Morgunblaðið - Sunnudagur - 14.09.2014, Blaðsíða 12

12 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 14.9. 2014
Landið og miðin
SIGURÐUR BOGI SÆVARSSON
sbs@mbl.is
*Nú lesa sjúklingarnir þínir alls konar dellu ánetinu. Mikið af tímanum fer í að leiðréttarangfærslur ... sem kuklarar hafa komið inn.
Arna Guðmundsdóttir í Læknablaðinu.
UM ALLT LAND
AKUREYRI
Par
Aku 0 sunnudag.
Hjó Stefánsdóttir og
Erl rðarson segja frá
sam ólæknandi sjúkdóm
og hjónin Elín Björg Jóns Óli Agnarsson
deila reynslu sinni af því a a hjón eftir barnsmissi.
Tvenn hjón flytja tónlist; L a Sóley Jóhannsdóttir og
Hjalti Jónsson, og Hjörlei ur Örn Jónsson og Rannveig
Elíasdóttir. Prestur er sr. Hildur Eir Bolladóttir.
HORNAFJ
í
VOPNAFJÖRÐUR
Bárður Jónasson, Hrund Snorradóttir
og Magnús Þór Róbertsson lögðu fram
na „Húsi
arðar á dögunum, þess e
aður verði mögulei
Vopnafjarðarhúsin svoköll
í varðveislu á Árbæjarsafni í Rey
ELDGJÁ
Nýr útsýnispallur við Ófærufoss í Eldgjá
g g ghefur verið tekinn í notkun. Me intil an ur
útsýnispallsins er að vernda viðkvæmt
umhverfi Ófærufoss fyrir ágangi, auka öryggi
gesta og jafnframt að gefa þeim möguleika á
aukinni nánd við fossinn. Pallurinn var hannaður inn í fosshvamminn
af syniBirgi Teits hjá Arkís arkitektum í samvinnu við Landform
landslagsarkitekta og verkfræðistofuna Eflu. Þar sem Eldgjá er
ófær ökutækjum var þyrla notuð til að flytja byggingarefni inn að
Ófærufossi.
GRINDAVÍK
Be
Slö
Gr
um
á k
hefur verið svarað játandi
samþykkti í vikunni að vei
slökkvistjóra heimild til að
notaðan körfubíl frá Svíþj
25 milljónir króna.
Þar sem fjallið grætur stein-um. Svo segir í Para-dísarheimt eftir Halldór
Laxness og þegar kom að því 1979
að á vegum þýskra og norrænna
sjónvarpsstöðva var gerð kvikmynd
eftir skáldsögu Nóbelsskáldsins
þurfti leikmynd í samræmi við efni
bókar. Bærinn
stendur undir
hárri hlíð, það er
sígilt upphafsstef í
íslenskum bókum
og við kvikmynda-
gerðina þurfti slíkt
bæjarstæði.
„Við spurðum
Ómar Ragnarsson
hvar staðhættir
væru þannig, að í fjalli væru háar,
grýttar skriður, undirlendi og ekki
langt til sjávar. Ómar nefndi strax
Lónið. Þar var leikmyndin sett upp
og svo hófust tökur,“ segir Björn
G. Björnsson leikmyndahönnuður.
Á sjónarsviðið um 1800
Sviðsmyndin úr Paradísarheimt
stendur enn og er rétt norðan við
bæinn Hvalnes í Lóni. Leikhús
þessi, reist fyrir 35 árum, eru farin
að láta á sjá og viðir eru feysknir.
Á ferðalögum austanlands er þó
vel þess virði að staðnæmast
þarna. Gaman að líta inn í gamlan
tíma bæjar með burstir og torfþak.
Hinn íslenski burstabær kom
fyrst fram á sjónarsviðið um 1800.
Er reyndar afsprengi landnáms-
bæjanna, sem síðan þróuðust
áfram í samræmi við reynslu og
verkþekkingu. Torfbæir voru reist-
ir víða um land fram undir 1900,
en þá urðu timburhús allsráðandi.
Brautryðjendurnir í íslenskri húsa-
gerðarlist höfðu þó hinn gamla stíl
í þankanum.
Hugmyndir um háskóla
„Háskóli Íslands var stofnaður árið
1911 og aðeins fáum mánuðum eft-
ir stofnun hans var farið að ræða
um byggingu,“ segir Björn G.
Björnsson, sem nú vinnur að bók
um Rögnvald Ólafsson, fyrsta ís-
lenska arkitektinn. Og það var
1913 sem Rögnvaldur lagði fram
tillögu að háskólahúsi í burstabæj-
arstíl og þjóðernisrómantískum
anda.
„Rögnvaldur var brautryðjandi.
Vífilsstaðaspítali, gamla pósthúsið í
Reykjavík og kirkjur og skólar
víða um land eru hans þekktustu
verk. Hann sinnti þó burstabæj-
unum lítið. Þar var Guðjón Sam-
úelsson í fararbroddi,“ segir Björn.
Ítarlega er fjallað um húsagerð
og hugmyndir Guðjóns Sam-
úelssonar í ritinu Íslensk bygg-
ingaarfleið eftir Hörð Ágústsson,
sem kom út 2005. Þar segir að þó
Guðjón hafi numið erlendis – og
áhrifa þaðan séð stað í verkum
hans – hafi þjóðlegur stíll verið
honum hugleikinn. Á Íslandi hafi
þó verið annað baksvið.
„Fornt bændasamfélag hafði ný-
lega hrundið af sér helsi erlends
valds og leitaði sjálfsvitundar í for-
tíð sinni. Ekki fór hjá því að hin
sterka þjóðerniskennd snerti Guð-
jón. Snemma á starfsferli sínum
tók hann að gefa gætur innlendri
hefð og gera tilraunir til að end-
urvekja hana eða endurnýja, eink-
um til sveita,“ segir Hörður í bók
sinni. Nefnir þar sem dæmi Þing-
vallabæinn, Héraðsskólann að
Laugarvatni og Húsmæðraskólann
að Laugum í Reykjadal.
„Þessi svipsterki byggingarstíll
var í samræmi við þjóðleg gildi
ungmennafélaganna sem voru
áberandi snemma á 20. öldinni.
Mörg þessi hús eru afar falleg,“
segir Björn G. Björnsson.
Húsin fanga augu
Guðjón Samúelsson teiknaði eink-
um og helst opinberar byggingar,
sem margar voru reistar í kringum
1930. Með réttu eða röngu er því
stundum haldið fram að Guðjón
hafi verið hirðarkitekt dóms-
málaráðherrans, Jónasar frá
Hriflu, sem þá var valdamestur á
Íslandi. Fyrir tilstuðlan hans var
reistur fjöldi húsa og stíllinn á
þeim smitaði út frá sér. Víða um
land reistu efnameiri bændur
steinsteypt hús í burstabæj-
arstílnum sem setja sterkan svip á
umhverfi sitt. Ýmsir fleiri en Guð-
jón teiknuðu þessi hús þjóðlegra
einkenna, sem öll eiga þó það sam-
eiginlegt að fanga augu fólks. Og
til þess skal vanda sem lengi skal
er gjarnan haft á orði - og víst er
að hver einn bær á sína sögu, eins
og í ljóðinu stendur.
LÓN
Burstabæir í
byggðunum
BÆIR MEÐ BURSTUM Í RÓMANTÍSKA STÍLNUM ERU
ÁBERANDI OG STANDA VÍÐA UM LAND. ARKITEKT-
ÚRINN BYGGIST Á SKÝRRI HUGMYNDAFRÆÐI.
Leikmyndin úr Paradísarheimt, sem reist var fyrir 35 árum og er undir háum fjöllum við Eystrahorn, stendur enn.
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Svona voru hugmyndir að húsi Háskóla Íslands, sem fram komu fyrir öld.
Björn G.
Björnsson