Fréttablaðið - 01.03.2013, Blaðsíða 36

FRÉTTABLAÐIÐ Heilsa og haming ja. Spjörunum úr og matur.
10 • LÍFIÐ 1. MARS 2013
PADMA LAKSHMI ÞJÁÐIST Í MÖRG ÁR
Hvað eiga leikkonurnar Susan Sarandon, Whoopi Goldberg og fyrirsætan og sjónvarpskokkurinn úr Top Chef-þáttunum, Padma Lakshmi,
sameiginlegt fyrir utan frægðina? Þær hafa allar háð baráttu við hinn falda móðurlífssjúkdóm, endómetríósu eða legslímufl akk.
P
adma hafði þjáðst af slæmum tíða-
verkjum frá því hún var unglingur og
ítrekað leitað sér læknisaðstoðar án
þess að fá sjúkdómsgreiningu. Það var
ekki fyrr en henni var bent á Dr. Seckin,
skurðlækni og sérfræðing í endómetríósu, sem
hún fékk loks sjúkdómsgreiningu og öðlaðist
betra líf, þá 36 ára gömul. Fyrsta aðgerð
Pödmu tók fjóra tíma og í framhaldinu þurfti
hún að ganga í gegnum þrjár aðgerðir til við-
bótar þar sem sjúkdómnum hafði í gegnum
öll þessi ár gefist tækifæri til að ágerast og
valda meiri skaða en ella hefði orðið.
Pödmu var sagt að ólíklegt væri að hún
gæti orðið móðir en engu að síður varð
hún barnshafandi og eignaðist dóttur sína
Krishna, árið 2010, sem hún lítur á sem al-
gjört kraftaverk.
Sár yfir löngum greiningartíma
Pödmu fannst með ólíkindum að hún skyldi hafa
þurft að þjást í öll þessi ár þrátt fyrir að hún hafi
leitað sér ítrekað hjálpar. Hún var reið yfir því að
hafa ekki fyrr fengið rétta sjúkdómsgreiningu
og þá meðferð sem hún þurfti. Hún stofnaði árið
2009, ásamt Dr. Seckin, samtökin The Endomet-
riosis Foundation of America (endofound.org) og
hefur í gegnum þau verið dugleg við að vekja at-
hygli á þessum oft erfiða sjúkdómi.
Marlyn Monroe ein endókvenna
Woopi Goldberg og Susan Sar-
andon hafa einnig báðar komið
fram fyrir hönd samtakanna
og tjáð sig um sína reynslu af
lífi með endómetríósu. Ýmsar
fleiri þjóðþekktar konur hafa
lagt málstaðnum lið, eins og
fyrirsætan Tyra Banks og
sjónvarpsfréttakonan Liz-
zie O‘Leary. Ein þekktasta
stjarnan sem vitað er til að
hafi haft endómetríósu hlýtur
þó að vera Marilyn Monroe sem fór í gegnum ít-
rekaðar móðurlífsaðgerðir vegna sjúkdómsins,
ásamt því að missa fóstur.
Guli dagurinn
Í dag er guli dagurinn, dagur endómetríósu, hald-
inn hátíðlegur víða um heim og fólk hvatt til
að sýna konum með endómetríósu stuðning og
klæðast einhverju gulu. Dagana 1.-7. mars er Vika
endómetríósu á Íslandi. Þann tíma munu fræðslu-
skilti um endómetríósu standa frammi í Kringl-
unni og Landspítalinn við Hringbraut verður upp-
lýstur með gulum lit, lit endómetríósu. Þessa
vikuna verður einnig aðalfundur Samtaka um
endómetríósu, fluttur verður fyrirlestur um verki
og verkjameðferð, kaffihúsahittingur og fleira. Á
facebook.com/endometriosa og endo.is má finna
upplýsingar um sjúkdóminn og starf samtakanna.
Mindfulness er dásamleg leið til að auka lífsnautnina. Mann legir
möguleikar er næstum ótakmarkaðir og með aukinni meðvitund
um tilfinningar okkar og skynjun getum við upplifað nýjar víddir í
ást og kynlífi.
Hvað er núvitund?
Mindfulness merkir í raun meðvitað ástand um sjálfan sig og um-
hverfi sitt á líðandi stund í vinsemd og sátt. Núvitund gengur út
á að tengjast vitundinni og losna þannig undan valdi hugans. Til-
gangurinn er að efla sjálfsvitund, vellíðan og velvild í eigin garð
og annarra. Við höfum notað orðin „núvitund“ og „gjörhygli“ á
íslensku en þurfum eiginlega að bæta „sjálfsvitund“ við til að
nálgast merkinguna enn betur.
Núið er allt sem við eigum
Lífið er í raun samsett úr augnablikum sem við getum kallað núið.
Ef við erum ekki í núinu erum við ekki til staðar í lífinu okkar.
Mindfulness merkir að vakna til meðvitundar. Þannig getum við
fjarlægt okkur frá huganum og losnað undan valdi hans. Hugur-
inn hefur nefnilega tilhneigingu til að fara með okkur á flakk um
fortíð og framtíð – að meta, flokka, skilgreina og skipuleggja. Á
meðan líður lífið hjá án þess að við tökum eftir ævintýrunum sem
eru í boði innra með okkur og allt í kringum okkur. asdiso@hi.is
NÚIÐ ER ALLT
SEM VIÐ EIGUM
Ásdís Olsen, menntafræðingur og Mindful-
ness-kennari á Menntasviði Háskóla Ís-
lands, kennir meðal annars mikilvægi þess
að upplifa, njóta og vera í núinu. Segir hún það sérstak-
lega mikilvægt þegar það kemur að ástinni og kynlífi nu.
Susan Sarandon, Padma Lakshmi og Tyra Banks voru ánægðar með Blómaballið 2012, sem Endometriosis Foundation
of America heldur árlega til styrktar samtökunum og fræðslu um sjúkdóminn. Fimmta Blómaballið verður haldið í New
York, 11. mars næstkomandi.
Padma
ásamt
dóttur
sinni
Krishnu.
8 HAGNÝT RÁÐ TIL AÐ AUKA LÍFSNAUTNINA
1. Gefðu þér tíma til að njóta þess að knúsa þá sem þér þykir
vænt um – það tekur um sex mínútur að vekja tilfinningar sem hefðu
annars farið fram hjá þér. 2. Í ástarleikjum og kynlífi eykur það
mjög nautnina að vera í tengslum við líkama sinn og upplifun – að vera
meðvituð um hughrif og snertingu. 3. Í sturtunni gefst gott tæki-
færi til að njóta þess að fylgjast með upplifuninni af vatninu á líkam-
anum. 4. Þegar þú borðar getur þú valið að njóta matarins með
fullri meðvitund og gera ekkert annað á meðan. Taktu eftir lykt, snert-
ingu við matinn, viðbrögðum í munninum og bragðinu. 5. Þegar
þú hreyfir þig, gengur eða skokkar geturðu haft athyglina við lík-
amann, skoðað hvernig þér líður og lært á þau skilaboð sem líkam-
inn sendir þér. 6. Áður en þú ferð að sofa og þegar þú vaknar
á morgnana – veittu andardrættinum athygli stutta stund og hvernig
þér líður. 7. Vertu meðvituð/aður um verkefni sem þú sinnir
yfirleitt ómeðvitað og af takmarkaðri þolinmæði (t.d. að bursta t ennur)
og einbeittu þér að upplifuninni. 8.Staldraðu við atvik sem
koma upp nokkrum sinnum á dag, eins og þegar síminn hringir
eða þegar þú spennir á þig beltið í bílnum. Gerðu þetta að stiklum til
að minna þig á að vera á staðnum og skoða þig í athöfninni.