Morgunblaðið - Sunnudagur - 12.01.2014, Blaðsíða 12

12 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 12.1. 2014
Þ
að var kostulegt að sitja
í Eldborg fyrir
skemmstu og fylgjast
með listafólkinu veifa
djöflahornunum í gríð
og erg framan í tónleikagesti. Ekki
aðeins málmhausunum í Skálmöld,
heldur líka séntilmenninu Bernharði
Wilkinson hljómsveitarstjóra, Sig-
rúnu Eðvaldsdóttur konsertmeistara
og Karlakór Reykjavíkur eins og
hann lagði sig. Þetta gamla tákn
sem lengi hefur átt samleið með
málmmúsík er greinilega ekki úr sér
gengið.
Djöflahorn eru búin til með því að
halda vísifingri og litla fingri uppi
en öðrum fingrum niðri. Stundum er
bendingin líka kölluð „geitarhorn“.
Táknið hefur lengi fylgt menning-
arsvæðinu við Miðjarðarhaf, ekki
síst Ítalíu. Þar kallast það „handa-
horn“, ellegar mano cornuto. Til-
gangurinn getur bæði verið að lýsa
yfir stuðningi við myrkraöflin og að
verjast þeim. Þá eru fingurnir iðu-
lega látnir vísa upp. Séu þeir látnir
vísa niður er merkingin allt önnur,
einkum þegar hjátrúarfullt fólk á í
hlut, það er að verja sig fyrir ógæfu.
Líkt og að klappa á við, eins og við
þekkjum betur hér við nyrstu voga.
Gripið um hreðjar
Frægt var þegar Giovanni Leone,
sem var forsætisráðherra Ítalíu í
tvígang á sjöunda áratugnum, heils-
aði fólki á götum Napólí-borgar með
hægri hendi meðan kólerufaraldur
stóð yfir en myndaði um leið hornin
með vinstri hendi fyrir aftan bak.
Þessu tóku ljósmyndarar, sem
fylgdu honum hvert fótmál, eftir og
vakti málið mikla athygli vegna
djöflatengingarinnar. En aumingja
Leone var auðvitað bara að verja
sig fyrir skaðvaldinum. Eða taldi sig
alltént vera að gera það.
Sitthvað fleira telja hjátrúarfullir
Ítalir virka þegar vá er fyrir dyrum,
svo sem að snerta járn eða snerta á
sér nefið. Þegar mikið liggur við
grípa sumir karlmenn þar um slóðir
líka þéttingsfast um hreðjar sér.
Það þykir ýmsum óheflað.
Í Suður-Evrópu og Suður-
Ameríku hefur bendingin enn aðra
merkingu sé hendinni sveiflað fram
og aftur. Þá er verið að gefa til
kynna að einhver hafi verið kokkál-
aður. Fyrir góðum áratug náðist
ljósmynd af Silvio Berlusconi, fyrr-
verandi forsætisráðherra Ítalíu, þar
sem hann gerði þetta ítrekað fyrir
aftan spænska utanríkisráðherr-
ann. Spurður hvað hann hefði verið
að fara svaraði Berlusconi: „Ég var
bara að gera að gamni mínu.“
Ekki er vitað fyrir víst hvaðan
djöflahornin koma en bendingin
líkist mjög gamalli bendingu úr
búddisma og hindúisma, karana
mudrã. Eini munurinn er sá að
þumallinn er ekki krepptur. Til-
gangur karana mudrã er að hrinda
frá púkum og djöflum.
Dulspeki og djöfladaður
Það var kona sem notaði djöfla-
hornin fyrst í tónlist, Jinx Dawson,
söngkona sýrurokksveitarinnar Co-
ven. Sveitin var stofnuð seint á sjö-
unda áratugnum og hóf Jinx iðu-
lega og lauk tónleikum með því að
veifa hornunum framan í gesti. Á
fyrstu breiðskífu Coven, Witchcraft
Destroys Minds & Reaps Souls,
sem kom út 1969, eru sveit-
armeðlimir svo með hornin á lofti,
bæði á bakhliðinni og inni í opnu
albúmsins. Blóta þar kölska af móð
ásamt fríðu föruneyti. Inni í opn-
unni er altarið nakin kona, mögu-
lega Jinx sjálf. Mögulega ekki.
Jinx var mikil áhugamanneskja
um dulspeki og sveitin daðraði við
djöfsa. Nægir þar að nefna laga-
heiti, svo sem The White Witch of
Rose Hall, For Unlawful Carnal
Knowledge, Dignitaries of Hell og
Satanic Mass. „Við höfðum áhuga á
satanisma á þessum tíma,“ sagði
hún síðar. „Þegar maður er ungur
leitar maður svara og flestir
sveitarmeðlimir voru að blaða í
sömu skræðunum. Við stúd-
eruðum þetta, iðkuðum þetta.“
Jinx merkir óheillakráka og
ætla mætti að ung kona með
þessi áhugamál hefði tekið sér
nafnið. Svo er ekki. Hún var
skírð Jinx. Fæðingin var erfið,
tvíburi Jinx var látinn í
móðurkviði og læknirinn
þurfti að taka á honum
stóra sínum til að bjarga
lífi hennar. Að launum
skírði móðirin barnið í
höfuðið á lækninum, dr.
Jinks.
Witchcraft Destroys Minds &
Reaps Souls mæltist ágætlega fyrir
til að byrja með en babb kom í
bátinn þegar útgefandinn, Merc-
ury, innkallaði upplagið eftir að Co-
ven var spyrt við Charles Manson
og voðaverk gengis hans í grein í
tímaritinu Esquire. Enginn grund-
völlur var fyrir þeim ásökunum. Co-
ven átti erfitt uppdráttar eftir þetta
og eftir tvær plötur til viðbótar
hvarf sveitin af sjónarsviðinu. Henni
er þó ennþá hampað, ekki endilega
vegna tónlistarinnar, heldur ímynd-
arinnar. Coven og Jinx Dawson eru
oft talin marka upphafið að goþ- og
dómsdagsrokki. Hefur sveitin cult-
stöðu í þeim kreðsum. Coven
er þó einkum minnst fyrir
að hafa tekið djöflahornin í
notkun í tónlist.
Horn Lennons
Fleiri hljómsveitir en Co-
ven sýndu djöflahornin á
þessum árum. Þannig eru
til ljósmyndir af John
Lennon, sem þekktari
er fyrir áhuga sinn á
friði og fegurð, með þau
á lofti seint á sjöunda ára-
tugnum. Á teikningunni fram-
an á Bítlaplötunni Yellow
Submarine, sem gefin var út 1969,
Forn
eru þau
horn
DJÖFLAHORNIN HAFA GENGIÐ Í ENDURNÝJUN LÍFDAGA
HÉR Á LANDI MEÐ ÓGNARVINSÆLDUM VÍKINGAMÁLM-
BANDSINS SKÁLMALDAR. TÁKNIÐ HEFUR VERIÐ SAMOFIÐ
MÁLMMÚSÍK Í MEIRA EN ÞRJÁ ÁRATUGI OG TENGST ROKK-
TÓNLIST ENNÞÁ LENGUR. EN HVER ER MERKINGIN? AÐ
TILBIÐJA DJÖFULINN EÐA HALDA HONUM Í SKEFJUM?
Orri Páll Ormarsson orri@mbl.is
Bítlarnir í Gula kafbátn-
um. John Lennon með
hornin á lofti.
Morgunblaðið/Kristinn
Úttekt