Skessuhorn - 04.06.2008, Blaðsíða 21

21 MIÐVIKUDAGUR 4. JÚNÍ
Gróður og garðar
Á Þor gauts stöð um 2 í Hvít ár­
síðu býr Þur íð ur Ket ils dótt ir garð­
yrkju fræð ing ur á samt eig in manni
sín um Árna B. Braga syni, fjór um
börn um þeirra hjóna, 180 kind um
og fá ein um hross um. Hún starfar í
leik skóla á vetr um og hann kenn­
ir við Land bún að ar há skóla Ís lands
á Hvann eyri. Sam an vinna þau við
bú skap og garð yrkju á sumr in. Í
byrj un mars byrj ar Þur íð ur að sá til
ým issa blóma og nytja jurta er hún
sel ur. Einnig er sáð til ým issa trjá­
teg unda á ýms um tím um árs, því
fræ margra teg unda þurfa að ganga
í gegn um kulda tíma bil og jafn vel
bæði kulda­ og hita tíma bil, til þess
að spíra. Starf sem in hef ur und­
ið upp á sig því smátt var byrj að. Í
dag selja þau hjón in mest af trjám
og runn um, að al lega í pott um en
nokk uð af stærri trjám með hnaus.
Einnig hef ur ver ið boð ið upp á for­
rækt að ar mat jurta plönt ur og sum­
ar blóm en Þur íð ur hef ur á kveð­
ið að draga mjög úr sum ar blóma­
rækt un og fyr ir nokkrum árum
hætti hún að selja fjöl ær blóm. Þau
hjón reyna í stað inn að eyða meiri
tíma í rækt un trjáa og runna enda
er það fyr ir löngu orð in uppi stað an
í plöntu söl unni. Vinnu dag ur inn er
afar lang ur á þess um tíma árs, þeg­
ar vinn an við gróð ur inn er ó þrjót­
andi á samt sauð burð in um og þeirri
vinnu sem hon um fylg ir. Gróðr­
ar stöð in opn aði fyr ir sölu nú um
mán aða mót in og er opin frá klukk­
an 13­20 en gest um er vel kom ið
að at huga hvort ein hver er heima
á öðr um tím um. Blaða mað ur kíkti
við á Þor gauts stöð um á dög un um
þeg ar sauð burð ur var að kom ast í
full an gang og vor ið að halda inn­
reið sína í Borg ar fjörð inn.
Byrj að smátt árið 1990
„Við byrj uð um með stöð ina árið
1990 og úr val ið hef ur auk ist gíf­
ur lega. Við höf um ver ið að horfa í
kring um okk ur eft ir því hvað fólk er
helst að kaupa og sem bet ur fer hef­
ur á ræð ið auk ist í plöntu val inu. Það
er lið in tíð að ein ung is megi sjá fá­
ein ar trjá­ og runna teg und ir í görð­
um. Það sem til er hér í stöð inni er
rækt að á staðn um og við reyn um
að vera með sem flest ar teg und ir af
því sem er í tísku hverju sinni. Hún
kem ur hér inn eins og víða ann ars
stað ar. Fólk hef ur meiri að gang að
upp lýs ing um um teg und ir og úr val
af skraut runn um og öðru en var.
Við höf um ekki far ið í inn flutn­
ing á plönt um og kaup um held ur
ekki frá öðr um stöðv um. Það sem
á að dafna á þessu svæði þarf helst
að vera alið upp og hert hér. Það er
ekk ert gef ið að sami klónn af ein­
hverri teg und gangi hér þótt plant­
an dafni vel í Reykja vík eða öðr um
lands horn um. Ég er einnig með
kál­ og krydd plönt ur og sal an er
nokk uð stöðug í þeim.“
Ann ar heim ur í sveit inni
Þur íð ur seg ir að sum ar bú staða­
fólk komi til henn ar snemma að
vor inu og vilji endi lega fara að
planta út sum ar blómun um. Hún
seg ist reyna að vara fólk við, sem
ekki hafi dvalist lengi á svæð inu,
að vera ekki of bráð látt. Á henn ar
slóð um sé oft þrá lát norð­aust an­
átt og henni fylgi kuldi fram eft ir
vori. „Ég er alltaf hrædd við blíð­
viðr is daga svona snemma. Þá kem­
ur mik ill hug ur í fólk að byrja vor­
verk in og planta út blóm um. Það
get ur al veg geng ið á sum um svæð­
um en hér þarf að taka til lit til þess
að við fáum oft frost næt ur fram
und ir mán aða mót in maí­júní. Þá
stór skemm ast eða jafn vel eyði leggj­
ast við kvæm ari plönt ur sem búið er
að planta út. Marg ir nota það sem
þum al fing urs reglu að garð ur inn sé
orð inn fínn fyr ir 17. júní. Það er
alls ekki al vit laust. Þá er hægt að
nota fyrri hluta júní mán að ar til út­
plönt un ar, bæði á trjá gróðri, mat­
jurtum og sum ar blóm um.“
Fáir drekkja plönt un um
Marg ir velta því fyr ir sér hvenær
eigi að gróð ur setja tré og runna.
Þur íð ur seg ir að fyr ir trjá plönt ur
megi segja að júlí sé sísti mán uð ur­
inn til þess og eig in lega fyr ir all an
gróð ur sér stak lega í sum ar bú stöð­
um þar sem eng inn sé til að tryggja
stöðuga vökv un. Best sé að gróð­
ur setja í seinni hluta maí eða í júní
og síð an í á gúst og fram á haust ið.
Marg ar trjá plönt ur sé ekk ert verra
að gróð ur setja að haustinu. Gott
ráð fyr ir gróð ur setn ingu sé að búa
til holu og fylla hana af vatni, búa til
eins kon ar „drullum all“. Setja síð­
an plönt una í hol una. Ekki eins og
flest ir gera að setja plönt una nið­
ur, fylla að með mold og vökva svo.
Eig in lega megi segja að ekki eigi að
hætta að vökna fyrr en mað ur held­
ur að ver ið sé að drekkja plönt unni.
Afar fá gætt sé að plönt um sé drekkt
í of miklu vatni. Eins get ur ver ið
gott að láta plöntu sem rækt uð hef­
ur ver ið í potti standa dá litla stund
í vatni fyr ir gróð ur setn ingu svo
hnaus inn dragi í sig allt það vatn
sem hann get ur.
Eit ur laus sig ur á
kálmaðk in um
Hvað önn ur holl ráð varð ar seg­
ir Þur íð ur að marg ir séu hrædd ir
við að kálmaðk ur inn éti kál p lönt­
urn ar þeirra. Ein falt ráð við því er
að strengja svart plast á jörð ina og
gróð ur setja í gegn um það. Setja
akríl dúk strax yfir og loka vel. Vera
bú inn að kaupa hann áður svo ör­
uggt sé að hann verði sett ur á. Síð­
an þarf ekk ert að hreyfa við hon um
fyrr en upp sker an er til bú in nema
of þröngt sé orð ið um kál ið und ir
hon um seinnipart sum ars ins. Akríl­
dúk ur inn varn ar því að kál flug an
nái að verpa í rót ar háls inn. Með
þess ari að ferð þarf aldrei að eitra,
sem er gíf ur lega góð ur kost ur.
Að lok um nefn ir Þur íð ur að
nauð syn legt sé að klippa tré og
runna rétt. Sum ir taka sig til á vor­
in og fara að snyrta tré sín og runna
og skilja svo ekk ert í því af hverju
runn inn blómstr ar ekki, berja runn­
inn ber eng inn ber eða tréð er hálf
lufsu legt eft ir klipp ingu. Ekki er
sama hvern ig eða hvað er klippt.
Nauð syn legt er að afla sér upp­
lýs inga um það hjá selj anda eða á
ann an hátt. Sum ir skraut r unn ar
blómstra á árs sprot um, aðr ir á ann­
ars árs sprot um. Tré eins og hlyn
og birki á ekki á klippa á þess um
tíma. Þau eru blæð ar ar, þ.e. mik­
ið safa streymi verð ur úr sár un um
og má helst ekki klippa þess ar teg­
und ir í apr íl og fram að fullri laufg­
un. Þau er best að klippa á vetr­
um eða eft ir að þau eru full laufguð.
Berja runna og blóm strandi runna
eins og sýren ur og runnarós ir á að
þynna, taka inn an úr þeim, frek ar
en að taka ofan af þeim.
bgk
Í stað þess að hella því í
vaskinn mætti al veg safna
því sam an og leyfa plönt um
að njóta þess
Skjól vegg ur sem
skjól vegg ur
Marg ir byggja skjól veggi í
görð um sín um, ann að hvort
til að mynda skjól fyr ir mann­
fólk eða plönt ur. Það sem
gleym ist hins veg ar stund­
um er að vegg ur inn mynd ar
skugga. Því þarf að huga að
því fyr ir fram að skjól vegg ur­
inn skyggi ekki á gróð ur eða
sól baðs dýrk end ur.
Fugl ar sem
maðka vörn
Sum ir segja að með því
að laða fugla í garð inn fá­
ist trygg ing fyr ir því að trén
verði ekki þak in í maðki. Þó
er ekki al veg víst að það sé
nóg. Til að hægja á maðki í
birki, sem not ar lauf in til að
púpa sig, má reyna til
að byrja með að vera
dug leg ur að sprauta
vatni á tréð. Það ger­
ir maðk in um erfitt
fyr ir og get ur orð ið
til þess að hann gef­
ist upp. Ef kom inn er
maðk ur er hægt að byrja
með því að úða með
græn sápu blöndu. Ef
maðk ur inn er ekki bú­
inn að fjölga sér mjög mik ið
get ur það ver ið nóg.
Göm ul
teppi fá
nýj an til­
gang
Marg ir vilja
hafa göngu­
stíga á milli beða
eða í garð in um hjá
sér og sjá fram á ei­
lífa bar áttu við gras
og ill gresi. Gott ráð
get ur ver ið að setja
gamla tepp ið
ein fald lega í
garð inn eða gólf dúk. Þá þarf
aldrei að reyta. Svo er tepp­
ið tek ið inn að hausti, þurrk­
að og bíð ur til bú ið til sömu
notk un ar að ári.
Heim ild ir: héð an og það an.
Gróðr ar stöð in á Þor gauts stöð um vex og dafn ar
Berja runn ar eru bæði til skrauts og nytja. Hér er búst in sól berja planta sem á án
efa eft ir að gleðja eig anda sinn með ríku leg um á vöxt um.
Þur íð ur Ket ils dótt ir á Þor gauts stöð um við til rauna plönt urn ar sem hún á alltaf svo lít ið af á hverju ári.