Fréttablaðið - 01.03.2013, Blaðsíða 18

1. mars 2013 FÖSTUDAGURSKOÐUN
HALLDÓR
FRÁ DEGI
TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is og Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir, ritstjórnarfulltrúi, sigridur@frettabladid.is
MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is DÆGURMÁL: Kjartan Guðmundsson kjartan@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og
í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
Frá því að Lánasjóður íslenskra náms-
manna var stofnaður hefur hann gegnt
lykilhlutverki í að skapa Íslendingum
jöfn tækifæri til náms með því að lána
námsmönnum fyrir framfærslu á meðan
á námi stendur sem þeir greiða til baka
á viðráðanlegum kjörum. Lánasjóðurinn
varð til vegna baráttu íslenskra náms-
manna. Því er mikilvægt að hlustað sé
á áherslur námsmanna þegar kemur að
málefnum Lánasjóðsins. Á kjörtímabilinu
höfum við lagt okkur fram um að eiga gott
samstarf við námsmenn og hefur það leitt
til ýmissa úrbóta á sjóðnum.
Við höfum afnumið kröfuna um
ábyrgðar menn á nýjum námslánum og
þannig brugðist við sjónarmiðum sem
námsmenn hafa haldið á lofti í áratugi.
Þau sjónarmið byggðust á því að krafa um
ábyrgðarmann væri andstæð því mark-
miði Lánasjóðsins að tryggja jafnrétti til
náms, enda ekki sjálfgefið að allir gætu
mætt henni og þeir því útilokaðir frá
aðstoð sjóðsins. Afnám þessarar kröfu var
sérstaklega mikilvægur liður í að tryggja
jafnrétti til náms í því efnahagsástandi
sem skapaðist í kjölfar hrunsins.
Við höfum hækkað grunnframfærslu
námslána um 39,8% á kjörtímabilinu
eða um 10,7% að raungildi að teknu til-
liti til verðlags og hafa kjör námsmanna
því batnað að þessu leyti þrátt fyrir erfitt
efnahagsástand. Til samanburðar lækk-
aði grunnframfærslan um 5,5% að raun-
gildi á árunum 1991 til 2009. En þó að
tekist hafi að hækka grunnframfærsluna
verulega á undanförnum árum er ljóst að
hún þarf að hækka enn frekar og að því
stefnum við.
Og nú liggur fyrir frumvarp til nýrra
laga um Lánasjóð íslenskra námsmanna.
Það er unnið í samstarfi við fulltrúa
námsmanna og þar eru stigin frekari
skref til þess að bæta stöðu þeirra. Þar
ber hæst tillaga um að hluti grunnfram-
færslu námslána falli niður ljúki náms-
maður námi sínu á tilsettum tíma. Enn
fremur er lagt til að ábyrgðir falli niður
á eldri lánum við 67 ára aldur. Að auki
er lagt til að tekið verði til skoðunar að
endurgreiðslur námslána verði frádráttar-
bærar frá skatti í þeim tilgangi að skapa
hvata fyrir fólk að nýta menntun sína
í þágu íslensks samfélags. Verði frum-
varpið samþykkt verður Lánasjóðurinn
enn betri fyrir íslenska námsmenn.
Betri lánasjóður
MENNTUN
Katrín
Jakobsdóttir
mennta- og
menningarmála-
ráðherra
➜ En þó að tekist hafi að hækka
grunnframfærsluna verulega á
undanförnum árum er ljóst að hún
þarf að hækka enn frekar og að því
stefnum við.ERTU VISS UM AÐ
ÞÚ VILJIR SPILA?
„Það má hiklaust mæla með
Geim fyrir spennufíkla.
Hún er grípandi og skemmtileg.“
KRISTJANA GUÐBRANDSDÓTTIR / DV
NÝ
KILJA!
V
ið fáum smám saman skýrari mynd af símahler-
unum í þágu rannsóknar sakamála á Íslandi.
Undanfarin ár hefur þeim verið beitt í ríkum mæli.
Símahleranir eru hins vegar gríðarlega íþyngjandi
rannsóknarúrræði, sem felur í sér mikla skerðingu á
friðhelgi einkalífs hlutaðeigandi. Það á því ekki að nota það af
neinni léttúð og öflugt eftirlit verður að vera með beitingu þess.
Fyrir rúmu ári kom í ljós að upp á það vantaði verulega.
Róbert Spanó lagaprófessor skrifaði þá harðorða grein hér í
blaðið og benti á að ríkissaksóknari, sem lögum samkvæmt á að
hafa eftirlit með hlerununum, sinnti því lítið sem ekkert. Þess
vegna væri til dæmis ekkert
eftirlit haft með að lögreglu-
stjórar tilkynntu grunuðum
mönnum um hleranirnar eftir
að þeim væri lokið.
Róbert benti líka á að ekkert
lægi fyrir um hve mörgum
hleranabeiðnum dómstólar
höfnuðu og að full þörf væri á
að skipa þeim sem væri hleraður sérstakan talsmann. Vegna
þess að enginn gætir hagsmuna hins grunaða eru úrskurðir
dómstóla um hleranir aldrei kærðir til Hæstaréttar.
Eftir að ýmsir málsmetandi menn höfðu tekið undir gagn-
rýnina tók ríkissaksóknari sig saman í andlitinu, herti eftirlitið
og setti verklagsreglur. Það hafði meðal annars í för með sér
að sérstakur saksóknari sendi tugum manna bréf um að símar
þeirra hefðu verið hleraðir. Í sumum tilvikum kom bréfið hálfu
öðru ári eftir að hlerunarheimildin fékkst.
Í svari innanríkisráðherra við fyrirspurn Bjarna Benedikts-
sonar, formanns Sjálfstæðisflokksins, um framkvæmd hlerana
síðustu fimm ár vekja nokkur atriði sérstaka athygli.
Í fyrsta lagi staðfestir svarið að dómstólar hafna nánast
aldrei beiðni um heimild til símhlerana. Þetta rennir stoðum
undir málflutning þeirra sem telja að hlerunum sé beitt of
frjálslega. Tölurnar ættu sömuleiðis að verða Alþingi hvatning
til að breyta lögum og skipa hinum grunuðu talsmann.
Í öðru lagi vekur athygli hvað svörin, ekki sízt frá einstökum
lögregluembættum, eru götótt og ófullkomin. Það er auðvitað
forsenda þess að hægt sé að hafa eftirlit með hlerununum að
upplýsingar um þær séu almennilega og ýtarlega skráðar.
Í þriðja lagi hlýtur fólk að staldra við að ríkissaksóknari
treysti sér ekki til að svara því hve oft samskipti grunaðs
manns og lögmanns hans hafi verið hleruð. Saksóknari segir að
það sé ekki skráð og vísar til þess að lögum samkvæmt eigi að
eyða strax gögnum um samskipti sakbornings og verjanda.
Þetta eru ekki boðleg svör. Samskipti grunaðra manna við
verjendur sína njóta sérstaks trúnaðar og lögreglan má ekki
notfæra sér upplýsingar sem þar koma fram. Eins og Vil hjálmur
H. Vilhjálmsson lögmaður benti á í Fréttablaðinu í fyrradag,
hlýtur að eiga að skrásetja hvernig staðið er að eyðingu þessara
samtala og hversu mörg tilvikin eru. „Ef ríkissaksóknari er
ekki að fylgjast með því að þessum trúnaðarsamtölum sé eytt
hver er þá að fylgjast með því? Enginn?“ spyr Vilhjálmur.
Enn kemur á daginn að þótt eftirlit með notkun símahlerana
hafi verið eflt, þarf að gera betur ef vel á að vera. Svarið við
fyrirspurn Bjarna sýnir hins vegar að eftirlit þingsins með
framkvæmdavaldinu er virkt og þarft.
Svör ráðherra um símahleranir vekja spurningar:
Enn vantar eftirlit
Ekki ráðherra
Kristján Þór Júlíusson fór ekki í sitt
venjubundna formannsframboð gegn
Bjarna Benediktssyni á landsfundi um
liðna helgi. Haft var á orði að hann
hefði verið fenginn ofan af því gegn
loforði um ráðherrastól kæmist Sjálf-
stæðisflokkurinn í ríkisstjórn. Kristján
var endurkjörinn annar varaformaður
flokksins á landsfundinum, en svo
brá einnig við að þar var ákveðið að
breyta hlutverki annars varafor-
manns á þann hátt að hann gæti
ekki setið sem ráðherra. Menn
þvertaka fyrir að þessi breyting
hafi beinst gegn Kristjáni Þór–
og því verður forvitnilegt að sjá
hvort Kristján fái ráðherrastól í
vor. Að því gefnu að flokkurinn
komist í stjórn.
Allir til Íslands
Össur Skarphéðinsson utanríkisráð-
herra hefur boðið nýjum banda-
rískum kollega sínum, John Kerry, í
opinbera heimsókn til Íslands. Það
er vel til fundið. Kerry getur kannski
fengið að sitja í með forsetanum
Barack Obama, sem bæði Jóhanna
Sigurðardóttir og Össur sjálfur hafa
boðið hingað, Jóhanna í september
2010 og Össur í apríl 2009. Hann
hlýtur að fara að láta sjá
sig– Jóhanna verður ekki
forsætisráðherra nema
nokkra mánuði í viðbót.
Spennandi
Það er líklega eins-
dæmi að starfs-
mönnum
opinberrar stofnunar finnist nafn
hennar svo vont og hallærislegt að
þeir krefjist þess hreinlega að því
verði breytt. Svo er farið um Far-
sýsluna svokölluðu, nýtt risabatterí
utan um gömlu Flugmálastjórnina,
Siglingastofnunina, Umferðarstofuna
og Vegagerðina. Nafn Farsýslunnar
þykir ógagnsætt og auk þess of líkt
Fjársýslunni. Vegna þessa hefur verið
gripið til þeirrar lýðræðislegu leiðar
að blása einfaldlega til skoðana-
könnunar meðal starfsmanna.
Þeir munu geta valið á milli
þriggja leiftrandi skemmtilegra
nafna: Samgöngu stofnunar,
Samgöngustofu og, jú, Far-
sýslunnar. Og nú er bara að
halda niðri í sér andanum.
stigur@frettabladid.is