Morgunblaðið - Sunnudagur - 12.01.2014, Blaðsíða 9

12.1. 2014 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 9
Hér verður skapað. Hér. Og hér. Guð-mundur Ingi Þorvaldsson opnarhvert rýmið af öðru í Tjarnarbíói og
sýnir mér inn. Sumt af því myndi maður kalla
kompur. Í besta falli. „Vilji einhver leika
Hamlet hér inni gerir hann það,“ segir Guð-
mundur og horfir inn í kústaskáp. Einmitt.
Hinn nýráðni framkvæmdastjóri Tjarn-
arbíós er alls ekki að gera að gamni sínu.
Hann ætlar að fylla hvert einasta hólf hússins
af spriklandi sköpun. Bræða saman listgreinar
og eiga í samtali við þjóðfélagið sem við búum
í. Í hans huga eru leikhús með sviði og sætum
ágæt til síns brúks en fjarri því eina leiðin til
að fremja leiklist. Raunar forðast hann að
nota orðið „leiklist“, talar þess í stað um „hin-
ar lifandi listir“. Þar á hann við leiklist, mynd-
list, tónlist, ritlist. Hvaðeina. Og ekki bara
listir. Hann vill fá fólk úr öllum mögulegum
greinum inn í húsið, kraftlyftingamenn, járn-
smiði, pípara og jafnvel blaðamenn. Sköpunin
þekkir engin takmörk.
Til þess að koma þessu í kring þarf að
rýma til, losa um skrifstofuaðstöðu og
geymslur. „Út með draslið, inn með lífið,“ eins
og Guðmundur orðar það svo skemmtilega.
Þrátt fyrir þessa áherslubreytingu verður
hinn eiginlegi sýningarsalur hússins áfram
þungamiðja starfseminnar og eru að minnsta
kosti tíu frumsýningar fyrirhugaðar á þessu
ári. Þá fá hátíðir eins og Lókal og RIFF
áfram inni í húsinu.
Aukinn skilningur
Menningarfélagið Tjarnarbíó hefur rekið hús-
ið frá árinu 2010 en það er í fullri eigu Sjálf-
stæðu leikhúsanna. Gunnar Ingi Gunn-
steinsson var áður bæði framkvæmdastjóri
Sjálfstæðu leikhúsanna og Tjarnarbíós en
Guðmundur segir alltaf hafa staðið til að
skipta þessu upp þegar fyrir lægi hvort
grundvöllur væri fyrir rekstrinum. Hann segir
borgaryfirvöld lengi hafa sýnt rekstrinum
áhuga en skilningur og vilji hafi aukist í tíð
núverandi meirihluta. Nefnir hann Besta
flokkinn sérstaklega í því sambandi enda búi
hann að mörgum listamönnum.
Borgin sýndi í vikunni viljann í verki þegar
undirritaður var samstarfssamningur til
þriggja ára sem tryggir Tjarnarbíói tíu millj-
ónir króna í rekstrarfé á ári. Nokkuð sem
Guðmundur segir skipta sköpum fyrir starf-
semina. Í samningnum er gert ráð fyrir því að
Tjarnarbíó þjónusti fjóra til sex leikhópa á
ári. Guðmundur mun velja verkefnin ásamt
þriggja manna stjórn Tjarnarbíós. Hefur þar
jafnt vægi á við hina.
Guðmundur er leikari að mennt. Braut-
skráðist frá Leiklistarskóla Íslands árið 1998
og lauk síðan framhaldsprófi í gjörningalist og
leikstjórn frá Goldsmiths University í Lund-
únum árið 2009. Eftir það varð hann „heim-
alningur“ við jaðarleikhúsið Shunt sem vakið
hefur mikla athygli fyrir sköpunarstarf sitt og
framúrstefnulegar sýningar á liðnum miss-
erum og var undir lestarstöðinni London
Bridge. Tíu manns réðu þar ríkjum og skipt-
ust á að stjórna ferðinni. „Í hverri viku varð
til nýr ævintýraheimur,“ segir Guðmundur
sem lék í tveimur sýningum. Árs bið er eftir
því að komast að hjá Shunt og starfsemin
heillaði Guðmund upp úr skónum. Þar mátti
allt og allt var gert.
Þegar Guðmundur flutti heim ásamt eig-
inkonu sinni, Heiðu Aðalsteinsdóttur, árið
2010 – „við urðum ólétt“ – vissi hann strax að
hann langaði að gera eitthvað í þessa veru.
„Ég byrjaði strax að kynna hugmyndina,
meðal annars fyrir Gunnari Inga Gunnsteins-
syni hérna í Tjarnarbíói og Signýju Páls-
dóttur hjá Reykjavíkurborg. Ég sá strax
möguleikana í þessu húsi. Þau sýndu hug-
myndinni áhuga en á þeim tíma var enginn
skýr rekstrargrundvöllur í húsinu. Leigan var
of há, hávaðavandamál óleyst og fleira,“ segir
hann.
Þá brá Guðmundur á það ráð að stofna
Vinnsluna ásamt fleira fólki og þaðan lá leiðin
í leikhúsið og menningarmiðstöðina Norð-
urpólinn, þar sem hópnum var tekið opnum
örmum.
Hvert er próduktið?
Hann segir listheiminn hafa skilið misvel hvað
þau voru að fara. „Unga fólkið fattaði þetta
margt hvert en ekki þeir sem ráða. Hvert er
próduktið? var ég iðulega spurður. Hér er
fólk vant því að búa til leiksýningu með
ákveðnum hætti. Æfa í sex vikur, frumsýna
síðan og annað hvort gleðjast yfir velgengn-
inni eða tala aldrei um sýninguna aftur gangi
hún illa. Í Shunt kynntist ég allt öðrum vinnu-
brögðum. Þar er æfingaferlið óhefðbundið og
sýning ekki sýnd fyrr en hún er tilbúin. Þetta
þekktist ekki hér á landi, nema helst í Kling
& Bang meðan það var í Brautarholti. Úr
þeim sverði spratt Ragnar Kjartansson meðal
annarra. Holdgervingur þeirrar hugmyndar
sem ég er að tala fyrir.“
Norðurpólnum var lokað síðastliðið vor eins
og við hafði verið búist vegna framkvæmda á
staðnum. Skömmu síðar var starf fram-
kvæmdastjóra Tjarnarbíós auglýst laust til
umsóknar og lét Guðmundur ekki segja sér
það tvisvar. Sótti um og var ráðinn. „Satt best
að segja kom það mér á óvart. Ég hafði kynnt
þessa hugmynd mína svo oft að ég var eig-
inlega hættur að reikna með því að hún fengi
hljómgrunn. En sem betur fer gerðist það.“
Fleira fólk kemur með Guðmundi frá Norð-
urpólnum. Þannig er Arnar Ingvarsson, leik-
hússtjóri Norðurpólsins, nýr tæknistjóri
Tjarnarbíós.
Margt hafði breyst frá því Guðmundur viðr-
aði hugmyndir sínar fyrst í Tjarnarbíói 2010.
Munaði þar mest um öruggt rekstrarfé og að
hávaðavandamálið er úr sögunni. Hljóð-
mengun frá húsinu á ekki lengur að gera ná-
grönnunum gramt í geði. Starfsemin verður
leigulaust í húsnæðinu, alltént fyrst um sinn,
en stefnt er að því að Tjarnarbíó verði orðið
sjálfbært innan tíu ára.
Undanfarna tvo vetur hefur Guðmundur
lagt stund á MBA-nám við Háskólann í
Reykjavík sem hann segir styrkja sig til
muna í starfi af þessu tagi. „Eftir á að hyggja
er ég feginn að þessi draumur skyldi ekki
verða að veruleika strax 2010. Ég er mun bet-
ur í stakk búinn að takast á við þetta núna.“
Samhliða listsköpuninni hyggst Guðmundur
opna kaffihús í Tjarnarbíói, vonandi strax í
mars næstkomandi, í því augnamiði að hleypa
ennþá meira lífi í húsið. Veitingastjórar verða
Sólveig Johnsen og Starri Hauksson. „Húsið
þarf að vera sýnilegra og þetta er liður í því.
Fólk kemur inn til að fá sér kaffi en vonandi
vaknar áhugi á annarri starfsemi í leiðinni.“
Beint samtal verður þarna á milli en eina
kvöðin á hópunum sem fá inni í Tjarnarbíói
verður að kynna verkefni sín reglulega á
kaffihúsinu.
Þá segir Guðmundur æskilegt að listafólkið
skapi bæði á íslensku og ensku. Tilgangurinn
er tvíþættur. Annars vegar að laða erlenda
ferðamenn að húsinu og hins vegar að skapa
svigrúm fyrir útflutning á íslenskri list. „Það
er synd að henda milljónum króna í verkefni
og sýna þau svo bara tíu sinnum á Íslandi.
Möguleikarnir eru miklu meiri,“ segir hann.
Tilraunir og mistök
Guðmundur segir hlutverk Tjarnarbíós alls
ekki að keppa við stóru leikhúsin, heldur bæta
við leikhúsflóruna. Listaflóruna. „Tjarnarbíó á
að vera samastaður fyrir fólk til að skapa og
eiga í samskiptum, listafólk og aðra. Allir sem
hafa áhuga á að skapa eru velkomnir. Ekki
bara til að sjá heldur líka til að taka þátt. Hér
á fólk að gera tilraunir og að vera óhrætt við
að gera mistök. Við lærum alltaf mest af mis-
tökunum.“
Guðmundur segir leikhúsgesti alltaf vera að
eldast og vinna verði gegn þeirri þróun og
setja upp sýningar í þeim tilgangi. „Gott
dæmi um þetta er leikhús í Álaborg. Það aug-
lýsti eftir Faust meðal almennings, það er að
segja týpunni og fékk fjöldann allan af
reiðum, miðaldra mönnum sem léku svo sjálfa
sig á sviðinu. Fullt var út úr dyrum. Þetta
kallar maður að hugsa hinar lifandi listir upp
á nýtt.“
Hann leggur áherslu á að allt starf fari
fram fyrir opnum tjöldum og hvetur listafólk-
ið til að eiga samtal við samfélag sitt. „Lista-
menn eiga að vera óhræddir við að bjóða
gestum að fylgjast með sköpunarvinnu sinni,
fá álit og athugasemdir. Það er útbreiddur
misskilningur að enginn megi berja listaverk
augum fyrr en það er tilbúið. Sé þetta gert á
réttum forsendum getur það bara verið til
bóta.“
Guðmundur hlakkar til nýrra áskorana í
Tjarnarbíói, augljóslega sé þörf fyrir fjöl-
listahús af þessu tagi. En þýðir hið nýja hlut-
verk að hann sé hættur að leika og leikstýra
sjálfur?
„Nei, alls ekki,“ svarar hann. „Ég er í 75%
starfi hér og mun finna mér tíma til að skapa.
Öðruvísi kæmist ég ekki af.“
ÁFORM UM AÐ FYLLA TJARNARBÍÓ AF LÍFI
Út með draslið,
inn með lífið
GUÐMUNDUR INGI ÞORVALDSSON, NÝRÁÐINN FRAMKVÆMDASTJÓRI
TJARNARBÍÓS, HEFUR SKÝRA SÝN. HANN VILL GERA ÞETTA ALDARGAMLA
HÚS AÐ SUÐUPOTTI HINNA LIFANDI LISTA Í ÞESSU LANDI. MIÐSTÖÐ ÞAR
SEM ALLT MÁ SVO LENGI SEM ÞAÐ MEIÐIR ENGAN.
Orri Páll Ormarsson orri@mbl.is
Guðmundur Ingi Þorvaldsson, nýráðinn framkvæmdastjóri Tjarnarbíós.
Morgunblaðið/Þórður
* Tjarnarbíó á að verasamastaður fyrir fólktil að skapa og eiga í
samskiptum, listafólk og
aðra. Allir sem hafa
áhuga á að skapa eru vel-
komnir.