Morgunblaðið - Sunnudagur - 14.04.2013, Blaðsíða 48

A
ð velja sér bókstaf til
að merkja við á kjör-
dag er eins og að
velja sér félaga til
næstu ára. Valið er
ekki endilega það sama og að velja
sér lífsförunaut en við kjósendur
þurfum að geta hugsað okkur að
hafa framboðið og það fólk sem á
bak við það stendur við völd næstu
fjögur ár. Það sem flækir málin enn
frekar er að við vitum harla lítið um
hverjir hyggjast starfa saman að
loknum kosningum. Þá hafa margir
áhyggjur af því að atkvæði greidd
minni framboðum falli niður dauð.
Alls bjóða ellefu listar fram í öll-
um kjördæmum. Listarnir ellefu
eru: Björt framtíð, Dögun, Flokkur
heimilanna, Framsóknarflokkur,
Hægri grænir, Lýðræðisvaktin, Pí-
ratar, Regnboginn, Samfylking,
Sjálfstæðisflokkur og Vinstrihreyf-
ingin grænt framboð.
Í Norðvesturkjördæmi bætist við
tólfti listinn; Landsbyggðarflokk-
urinn. Í Reykjavíkurkjördæmi norð-
ur eru boðnir fram þrettán listar en
þar eru Alþýðufylkingin og Húm-
anistaflokkurinn til viðbótar við þá
sem að framan eru taldnir. Í
Reykjavíkurkjördæmi suður eru
framboðslistarnir fjórtán, en þar
bætist flokkurinn Sturla Jónsson
við.
Endanlegir framboðslistar verða
þó ekki auglýstir fyrr en 17. apríl,
eða tíu dögum fyrir kjör-
dag.
„Ég held að við höfum
aldrei séð neitt þessu líkt.
Kjósendur standa nú frammi fyrir
meira vali en í nokkrum öðrum
þingkosningum,“ segir Ragnheiður
Kristjánsdóttir, aðjúnkt við sagn-
fræðideild Háskóla Íslands. Hún
kennir stjórnmálasögu 20. aldar og
segir stefna í sögulegar kosningar,
einkum með það í huga hversu lítið
fylgi fjórflokkurinn hefur. „Við
sjáum fram á aðför að fjór-
flokknum. Svipað gerðist í kosning-
unum 1987 en þá fór fylgi fjór-
flokksins niður fyrir 75%, en það
voru reyndar mjög sérstakar kosn-
ingar. Það sem er óvenjulegt núna
er auðvitað hversu mörg framboð
eru í boði. Engu að síður er svo ein-
kennandi fyrir baráttuna nú hversu
óljós málefnagrundvöllurinn er.
Kostirnir eru því frekar óskýrir
þrátt fyrir mikið val,“ segir Ragn-
heiður.
Kjördæmakjörnir þing-
menn án þingflokks
Margir velta nú fyrir sér hvernig
best er að haga atkvæði sínu og
gjarnan er rætt um 5% þröskuld í
því samhengi, en þau framboð sem
ekki ná því atkvæðamagni geta ekki
vænst þess að ná inn á þing.
Silja Bára Ómarsdóttir aðjúnkt
við Stjórnmálafræðideild Háskóla
Íslands bendir á að dreifing at-
kvæða geti orðið óvenjuleg í þess-
um kosningum. Framboð sem ekki
ná 5% geta ekki vænst þess að fá
jöfnunarsæti í
þingkosningum.
„Ég held að kjós-
endur séu margir
hikandi, enda mik-
ið rætt um þennan
5% þröskuld. Það
er líka sérstök
staða að hver ein-
asti kjósandi sé
með yfir tíu val-
kosti sem eru að keppa um 8-12
þingsæti í hverju kjördæmi,“ segir
hún en bendir þó á að hinn marg-
umræddi þröskuldur eigi aðeins við
á landsvísu.
„Fólk getur verið kjördæmakjörið
án þess að framboðið sem það til-
heyrir nái upp í fimm prósentin. Sú
staða getur komið upp að einhver
litlu flokkanna fái kjördæmakjörinn
þingmann sem er ekki með neinn
þingflokk á bak við sig,“ segir Silja
Bára.
Hún segir hinn mikla fjölda fram-
boða, ef hann verður viðvarandi,
vekja spurningar um kosningakerfi,
enda gæti svo farið að minni fram-
boð fengju atkvæði frá fjölda kjós-
enda án þess að ná inn manni.
„Það er ansi sárt fyrir lýðræðið
ef litlu flokkarnir geta fengið
allt að 10-12% fylgi sam-
anlagt en ná engum þing-
manni inn.“
Kjósendur standa því
frammi fyrir vali sem gæti
vakið ótta við það að at-
kvæðið nýtist ekki heldur
Ugla sat á kvisti...
Í ÞINGKOSNINGUNUM FRAMUNDAN STENDUR VALIÐ MILLI 11 TIL 14 FRAMBOÐSLISTA
EFTIR ÞVÍ HVAÐA KJÖRDÆMI ER SKOÐAÐ. FRAMBOÐ FRAMBOÐA ER ÞVÍ NÆGT, EN ER
EFTIRSPURN EFTIR ÖLLUM ÞESSUM FRAMBOÐUM? HVERNIG EIGA KJÓSENDUR AÐ VAÐA
GEGNUM KOSNINGALOFORÐ, LOFORÐ UM AÐ GEFA ENGIN LOFORÐ, YFIRLÝSINGAR UM
BREYTTAR AÐFERÐIR OG BÆTT RÁÐ, UPPGJÖR VIÐ FORTÍÐ OG SPÁ FYRIR UM FRAMTÍÐ?
Eyrún Magnúsdóttir eyrun@mbl.is
Fjöldi þingmanna í hverju kjördæmi
Norðvesturkjördæmi
7+1
Norðausturkjördæmi
9+1
Reykjavíkurkjördæmi norður
9+2
Reykjavíkurkjördæmi suður
Kjördæmissæti Jöfnunarsæti
9+2
48 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 14.4. 2013
Alls eru 18 listabókstafir fráteknir
þótt framboðin séu heldur færri.
Á vefnum www.kosning.is má sjá
ýmsar upplýsingar um kosning-
arnar, meðal annars yfirlit yfir
listabókstafi sem eru í notkun.
Samkvæmt upplýsingum frá
Guðna Baldurssyni á Þjóðskrá Ís-
lands var reglan sú hér á árum áð-
ur að sá flokkur sem fyrstur skil-
aði inn sínum lista fékk þann staf
sem fyrstur var í stafrófinu og svo
koll af kolli. Sjálfstæðisflokkurinn,
sem býður fram undir bók-
stafnum D, var til að mynda einu
sinni með bókstafinn C. Þann
sama staf hafði flokkur komm-
únista einnig á einhverjum tíma-
punkti. Með tímanum hafi þó
komist regla á bókstafina en
hending hafi í raun ráðið því
hvaða flokkur fékk hvaða staf. Nú
geta framboð sótt um tiltekna
listabókstafi og fengið þeim út-
hlutað svo fremi sem enginn ann-
ar er að nota þá.
Fyrir kosningarnar nú er nánast
allur frampartur stafrófsins í
notkun en bókstafirnir A, B, C, D,
F, G, H, I, J, K, L, M, P, R, S, T, V og
Þ eru í notkun. Ekkert framboð
er þó með listabókstafinn E en sá
stafur var síðast notaður í kosn-
ingum 1953.
A, B, C, D EN EKKERT E
Ragnheiður
Kristjánsdóttir
Silja Bára
Ómarsdóttir
Árelía Eydís
Guðmundsdóttir
Haukur Ingi Jónasson og Helgi Þór Ingason