. Stefna
ASÍ í alþjóðamálum snýst nær ein-
göngu um Evrópusamvinnu og þar
segir: „Það er skoðun ASÍ að yfirlýs-
ing um að sótt verði um aðild Íslands
að ESB og upptöku evru sé eina færa
leiðin fyrir þjóðina. Í stefnunni segir
ennfremur: …að mati ASÍ snýst
Evrópusamstarfið um nær allt okkar
þjóðlíf. Þar má nefna málaflokka eins
og félags- og vinnumarkaðsmál,
neytendamál, menntamál, rann-
sóknir og þróun auk umhverfismála
… ASÍ á aðild að Samtökum evr-
ópskra verkalýðsfélaga ef marka má
þá góðu konu, Söruh King. Það eru
því hæg heimatök fyrir forystumenn
Alþýðusambandsins að leggja þá
spurningu fyrir þennan ágæta ráð-
gjafa á sviði vinnumarkaðsmála inn-
an ESB, hvort hún telji það eft-
irsóknarvert fyrir íslenskt
lágtekjufólk, að Ísland sæki um aðild
að Evrópusambandinu, miðað við
þær aðstæður sem þar ríkja í dag.
Eftir Þorleif
Gunnlaugsson
Þorleifur
Gunnlaugsson
»Um alla Evrópu hef-
ur orðið sprenging í
fjölgun fátækra og
ójöfnuður er að aukast.
Höfundur er varaborgarfulltrúi VG.
Sarah King, ESB og ASÍ
Bílasala Funahöfða 1 110 Rvk. Sími: 580-8900
Funahöfða 1
110 Reykjavík
Sími: 567-4840
ERTUMEÐKAUPANDA?Skjalafrágangur
frá kr. 15.080
Seljum allskonar bíla,
langar þig í einn?
Skráðu þinn frítt!
Okkur finnst gaman
að selja bíla,
viltu selja þinn?
SÖLULAUN frá kr. 39.9
00
Sunnuhlíð 12, Akureyri, sími 462 1415
www.tonabudin.is
Síðumúla 20, Reykjavík, sími 591 5340
www.hljodfaerahusid.is
- með morgunkaffinu