Fréttablaðið - 18.12.2013, Qupperneq 22

18. desember 2013 MIÐVIKUDAGUR| SKOÐUN | 22
Kia Sorento EX Luxury
Árg. 2006, ekinn 111 þús. km,
dísil, 140 hö., sjálfskiptur,
eyðsla 8,4 l/100.*
Verð: 2.750.000 kr.
Kia Sportage EX 4wd
Árg. 2012, ekinn 33 þús. km,
dísil, 136 hö., beinskiptur,
eyðsla 5,7 l/100.*
Verð: 4.950.000 kr.
Kia Sorento EX Classic 4wd
Árg. 2012, ekinn 40 þús. km,
dísil, 197 hö., sjálfskiptur,
eyðsla 7,4 l/100.*
Verð: 5.950.000 kr.
Kia cee‘d Sportswagon LX 1,4
Árg. 2013, ekinn 22 þús. km,
dísil, 90 hö., beinskiptur,
eyðsla 4,4 l/100.* Grænn bíll.
Verð: 3.290.000 kr.
* Skv. uppgefnum meðaleyðslutölum frá framleiðanda.
5,5 ár
eftir af
ábyrgð
5,5 ár
eftir af
ábyrgð
6,5 ár
eftir af
ábyrgð
Veldu notaðan Kia
með lengri ábyrgð
Kia Sportage EX 4wd
Árg. 2013, ekinn 31 þús. km,
dísil, 136 hö., sjálfskiptur,
eyðsla 6,9 l/100.*
Verð: 5.790.000 kr.
Greiðsla á mánuði
39.900 kr.
M.v. 60% innborgun og 84 mán. óverðtryggt
lán á 9,7% vöxtum. Árleg hlutfallstala
kostnaðar: 11,94%.
6,5 ár
eftir af
ábyrgð
Kia Rio LX 1,4
Árg. 2013, ekinn 24 þús. km,
dísil, 90 hö., beinskiptur,
eyðsla 4,1 l/100.* Grænn bíll.
Verð: 2.450.000 kr.
Greiðsla á mánuði
19.900 kr.
M.v. 53% innborgun og 84 mán. óverðtryggt
lán á 9,7% vöxtum. Árleg hlutfallstala
kostnaðar: 12,53%.
6,5 ár
eftir af
ábyrgð
Gott
eintak
NOTAÐIR BÍLAR Kletthálsi 2 · 110 Reykjavík · Sími 590 2160 · www.notadir.is Opið virka daga kl. 10-18
Í umræðum um skólamál bregður oft
fyrir hugtakinu skólastefna. Hvað er
eiginlega skólastefna? Er stefna í skóla-
málum viðhorf eða skoðun á því hver
séu innstu rök uppeldis- og fræðslu-
mála? Er skólastefna spurningin um
fjármögnun og forgangsröðun verkefna
þegar kemur að byggingum og bún-
aði? Eða er skólastefna spurningin um
menntun og kjaramál kennara? Þá má
einnig spyrja hvort samkomulag geti
ríkt um framkvæmdir og leiðir skóla-
stefnu, sem ekki tekur skýrt á forsend-
um og markmiðum?
Hvað segja stjórnarskráin og grunn-
skólalögin um skyldur framkvæmdavaldsins
við börn og unglinga, skólastefnu lýðveldisins?
Í 76. grein stjórnarskrárinnar segir m.a.:
„Öllum skal tryggður í lögum réttur til
almennrar menntunar og fræðslu við sitt
hæfi,“ og ennfremur: „Börnum skal tryggð í
lögum sú vernd og umönnun sem velferð þeirra
krefst.“ Í markmiðsgrein grunnskólalaga segir
m.a.: „Starfshættir grunnskóla skulu mótast
af umburðarlyndi og kærleika, kristinni arf-
leifð íslenskrar menningar, jafnrétti, lýðræðis-
legu samstarfi, ábyrgð, umhyggju, sáttfýsi og
virðingu fyrir manngildi. Þá skal grunnskól-
inn leitast við að haga störfum sínum í sem
fyllstu samræmi við stöðu og þarfir nemenda
og stuðla að alhliða þroska, velferð og menntun
hvers og eins.“
Mér sýnist skólastefna stjórnarskrárinnar
og grunnskólalaganna ágætlega skýr, en fram-
kvæmd grunnskólalaganna aðeins í hóflegu
samræmi við þá ágætu stefnu. Draumsýn
þessara lagatexta virðist enn töluvert undan
veruleika daglegs skólastarfs. Fyrirheitin,
sem birtust í vísindahyggju grunnskólalaga nr.
63/1974, urðu að engu með lagabreytingunum
um og eftir 1990. Ætla má að ákveðið stefnu-
leysi í skipulagi sérfræðiþjónustu grunnskól-
anna valdi miklu um það hve fyrirheit og fram-
kvæmd virðast hafa fjarlægst hvort annað.
Grundvallað á misskilningi?
Skólinn, sem við flytjum inn frá öðrum þjóð-
um, er hannaður til þess að gæta barna, eyða
ólæsi og sameina þjóðarbrot. Sú sam-
félagsmynd sem skóp verkfærið var
órafjarri íslenskum veruleika og því
vandséð að þess væri hér þörf.
Við stofnum til skólahalds að
erlendri fyrirmynd, með verkfæri til þess ætl-
uðu að leysa vanda sem ekki var til á Íslandi.
Má þá segja að íslenskt skyldunám sé grund-
vallað á misskilningi?
Skyldunámi er ætlað
að annast grunnmenntun þegnanna
Grunnmenntun opnar aðgengi að uppruna og
menningu, fortíð og sögu. Grunnmenntun er
uppeldisleg menntun og mótun fyrir lífið. Þetta
hlutverk rækti íslenskt samfélag um aldir – án
barnaskóla.
Hvert varð þá hlutverk íslenska skyldu-
námsins? Annaðist íslenski skólinn þá í raun
einhvers konar framhaldsmenntun? Mótað-
ist viðfangsefni skólans af tíðarandanum;
atvinnuþróun, verkmenningu og auknum
tengslum og samskiptum við aðrar þjóðir? Opn-
aði skólamenntunin aðgengi að áður óþekktum
störfum?
Er hér að finna meginskýringuna á því að
íslenska skólakerfið hefur aldrei viðurkennt
eðlismun á grunnmenntun og framhaldsmennt-
un?
Nú virðist gengið út frá því að aðeins sé
stigsmunur á störfum grunnskóla og fram-
haldsskóla en það er eðlismunur á grunn-
menntun og framhaldsmenntun, menntun fyrir
lífið og menntun fyrir tiltekin störf. Nauðsyn-
legt er að viðurkenna og virða þennan eðlis-
mun við skipan og þróun beggja skólastiga til
þess að ná sem bestum árangri í uppeldis– og
menntamálum þjóðarinnar.
… virðingu fyrir manngildi …
Í nýlegri skýrslu OECD kemur
fram að árið 2011 var ungbarna-
dauði meðal OECD-landa lægstur
á Íslandi, þriðja árið í röð. Ung-
barnadauði er skilgreindur sem
dánartíðni barna á fyrsta aldurs-
ári. Eins og gefur að skilja vekja
þessar staðreyndir athygli, bæði
hér á landi og erlendis, ekki síst
í ljósi þeirra efnahagsþrenginga
sem við höfum þurft að ganga í
gegnum á undanförnum árum og
leitt hafa til niðurskurðar í heil-
brigðiskerfinu sem og á öðrum
sviðum opinberrar þjónustu.
Ástæður þessa góða árangurs
eru margar. Ber þar fyrst að nefna gott
mæðraeftirlit og fæðingarþjónustu, sem
eru hornsteinninn að velferð hins nýfædda
barns. Ungbarnaeftirlit er með ágætum og
það er undantekning að börn séu ekki bólu-
sett gegn ungbarnasjúkdómum, sem voru
aðaldánarorsök barna áður fyrr, en heyra
nú að mestu leyti sögunni til. Ekki þarf
að fjölyrða um mikilvægi þess að mæðra-
og ungbarnaeftirlit sé ókeypis, einkum nú
þegar almenningur hefur minna handa á
milli en oft áður. Um árabil hafa mæður
farið heim með börn sín fljótlega eftir fæð-
ingu, yfirleitt innan sólarhrings ef þeim
heilsast vel. Til þess að slíkt fyrirkomulag
sé réttlætanlegt var á sínum tíma komið
á heimaþjónustu ljósmæðra sem fylgjast
með móður og barni daglega fyrstu dag-
ana, auk þess sem barnið kemur í skoð-
un hjá lækni á fimmta degi. Þetta fyrir-
komulag hefur gefist vel og er það árvekni
þeirra að þakka að mörg börn með alvar-
leg veikindi á byrjunarstigi hafa verið lögð
tímanlega á sjúkrahús til meðferðar.
Fjármögnuð af gjafafé
Vökudeild Barnaspítala Hringsins er
nýbura- og ungbarnagjörgæsludeild, sú
eina sinnar tegundar hér á landi. Hún er
í nýjum húsakynnum Barnaspítalans og
í nánum tengslum við fæðingar-
deildina, sem gerir okkur kleift
að sinna veikum nýfæddum börn-
um eins og best verður á kosið. Deild-
in er mönnuð vel þjálfuðu starfsfólki og
henni hefur haldist vel á sínu fólki. Sér-
fræðingar í hinum ýmsu undirsérgreinum
barnalækninga taka þátt í meðferð barna
á Vökudeild eftir því sem þörf er á. Eins
og gefur að skilja er góður tækjabúnað-
ur forsenda nútíma gjörgæslumeðferðar.
Deildin er mjög vel tækjum búin og frá
upphafi hafa nánast öll tækjakaup verið
fjármögnuð með gjafafé frá félagasamtök-
um og einstaklingum. Kvenfélagið Hring-
urinn hefur lagt þar langmest af mörkum
og hefur framlag félagsins verið ómetan-
legt. Á það án efa stóran þátt í þeim góða
árangri sem náðst hefur í meðferð veikra
nýbura og ungbarna hér á landi.
Á tímum efnahagsþrenginga er mikil-
vægt að standa vörð um heilbrigðiskerf-
ið, sem og aðrar grunnstoðir samfélags-
ins. Annars er hætta á að fljótt halli undan
fæti og að við töpum þeim góða árangri
sem náðst hefur á hinum ýmsu sviðum
heilbrigðisþjónustunnar. Þá getur tekið
langan tíma að byggja aftur upp það sem
tapast hefur. Því er brýnt að ekki verði
gengið lengra í niðurskurði í heilbrigðis-
kerfinu og að tryggt sé að hér verði áfram
boðið upp á góða heilbrigðisþjónustu öllum
til handa.
Hvers vegna er ungbarna-
dauði lægstur á Íslandi?MENNTUN
Sturla
Kristjánsson
sálar- og uppeldis-
fræðingur og Davis-
ráðgjafi
➜ Kvenfélagið Hringurinn
hefur lagt þar langmest af
mörkum og hefur framlag
félagsins verið ómetanlegt.
Á það án efa stóran þátt
í þeim góða árangri sem
náðst hefur í meðferð
veikra nýbura og ungbarna
hér á landi.
➜ Nú virðist gengið út frá því
að aðeins sé stigsmunur á störf-
um grunnskóla og framhalds-
skóla en það er eðlismunur á
grunnmenntun og framhalds-
menntun, menntun fyrir lífi ð og
menntun fyrir tiltekin störf.
HEILBRIGÐIS-
MÁL
Þórður
Þórkelsson
yfi rlæknir
vökudeildar Barna-
spítala Hringsins