Morgunblaðið - 11.06.2013, Blaðsíða 26

26 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. JÚNÍ 2013
HJÁ AÐALSKOÐUN ERT ÞÚ
Í GÓÐUM HÖNDUM
Snjallt að
kíkja á okkur
á adal.is
Við erum með fjórar skoðunarstöðvar á höfuðborgarsvæðinu og eina í
Reykjanesbæ. Þaulreyndir og þjónustuliprir fagmenn taka á móti þér á
þeim öllum. Hlökkum til að sjá þig!
H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/S
ÍA
–
1
3
-0
4
6
7
Aðalskoðun, faggildur skoðunaraðili í 19 ár
Reykjavík
Grjóthálsi 10
Sími 590 6940
Reykjavík
Skeifunni 5
Sími 590 6930
Hafnarfjörður
Hjallahrauni 4
(við Helluhraun)
Sími 590 6900
Kópavogur
Skemmuvegi 6
(bleik gata)
Sími 590 6935
Reykjanesbær
Holtsgötu 52
(við Njarðarbraut)
Sími 590 6970
www.adalskodun.is og www.adal.is
Við getum minnt þig á þegar þú þarft að láta skoða bílinn
á næsta ári. Skráðu þig á póstlistann hjá okkur þegar þú kemur með
bílinn í skoðun og þú gætir unnið 200 lítra eldsneytisúttekt.
Opið kl. 8-17 virka daga – sími 590 6900
Ný ríkisstjórn
Framsóknar og Sjálf-
stæðisflokks hefur
tekið við völdum.
Flokkar þeir, sem
mynda stjórnina, gáfu
mjög hástemmd loforð
fyrir kosningar, fyrst
og fremst varðandi
skuldavanda heim-
ilanna. Væri ef til vill
réttnefni að kalla rík-
isstjórnina loforðastjórnina. En
stjórnarflokkarnir lofuðu fleiru en að
leysa skuldavanda heimilanna. Báðir
stjórnarflokkarnir lofuðu því ákveðið
í aðdraganda kosninganna að aft-
urkalla kjaraskerðingu aldraðra og
öryrkja frá 2009. Framsóknarflokk-
urinn lofaði því einnig í kosningabar-
áttunni að leiðrétta lífeyri aldraðra
og öryrkja vegna kjaragliðnunar
krepputímans, þ.e. vegna þess, að
lægstu laun hækkuðu meira en líf-
eyrir aldraðra og öryrkja. Lífeyrir
þessara hópa var í frosti mestallan
krepputímann. Landsfundir beggja
stjórnarflokkanna, Framsóknar og
Sjálfstæðisflokks, samþykktu fyrir
kosningar, að afturkalla ætti kjara-
skerðinguna frá 2009 og leiðrétta kja-
ragliðnunina, sem átt hafði sér stað
sl. 4 ár. Ég var mjög ánægður að sjá
þessar samþykktir landsfunda flokk-
anna og að heyra yfirlýsingar fram-
bjóðenda um sama efni. Ég taldi víst,
að mikið starf kjaranefndar FEB á
Alþingi sl. vetur hefði borið árangur
en fulltrúar nefndarinnar áttu fundi
með formönnum allra þingflokkanna,
formönnum allra nýju flokkanna og
með þingflokki Sjálfstæðisflokksins.
Einnig átti Landssamband eldri
borgara fundi með þingflokkum. Ég
var farinn að trúa því, að staðið yrði
við framangreindar ályktanir flokk-
anna og yfirlýsingar frambjóðenda.
Vonbrigðin urðu því mikil, þegar ég
las stjórnarsáttmálann og sá, að að-
eins átti að standa við lítinn hluta af
kosningaloforðunum. Þar stendur að
afturkalla eigi skerðingu á frí-
tekjumarki vegna atvinnutekna og
fjármagnstekna en ekkert er minnst
á aðra og þungbærari kjaraskerð-
ingu, sem aldraðir og
öryrkjar urðu fyrir 1.
júlí 2009. Og ekkert er
heldur minnst á að leið-
rétta lífeyrinn vegna
kjaragliðnunar sl. 4 ár.
En hver var þungbær-
asta kjaraskerðingin
1.júlí 2009? Hún var sú,
að farið var að reikna
greiðslur úr lífeyr-
issjóðum með tekjum
við útreikning á grunn-
lífeyri og að skerðing-
arhlutfall tekjutrygg-
ingar var hækkað úr 38,35% í 45%.
Þetta tvennt verður einnig að leið-
rétta strax enda því lofað fyrir kosn-
ingar og á landsfundum beggja
stjórnarflokkanna. Það verður að
efna öll þessi kosningaloforð strax í
sumar eins og lofað var. Breytt að-
ferð við útreikning á grunnlífeyri
skerti tekjur yfir 5000 ellilífeyr-
isþega og 19000 ellilífeyrisþegar
urðu fyrir tekjuskerðingu vegna
hækkunar á skerðingarhlutfalli
tekjutryggingar.
Er verið að blekkja kjósendur?
Það eru sjálfsagt einhverjar
ástæður fyrir því, að stjórnarflokk-
arnir ákváðu að afturkalla aðeins
hluta af kjaraskerðingunni frá 2009.
Sennilega er ástæðan sú, að flokk-
arnir hafa talið, að öll afturköllunin
yrði of dýr fyrir ríkissjóð. En þá
hefði átt að segja það fullum fetum.
Það er alltaf verið að tala um, að
taka þurfi upp ný vinnubrögð í
stjórnmálunum. Það er sagt, að
stjórnmálamenn þurfi að koma
hreint fram og segja kjósendum
sannleikann. Þegar Bjarni Bene-
diktsson talaði hreint út í sjónvarpi
um innanflokksátökin í Sjálfstæð-
isflokknum, hlaut hann lof fyrir og
aukið fylgi. En þegar yfirlýsingar
forsætisráðherra um kjaramál aldr-
aðra og öryrkja eru skoðaðar kemur
í ljós, að sami feluleikur og áður er á
ferðinni. Það er látið líta þannig út,
að ríkisstjórnin ætli að afturkalla
alla skerðinguna á kjörum aldraðra
og öryrkja en ætlunin er að aft-
urkalla aðeins lítinn hluta hennar og
þann, sem kostar minnst fyrir rík-
issjóð. Það er engu líkara en, að það
sé vísvitandi verið að blekkja kjós-
endur.
Það verður fylgst vel með því, að
stjórnarflokkarnir efni kosningalof-
orðin bæði um lausn á skuldavanda
heimilanna en einnig varðandi kjör
aldraðra og öryrkja. Eins og ég hefi
getið um áður hafa lífeyrisþegar orð-
ið að taka á sig yfir 17 milljarða kr.
kjaraskerðingu vegna laganna frá
2009. Eðlilegast væri að aldraðir og
öryrkjar fengju bætur fyrir allri
þeirri kjaraskerðingu. En það eina,
sem lífeyrisþegar geta gert sér vonir
um er að fá lagaákvæðin um kjara-
skerðinguna frá í 2009 felld úr gildi
og málin færð til fyrra horfs. En þá
er eftir að leiðrétta lífeyrinn vegna
kjaragliðnunar krepputímans. Ef
það væri gert í einum áfanga og líf-
eyrir aldraðra og öryrkja hækkaður
um 20% til þess að ná þeirri kaup-
hækkun, sem láglaunafólk hefur
fengið sl. 4 ár umfram hækkun á líf-
eyri, þá mundi það kosta aðra 17
milljarða (10 milljarða fyrir aldraða
og 7 milljarða fyrir öryrkja). Þó væri
engin afturvirkni þar innifalin. Leið-
rétting þolir enga bið. Fyrrverandi
ríkisstjórn hafði leiðréttingar af
öldruðum og öryrkjum á þeim for-
sendum, að það ætti að fara að sam-
þykkja ný lög um almannatrygg-
ingar. Nú er ljóst, að þau lög verða
ekki samþykkt í bráð. Í stjórnarsátt-
málanum segir, að endurmeta eigi
frv. um almannatryggingar. Það
getur því dregist lengi. Því miður
virðist svo sem nýja ríkisstjórnin
ætli að leika sama leikinn og fyrri
ríkisstjórn í málefnum aldraðra og
öryrkja. Ætla stjórnmálamenn aldr-
ei að læra neitt?
Kjaraskerðingin aðeins
afturkölluð að hluta til
Eftir Björgvin
Guðmundsson
Björgvin Guðmundsson
» ... ekkert minnst á
aðra og þungbærari
kjaraskerðingu aldraðra
og öryrkja. Það er engu
líkara en það sé vísvit-
andi verið að blekkja
kjósendur ...
Höfundur er viðskiptafræðingur og
formaður kjaranefndar Félags eldri
borgara.
Mikil umræða var
að sjálfsögðu um
kjaramál eldri borg-
ara á landsfundi
Landssambands eldri
borgara (LEB) 7.-8.
maí sl. Fulltrúum í
kjaranefndinni sem
starfaði á landsfund-
inum þótti lítið hafa
miðað í leiðréttingum
bóta almannatrygg-
inga hjá síðustu rík-
isstjórn. Mest er alltaf rætt um
skerðingu bóta 1. júlí 2009 sem
átti að vera tímabundin í 2-3 ár.
Skerðing á tekjutryggingu vegna
annarra tekna var þá einnig hækk-
uð úr 39,35% í 45%, en sú skerðing
á að renna út um næstu áramót
ásamt skerðingu heimilisuppbótar.
Hins vegar er tekjutenging grunn-
lífeyris við lífeyrissjóðstekjur sem
einnig var sett á með lögum 1. júlí
2009 enn í gildi og hefur haft í för
með sér mikla óánægju þeirra sem
hafa eitthvað úr lífeyrissjóðum, og
gert að verkum að stór hluti eldri
borgara er fastur í fátæktargildru.
Það er sterk krafa eftirlaunaþega
að það verði dregið til baka. Og
þau loforð voru gefin fyrir kosn-
ingar. LEB samþykkti tillögu
starfshóps um endurskoðun al-
mannatrygginga sem fól í sér ein-
földun bótaflokka og skerðinga
vegna annarra tekna. Þetta kemur
fram í frumvarpi um lífeyristrygg-
ingar og félagslegar bætur sem
lagt var fram á Alþingi 7. mars sl.,
enda verður mikil lagfæring að því
og kerfið miklu einfaldara og skilj-
anlegra venjulegu fólki. En með
samþykkt þess lagði ég jafnframt
fram bókun þess efnis að við vild-
um að grunnlífeyrir, eða ígildi
hans væri óháð þessari tillögu og
yrði upphæð sem allir fengju óháð
öðrum tekjum. Með frumvarpinu
ef að lögum verður
fæst nokkur kjarabót,
næstu árin, en það
tekur ekki á öllum
þeim skerðingum sem
eldri borgarar hafa
mátt sæta sl. fjögur
og hálft ár og nemur
allt að 17 milljörðum
króna.
Landsfundur LEB
lagði áherslu á öll
þessi mál og ályktaði
einnig að hækkun
skattleysismarka væri
ein besta kjarabótin
fyrir allt láglaunafólk og þar með
talið þá sem eru á eftirlaunum.
Landsfundurinn samþykkti einnig
að atvinnutekjur 67 ára og eldri
skuli ekki skerða greiðslur frá TR,
og má benda á að þannig er það í
Noregi, auk þess sem sumar stétt-
ir þar byrja að taka ellilífeyri frá
61-63 ára aldri. Mikið var rætt um
hækkanir sem dunið hafa yfir frá
áramótum eins og þjónustugjöld til
lækna, sjúkraþjálfara og lyfja-
kostnað, sem eftirlaunafólk hefur
þurft að taka á sig án nokkurra
leiðréttinga á greiðslum til að
mæta þessum kostnaði. Lands-
fundurinn krafðist þess að virðis-
aukaskattur af lyfjum yrði lækk-
aður úr hæsta þrepi sem er 25,5%
í lægsta þrep sem er 7%. Það væri
vissulega mikil kjarabót fyrir eldri
borgara landsins sem eru senni-
lega fjölmennasti hópurinn í lyfja-
kaupum hér á landi.
Þá kom til umræðu að sum
sveitarfélög hafa lýst vilja til að
lækka eða afnema fasteignagjöld
af húsnæði sem eldri borgarar eiga
og búa í. Þau hafa hins vegar ekki
lagaheimild til þess, og auk þess er
þeim gert að nýta hámark tekju-
stofna sinna til að geta fengið
framlag úr Jöfnunarsjóði sveitarfé-
laga. Þess er óskað að þessu verði
breytt með lögum svo sveitarfélög
geti hlúð að sínum eldri borgurum
Verða loforð
stjórnarflokk-
anna efnd?
Eftir Jónu Valgerði
Kristjánsdóttur
Jóna Valgerður
Kristjánsdóttir
Engu er líkara en
nokkrir séu haldnir
þráhyggju varðandi
Reykjavíkurflugvöll
og virðast sjá fyrir
sér nýja og betri borg
ef vellinum verður út-
hýst úr borginni.
Margar furðulegar
staðhæfingar hafa
verið settar fram um
hættur og ókosti vall-
arins, en hinir sömu hafa minna
gert úr þeirri gagnsemi, arðsemi og
öryggi sem hann veitir okkur.
Þrjú meginmál
Á liðnum árum hefur verið hamr-
að á því að flugvélar séu hættulegar
borgarbúum, óþægilegur hávaði sé
af flugvélum og svo þetta klassíska,
að lóðir séu svo verðmætar á
flugvallarsvæðinu.
Aðeins eitt slys hefur orðið þar
sem flugvél hefur flogið á mann á
svæðinu, en það var áður en hinn
eiginlegi flugvöllur var byggður. Ef
innanlandsflug flyttist til Keflavík-
ur, væri ástæða til að huga að ör-
yggi farþega á Reykjanesbrautinni,
lengri flugtíma til flestra staða og
nærri tvöfalt lengri tíma sem tæki
farþega að ferðast með flugi innan-
lands. Ef ekki yrði tímasparnaður
við að nota innanlandsflug, er lík-
legt að mun færri sæju sér hag í að
nýta það.
Hvað snertir hávaða, þá reyndist
erfitt að mæla hávaða frá flugvélum
því oftast yfirgnæfði
umferðarniður þær
mælingar.
Eftir stendur þras
um nýtingu svæðisins
undir lóðir og nauðsyn
á þéttingu byggð-
arinnar, sem sumir
kalla þrengingu byggð-
ar. Í höfuðborgum er-
lendis eru opin svæði
sem engum dettur til
hugar að nýta undir
byggingar þótt verð-
mæt séu. Borgir eru
einfaldlega vistlegri með almenn-
ingsgörðum og opnum svæðum.
Mundi Reykjavíkurborg hagn-
ast á lóðasölu í Vatnsmýrinni?
Ekki eru líkur á að um gullgröft
yrði að ræða, svo að einhverjir
þyrftu að borga fyrir þessar dýru
lóðir. Byggingasvæðið er erfitt
vegna mýrarinnar en mjög djúpt er
niður á fast fyrir undirstöður hárra
bygginga. Þétting byggðarinnar
myndi krefjast dýrrar gatnagerðar,
nú þegar er umferðarþunginn mikill
og má vart á það bæta. Svo þarf að
skapa aðstöðu fyrir innanlands-
flugið á Keflavíkurflugvelli og af-
skrifa allar þær byggingar sem nú
eru nýttar. Að auki þarf borgin að
semja við ríkið um kaup landsins
sem flugvöllurinn stendur á.
Mér er spurn hvort eitthvað
verður eftir af því fé sem fæst fyrir
lóðasölu og hvort borgarbúar yrðu
ánægðari eftir þéttingu byggð-
arinnar. Næsta spurning er hvort
þörf sé fyrir dýrar miðborgarlóðir
Flugvallarþráhyggja
Eftir Stefán
Sæmundsson
Stefán Sæmundsson