Morgunblaðið - 26.06.2014, Blaðsíða 20

BAKSVIÐ
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Hægt er með mjög litlumfyrirvara að aukakolefnisbindingu meðlandgræðslu, en binding
hefst strax árið sem landgræðslu-
aðgerðir hefjast og er komin á fullan
skrið á öðru ári,“ segir Guðmundur
Stefánsson, sviðsstjóri landvernd-
arsviðs hjá Landgræðslu ríkisins í
Gunnarsholti. Hann segir ekkert að
vanbúnaði að hefja
stórfellda sókn í
landgræðslu til að
hægt verði að nálg-
ast markmið um
bindingu og losun
gróðurhúsaloftteg-
unda.
Landgræðsl-
an hefur kortlagt
örfoka svæði um
allt land og skráð
yfir milljón hektara, sem að lang-
mestu leyti eru neðan 500 metra hæð-
arlínu. Hægt væri að hefja upp-
græðslu á þessum svæðum með litlum
fyrirvara, að sögn Guðmundar. Af
þessum svæðum eru um 500 þúsund
hektarar, sem talið er mjög brýnt að
græða upp og aðrir 250 þúsund sem
talið er brýnt að græða upp, m.a. til að
koma í veg fyrir frekari gróður- og
jarðvegseyðingu.
Bændur virkir í landgræðslu
Sumt af þessu landi er í eigu ríkis
og annarra opinberra aðila en annað í
eigu bænda og annarra einstaklinga.
Guðmundur segir að eignarhald á
landi ætti þó ekki að vera fyrirstaða
því bændur hafi hingað til ekki látið
sitt eftir liggja þegar komi að land-
græðslustarfi.
Fyrir viku árituðu samninga-
menn Íslands og Evrópusambandsins
samning um fyrirkomulag á sameig-
inlegu markmiði 29 ríkja innan
Kýótó-bókunarinnar á tímabilinu
2013-2020, varðandi losun gróður-
húsalofttegunda. Samkvæmt samn-
ingnum við ESB ætti þessi losun að
vera að meðaltali um 1,92 milljónir
tonna árlega á tímabilinu og þyrfti
nettólosun að minnka um 860 þúsund
tonn eða tæplega 31% fyrir 2020. Það
er svipað og gert var ráð fyrir í að-
gerðaáætlun Íslands í loftslagsmálum
árið 2010. Stóriðja kemur hér ekki inn
í dæmið.
Reiknað er með að kolefnisbind-
ing með skógrækt og landgræðslu
dugi til að mæta þessu markmiði að
um það bil helmingi, en hinum hlut-
anum þurfi að ná með minnkun los-
unar og hugsanlega kaupum á heim-
ildum, að því er fram kemur í frétt á
heimasíðu umhverfisráðuneytisins.
Margvíslegur ávinningur
Töluvert magn binst árlega með
landgræðslu eða tæp 200 þúsund tonn
árið 2012, að sögn Guðmundar.
„Reiknað er með að um 2,5 tonn
af kolefni bindist árlega í uppgræðslu,
en það magn getur þó verið nokkuð
breytilegt eftir aðstæðum. Ef gert
yrði stórátak í landgræðslu og 25 þús-
und hektarar græddir upp árlega frá
og með 2015 og fram til 2020 má var-
lega áætla að í lok tímabilsins gæti
heildar-kolefnisbinding vegna þeirra
aðgerða eingöngu numið 250-300 þús-
und tonnum af kolefni árlega.
Nú er unnið að uppgræðslu á um
12.000 hekturum árlega. Ávinningur
þjóðarinnar af slíku átaki er ekki að-
eins aukin kolefnisbinding, bæði í
plöntum og ekki síður í jarðvegi, held-
ur myndi gróður endurheimtast á
125.000 hektara svæði sem nú er ör-
foka og gróðursnautt land en var áður
gróið,“ segir Guðmundur.
Losun á Íslandi náði hámarki ár-
ið 2008 og var þá rúmar 5 milljónir
tonna af koldíoxíðs-ígildum. Hún hef-
ur minnkað nokkuð síðan, eða um
rúmlega 10%, að því er fram kemur í
frétt ráðuneytisins.
Ekkert að vanbúnaði að
hefja sókn í landgræðslu
Morgunblaðið/RAX
Á flugi Landgræðsluvélin Páll Sveinsson við Þingvallavatn fyrir nokkr-
um árum, en þessi aldurhnigna flugvél var m.a. notuð til að dreifa áburði.Guðmundur Stefánsson
20
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 26. JÚNÍ 2014
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Vandræða-gangurCame-
rons, forsætis-
ráðherra Breta, í
Evrópusam-
bandsmálum
heldur áfram að
versna. Hann lof-
aði í síðustu þing-
kosningum að kæmist hann
til valda, þá myndi hann láta
fara fram þjóðaratkvæða-
greiðslu um Lissabon-
sáttmálann. Það var heitið
sem stjórnmálalegir svika-
hrappar settu sem yfirskrift
á stjórnarskrá ESB eftir að
nokkrar þjóðir höfðu í heim-
ildarleysi hafnaði í þjóð-
aratkvæði þessari sömu
stjórnarskrá, sem þá hét
annað, en var að öðru leyti
eins.
Evrópusambandið er al-
gjörlega samkvæmt sjálfu
sér í því, að það tekur aldrei
mark á því þegar þjóðir
segja nei við samþykktum
sem hin ólýðræðislega elíta
þvingar í gegn. Takist svo
illa til hjá þeim örfáu þjóðum
sem á annað borð fá að kjósa
um framsalssneiðar af full-
veldi eru óþægu þjóðirnar
látnar kjósa aftur þangað til
þær gefast upp og segja já.
Eftir að Cameron hafði kom-
ist inn fyrir dyrakarmana á
Downing-stræti 10 fann
hann út að hann væri því
miður orðinn of seinn til að
geta staðið við loforðið góða.
Þegar að efasemdir landa
hans um Evrópusambands-
aðild héldu áfram að aukast
og gera skráveifur í kosn-
ingum og á kosningahorfum,
ákvað Cameron að lofa aft-
ur, þrátt fyrir dapulega
reynslu þeirra sem lofað var.
Nú lofar hann að halda þjóð-
aratkvæði um ESB-aðild
Breta, já eða nei, ekki seinna
en árið 2017. Það eru að vísu
ýmis ljón á veginum og ekk-
ert þeirra er breska ljónið
víðfræga, sem ekki hefur
lengur sinn fagra skolt.
Það eiga að fara fram
kosningar á næsta ári í Bret-
landi og horfur á því að
Cameron vinni þær eru
fjarri því að vera góðar. For-
sætisráðherrann segist
þurfa þennan langa tíma
áður en til atkvæðagreiðslu
um ESB geti komið, því
hann ætli sér að semja heil-
mikið af glötuðum áhrifum
Breta aftur yfir Erm-
arsundið. Í fyrstunni var
hann nokkuð brattur og
nefndi til sög-
unnar nokkur at-
riði sem segja
mátti að hugs-
anlega kynnu að
skipta einhverju
máli, þótt ekki
væri það stór-
kostlegt, og
varðaði fé-
lagslega og atvinnulega
þætti. En ESB-elítan á
meginlandinu gerði ekkert
með tal breska forsætisráð-
herrans um þessi atriði og
nenntu fæstir hennar að
brosa góðlátlega, hvað þá
annað.
Það var ekki beysin staða,
því Cameron hafði sagt að
þegar hann hefði komið
þessum kröfum sínum í sig-
urhöfn myndi hann halda
þjóðaratkvæði og geta þá
vígreifur og með góða sam-
visku barist fyrir áfram-
haldandi veru Breta í ESB í
krafti þessara sigra. Var
engu líkara en að hann sæi
sjálfan sig stundarkorn í
hillingum sem eins konar
Wellington eftir Waterloo.
En þar sem hann fékk
ekki einu sinni umræður við
kollega sína um þau atriði
þar sem vottaði fyrir örlítilli
kjötflís á beini tók hann upp
nauðungarviðræður við
sjálfan sig og ákvað þar að
henda öllum fyrrnefndum
atriðum út af borðinu. Í
staðinn setti hann fram sjö
önnur, hrein smáatriði, í
þeirri von að veifa mætti
þeirri visnuðu grein frekar
en öngvu. Atriðin þau eru
svo aumkunarverð að ekki
þyrfti einu sinni að halda
um þau ríkjaráðstefnu þótt
þau væru öll saman í pakka
til ákvörðunar.
Það var ekki beint til að
hækka risið á þessum sýnd-
argerningi að tveir áköfustu
ESB-sinnar breskra stjórn-
mála, Nick Clegg hinn
frjálslyndi og Kenneth
Clarke ráðherra, lýstu báðir
yfir fyrirvaralausum stuðn-
ingi við þessa kröfugerð
Camerons á hendur ESB.
En rökstuðningur tvímenn-
inganna fyrir stuðningi sín-
um við forsætisráðherrann í
málinu var ekki endilega
hjálplegur. Þeir sögðu báðir
að sjálfsagt væri að gera
einmitt þessar kröfur og
jafnsjálfsagt væri að ESB
yrði umsvifalaust við þeim,
því að „ekkert þeirra breytti
neinu,“ hvorki fyrir ESB
eða Bretland.
Hjákátlegt er að
horfa upp á breska
forsætisráðherrann,
sem lætur eins og
hann sé í hörku-
viðræðum við
Brusselveldið}
Sýndarmennska?
E
yjan Sark, sem er hluti af
Guernsey á Ermarsundi, er
einn af fáum stöðum í heim-
inum, þar sem engir bílar eru
leyfðir. Raunar er lítil þörf á
bifreiðum á eyjunni, þar sem hún er ekki
nema um fimm ferkílómetrar að flatarmáli,
og íbúar hennar einungis um 600. Þar má
hins vegar fara sinna ferða á traktorum og
hestvögnum. Ég get ekki að því gert, en
stundum finnst mér eins og Sark-eyja sé
hálfgert óskaland þeirra sem haldið hafa um
stjórnartauma í Reykjavíkurborg síðustu
árin. Ég vil kannski ekki vera svo drama-
tískur að tala um sérstaka „aðför að einka-
bílnum“, en það er eins og menn lifi í ein-
hverjum draumaheimi þegar kemur að
skipulagsmálum, og hagi gjörðum sínum í
raunheimi eftir því.
Nú er til dæmis þétting byggðar mjög í tísku. Og ekki
ætla ég að mæla á móti henni. Það myndu fylgja því
margir kostir ef byggðin væri þéttari en hún er og auk-
ið hagræði á ýmsum sviðum. En það má heldur ekki
horfa til hennar slíkum glýjuaugum að öllu raunsæi sé
kastað út um gluggann. Fyrirhugað er til dæmis að
reisa mikið af íbúðarhúsnæði nálægt miðborg Reykja-
víkur. Það er allt gott og blessað, en í nokkrum tilfellum
er til dæmis bara gert ráð fyrir að 80% þeirra íbúða hafi
sitt eigið bílastæði. Þá er gert ráð fyrir að í nýbygging-
unum muni einkum safnast saman unga og sexí fólkið
með börnin sín. Raunar er alltaf sleppt að
minnast á það að líklega verður þetta fólk að
hafa unnið í lottóinu eða reka eigin útgerð,
þegar tekið er mið af lóðarverði og líklegu
verði á þeim íbúðum sem ráðgert er að reisa.
Hætt er því við að í nýju ung-sexí hverfin
muni frekar safnast annað hvort ríkisbubbar
eða eldra fólk sem er að minnka við sig.
Ef draumheimurinn er tekinn alla leið, má
því áætla að í Sark-Reykjavík búi einkum
fólk á þrítugsaldri með eitt til tvö börn.
Börnin fara í leikskóla og skóla, en þeim er
ekki skutlað þangað, því að foreldrarnir fara
á hjólum hvert sem þau fara. Börnin æfa
kannski íþróttir eða eru í tónlistarskóla, en
þau komast þangað af eigin rammleik. Fjöl-
skyldan góða hefur því enga þörf á neinum
einkabíl. Þá er einnig heppilegt að engin
bílastæði eru, þar sem það kemur hvort eð er aldrei
neinn í heimsókn sem býr utan hverfisins. Í raunheimi
hefur sumt fólk hins vegar ekki endilega efni á að flytja
í risablokkir í miðbænum, eða hefur kannski ekki einu
sinni vilja til þess að búa þar. Það vinnur ekki endilega í
næsta nágrenni við heimili sitt. Það þarf stundum að
skutlast með börnin sín, og vill þá síður að börnin sitji á
bögglaberanum, eða í afturkerru. Það fær stundum fólk
í heimsókn sem kemur á fleiri en einum bíl. Bíllinn er
ekki á útleið. Sé ekki hugað meira að þeirri staðreynd
þegar ný byggð er skipulögð gætu menn vaknað við það
að draumurinn hafi breyst í martröð. sgs@mbl.is
Stefán Gunn-
ar Sveinsson
Pistill
Sark-Reykjavík, óskalandið
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
Fjárveitingar hins opinbera til
landgræðslu og skógræktar
hafa dregist saman á síðustu
árum. Þó svo að nú sé talið
að meira land endurheimtist
á hverju ári en tapist finnst
landgræðslufólki hægt ganga.
Fram hefur komið í blaðinu
að með sama áframhaldi
muni taka 100-150 ár að
endurheimta fyrri landgæði.
Framlög til skógræktar
voru byrjuð að dragast sam-
an fyrir hrun. Bent hefur ver-
ið á að aukið átak í skógrækt
myndi fljótt skila sér í auk-
inni atvinnu og Ísland yrði
betur í stakk búið til að
standast alþjóðlegar skuld-
bindingar. Í nokkrum ná-
grannalöndum hafi markmið
verið sett á síðustu miss-
erum til að auka útbreiðslu
skóga, ýmist með umhverfis-
sjónarmið í huga eða til að
efla atvinnu í dreifðum
byggðum.
Samdráttur á
síðustu árum
SKÓGRÆKT OG
LANDGRÆÐSLA