Morgunblaðið - 12.08.2014, Qupperneq 34

34 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 12. ÁGÚST 2014
Árni Blandon
arnibl@gmail.com
Besta sýningin í Hátíða-leikhúsi Wagners í Bay-reuth þessi árin er aðmínu mati Lohengrin í
leikstjórn Hans Neuenfels. Áður
en ég sá þessa sýningu í fyrra
skiptið var ég talsvert tvíátta:
kveið því að horfa á allar þessar
rottur eða mýs sem eru í sýning-
unni; en á móti kom að ég hlakk-
aði mikið til að hlusta á og horfa á
Tómas Tómasson túlka Telra-
mund. Tómas var fyrsti Íslending-
urinn sem landaði stóru hlutverki í
Bayreuth. Áður höfðu nokkrir Ís-
lendingar tekið þátt í söng kórs-
ins, sem er einn allra besti óp-
erukór heims.
Rottur eða mýs
Skilgreining okkar á rottum og
músum er venjulega sú að rottur
séu stærri en mýs. Hvað á Neuen-
fels við með því að sýna allar þess-
ar rottur á sviði? Ekki veit ég til
þess að Wagner hafi nokkurn tíma
minnst á rottur eða mýs í verkum
sínum. En hvað gera ekki nútíma-
leikstjórar, ekki síst í Þýskalandi:
þeir fá einhverja hugmynd og
keyra hana í gegnum verk ann-
arra. Stundum gengur það upp en
þó oftast ekki.
Í tilviki Neuenfels ganga hlut-
irnir upp, meðal annars vegna
þess að stór hluti mannskyns á svo
margt sameiginlegt með rottum:
lítum bara á hinn stríðshrjáða
heim í Mið-Austurlöndum núna og
öll glæpaverkin sem þar eru fram-
in eftir Arabíska vorið, sem átti að
vera svo gott.
Tómas sem Telramund
Ég hef sjaldan verið eins stoltur
af nokkrum Íslendingi eins og
þegar ég sá og heyrði Tómas
Tómasson túlka Telramund í Bay-
reuth. Ekki einasta söng hann frá-
bærlega með sinni fallegu rödd,
heldur lék hann betur en flestir
leikarar; og samleikur hans og
Petru Lang sem Ortrud var til
fyrirmyndar.
Í ár er það Thomas J. Mayer
sem túlkar Telramund og gerir
hann það mjög vel. Finninn sem
tók við af Tómasi í hlutverkinu var
mér hins vegar ekki að skapi,
fremur stórkarlalegur og klunna-
legur leikari. Íslendingar gátu séð
til hans í Norræna húsinu í
Reykjavík á vegum íslenska Wag-
nerfélagsins, þegar sýningin var
send út á netinu fyrir tveimur ár-
um.
Leikskráin
Bayreuth er alþjóðlegur lítill
bær í ágúst á hverju ári, þar sem
Wagneristar hvaðanæva að úr
heiminum koma saman til að njóta
tónlistar Wagners og sjá upp-
færslur á óperum hans. Ef sýning
er í höndum lélegs leikstjóra
kunna Wagneristar ráð við því:
þeir loka bara augunum og hlusta
á hina dýrðlegu tónlist. Leikskráin
sem fylgir hverju verki er á þrem-
ur tungumálum: þýsku, ensku og
frönsku, 120 blaðsíðna þykk. Í
leikskránni sem fylgir Lohengrin í
ár má lesa grein um Wagner og
Lohengrin eftir leikstjórann; þar
eru einnig tilvitnanir í ritverk
Wagners eins og til dæmis hina
frægu ritgerð hans „Upplýsingar
til vina minna“ (1851) og Sjálfs-
ævisöguna. Einnig er vitnað í
fræga ritgerð franska ljóðskálds-
ins Bauelaire um sýninguna á
Tannhäuser í París, sem var mikil
hneykslissýning; það var ekki
Wagner sem olli því hneykslinu,
heldur franskir áhorfendur. Einnig
fær fornvinur (og síðar óvinur)
Wagners, heimspekingurinn Frie-
drich Nietzsche, að komast að í
leikskránni; þar er vitnað í grein
hans „Fyrirbærið Wagner“, þar
sem hann minnist á að forleik-
urinn að Lohengrin sé fyrsta
dæmið í mannkynssögunni um það
hvernig megi dáleiða með tónlist.
Þetta sannast á Íslendingum í
Hörpu í Reykjavík þegar þessi
Rottur og mýs yfirtaka
Fáguð Edith Haller sem Elsa von
Brabant: Einstök fágun.
Túberaður Kóreanski bassa-barítónninn Samuel Youn sem fulltrúi konungsins í Brabant umkringdur rottum.
Youn er góður söngvari og einn af föstu söngvurunum í Hátíðaleikhúsi Wagners í Bayreuth. Hann er ekki
mikill fyrir mann að sjá en hér hefur tekist að teygja svolítið úr honum með því að túbera á honum hárið.
Bayreuther Festspiele/Enrico Nawrath
Sýn leikstjórans Hans Neuenfels á óperunni
Lohengrin eftir Wagner þykir nýstárleg, en
greinarhöfundur telur Neuenfels vera auð-
mjúkan leikstjóra sem hafi listræna hæfileika
til að sjá bæði skóginn og trén.
Davíð Már Stefánsson
davidmar@mbl.is
„Hátíðin í ár verður sérlega fjöl-
breytt. Þar verða djass, söngleikir,
kabarett og klassísk tónlist í for-
grunni,“ segir Ólöf Sigursveinsdóttir,
listrænn stjórnandi tónlistar-
hátíðarinnar Berjadaga sem haldin
verður í sextánda sinn dagana 14. til
16. ágúst í Ólafsfirði.
„Þetta er fyrst og fremst klassísk
tónlistarhátíð. Með tíð og tíma hefur
hún þó sýnt af sér óvæntari hliðar og
djassinn er það óvæntasta í ár. Það
er náttúrlega mikill fengur að fá
Sunnu Gunnlaugs til okkar og við
hlökkum rosalega til að heyra djass í
Ólafsfjarðarkirkju, sem er alveg
æðislegt tónleikahús,“ segir hún.
Sunna Gunnlaugs er djasspíanóleik-
ari og hefur fengið frábærar mót-
tökur víða um heim fyrir tónlist sína.
Tríó hennar var einn af fulltrúum Ís-
lands á Nordic Cool-hátíðinni í Ken-
nedy Center, hefur m.a. spilað í Ósló,
London, Bremen, Washington og
Rochester.
Færist fram um einn dag
„Það eru alltaf tvennir tónleikar og
svo lokakvöld, þrír viðburðir allt í
allt. Þetta er því fremur þétt hátíð. Í
þetta skiptið færist hátíðin fram um
einn dag. Hún byrjar því í fyrsta
skiptið á fimmtudegi og lýkur á laug-
ardagskvöldi. Fyrstu tveir viðburð-
irnir eru í Ólafsfjarðarkirkju en loka-
viðburðurinn verður í menningar-
húsinu Tjarnarborg. Sérstakur
gestur á lokakvöldinu er Maríus Her-
mann Sverrisson, sem hefur verið
fastráðinn á söngleikjasviðum er-
lendis síðustu tíu árin og mun koma
sterkur inn í Þjóðleikhúsinu í gaman-
verkinu Spamalot,“ segir Ólöf.
„Hallveig Rúnarsdóttir er þó sú
sem opnar hátíðina ásamt Hrönn
Þráinsdóttur píanóleikara með
glæsilegri dagskrá. Hallveig fékk
einmitt Íslensku tónlistarverðlaunin
fyrir söng sinn sem Mikaela í Car-
men sem sett var á svið af Íslensku
óperunni í vetur. Hún mun flytja
kabarett og aríur í bland,“ segir hún.
Hátíðin vel sótt
„Hátíðin er mjög mikilvægur þátt-
ur í menningarlífinu hérna fyrir
norðan. Mottó hátíðarinnar er „nátt-
úra og listsköpun“ og svið hátíðar-
innar er einn fallegasti fjörðurinn á
landinu. Hér eru einnig frábær tón-
leikahús, sem er ein ástæðan fyrir því
hversu langlíf þessi hátíð er. Síðan er
hér einstaklega músíkalskt fólk sem
er mjög traust og sækir Berjadaga
reglulega. Bæjarbúar ganga nánast
úr rúmum sínum til að búa til pláss
fyrir listamennina sem koma hérna
fram. Það er mikill velvilji í garð há-
tíðarinnar á þessu svæði,“ segir hún.
Ólöf segir hátíðina alltaf vera vel
sótta en væri gjarnan til í að sjá fleiri
innlenda sem og erlenda ferðamenn.
„Það er svolítið markmiðið núna og
bæklingurinn og allt efnið er þar af
leiðandi á ensku. Þeir sem eru að
taka hringinn eða eiga leið hjá geta
því mögulega staldrað við og stokkið
inn á tónleika,“ segir hún.
Námskeið fyrir ungmenni
„Við bjóðum alltaf upp á námskeið
fyrir yngri kynslóðina og Sunna ætl-
ar að sjá um þann lið þetta árið.
Námskeiðið er í boði Berjadaga og
því frír aðgangur. Í fyrra var Hilmar
Örn Hilmarsson með tónsmíða-
námskeið en Sunna mun í ár hitta
börn og ungmenni og kenna þeim í
tvo daga. Svo erum við líka alltaf með
tónleika á dvalarheimili aldraðra hér
í Ólafsfirði, Hornbrekku. Berjadagar
fara því aðeins út fyrir mörk
tónlistarhúsanna, sem er fín tilbreyt-
ing. Það verður auk þess tónlistar-
messa á sunnudeginum klukkan 11. Í
messunni syngur Jón Þorsteinsson
tenór, sem er bæjarmaður hér, og
síðan kemur Sigrún Valgerður
Gestsdóttir þar fram,“ segir Ólöf að
lokum.
Morgunblaðið/Þórður
Tónlistarfólk Maríus Hermann Sverrisson, Hallveig Rúnarsdóttir, Jón Þorsteinsson, Ólöf Sigursveinsdóttir, Sigrún
Valgerður Gestsdóttir, Sunna Gunnlaugs og Hrönn Þráinsdóttir á æfingu fyrir hátíðina Berjadaga á Ólafsfirði.
Lyftistöng
menningar
 Berjadagar haldnir í sextánda sinn