Skessuhorn - 04.06.2008, Blaðsíða 24

24 MIÐVIKUDAGUR 4. JÚNÍ
Ís lenski geita stofn inn kom til
lands ins með land náms mönn um
fyr ir ell efu hund ruð árum síð an og
hef ur síð an lif að hér til tölu lega ein­
angr að ur. Stofn inn tel ur í dag að­
eins um 400 full orð in dýr, sem er
trú lega einn minnsti ein angr aði
geita stofn í heimi. Sök um þess að
hann nær ekki þús und stykkj um
flokk ast hann sem stofn í bráðri út­
rým ing ar hættu. Á Háa felli í Hvít­
ár síðu hef ur mynd ar lega ver ið stað­
ið að geita rækt un síð ast lið in ár og
þar er nú að finna hvorki meira né
minna en fjórð ung inn af geita stofn­
in um í land inu. Þar eru auk þess
einu koll óttu geit urn ar sem eft ir eru
hér á landi. Stjórn völd hafa á und­
an förn um miss er um tal að fjálg lega
um nauð syn þess að geita stofn in um
verði hald ið við og stofn að verði
Geita set ur til að auð velda rækt un­
ar starf og að reynt verði að varð­
veita stofn inn með mark viss um að­
gerð um. Þó vant ar enn mik ið uppá
að ein hver stígi skref ið og leggi til
nauð syn leg an stuðn ing til stofn un­
ar set urs ins.
Á vef síð unni blog.central.is/geit­
in hef ur nú ver ið kom ið á fram færi
á skor un til stórn valda um að geng­
ið verði rösk leg ar í mál ið en gert
hef ur ver ið fram til þessa. Á skor un­
ar síða þessi hef ur feng ið ágæt við­
brögð al menn ings og marg ir sem
styðja vilja við mál ið og bar áttu
Jó hönnu Þor valds dótt ur bónda á
Háa felli fyr ir stuðn ingi við rækt un­
ar starf sitt. Skessu horn ræddi stutt­
lega við Jó hönnu um liðna helgi.
All ar koll óttu geit urn ar
Á Háa felli hafa geit ur ver ið rækt­
að ar í 18 ár. Jó hanna bóndi hef ur
þannig í dag manna besta þekk­
ingu á ís lensku geit inni og því eng­
in til vilj un að þar er nú barist fyr ir
að Geita setri verði kom ið upp með
op in ber um stuðn ingi. Árið 1999
fékk Jó hanna síð ustu koll óttu geit­
urn ar sem til voru í land inu á býli
sitt. Þær hef ur hún síð an rækt að
mark visst og telja þær koll óttu um
40 full orð in dýr í dag. Full orðn ar
geit ur á Háa felli eru þó sam tals 114
auk tæp lega 90 kiða frá því í vor.
Þessu til við bót ar eiga enn um 20
huðn ur eft ir að bera á þessu ári. Nú
er svo kom ið að Jó hanna þarf nauð­
syn lega á fjár magni að halda til að
byggja nýtt geit ar hús og get a hald­
ið á fram rækt un ar starfi sínu.
Stjórn völd; for ysta bænda og
þing menn hafa tek ið já kvætt í að
veita fjár mun um til upp bygg ing­
ar Geita set urs, en að sögn Jó­
hönnu vant ar enn þá að ein hver
taki af skar ið þannig að verk efn ið
fái raun veru legt braut ar gengi. „Ég
hef enn ekk ert í hendi sem hægt er
að stóla á og lifi því í mik illi ó vissu
um fram tíð þessa bú skap ar hér á
Háa felli. Það er búið að ræða við
fjölda að ila hjá bænda sam tök un um,
þing menn, Byggða stofn un, Vaxt ar­
samn ing Vest ur lands, en nú vant­
ar til finn an lega að ein hver þess­
ara að ila stígi fyrsta skref ið,“ seg ir
Jó hanna. Hún seg ir lík legt að val­
ið verði eign ar halds fé lags form um
rekst ur inn. Búið sé að leggja í mikla
und ir bún ings vinnu vegna Geita­
set urs, en nú verði hjól in að fara
að snú ast hjá stjórn völd um þar sem
geita fjöld inn á bú inu sé kom inn í
þá stærð að hún verði að skera nið­
ur ef ekki fæst op in ber stuðn ing ur.
Mark að ir fyr ir
af urð irn ar
Geita bú skap ur verð ur seint tal­
inn sér lega arð bær bú grein. Þó er
reynt að nýta af urð irn ar sem mest
og best til að tekj ur standi sem mest
und ir rekstr in um. „Þrátt fyr ir að nú
vanti lof orð um pen inga til að hægt
sé að fara af stað með fram kvæmd ir
eru margt hins veg ar sem er já kvætt
í þessu. Það eru að opn ast mark­
að ir fyr ir af urð ir af geit un um, eft­
ir spurn er mik il eft ir mjólk inni og
geita kjöt er auk þess mjög vin sælt.
Þá spyrja ferða menn í vax andi mæli
eft ir geita osti til kaups. Þá skort ir
mig ein ung is tíma til að gera verð
úr ull inni sem er fín vara, en nú er
ekki unn ið úr henni. Þetta er í sjálf­
sögðu á réttri leið, en launa lega er
ég ekki að bera úr bít um það sem
ég legg í þetta af vinnu og rekstr­
ar kostn aði.“
mm
BM Vallá var með opið
hús í húsa kynn um sín um að
Borg ar braut í Borg ar nesi síð­
ast lið inn laug ar dag. Þar gafst
Borg nes ing um og öðr um
tæki færi til þess að kynna sér
fyr ir tæk ið og fram leiðslu þess.
Auk þess var hægt að gera
góð kaup á nokkrum völd­
um vöru teg und um af lag ern­
um. Nokk ur fjöldi gesta nýtti
tæki fær ið og lagði leið sína á
opna hús ið.
Ljósm. Ragn heið ur
Stef áns dótt ir.
Vant ar að ráða menn stígi skref til að
Geita set ur verði að veru leika
Jó hanna seg ir að geit ur séu afar skynug ar skepn ur og t.d. miklu vitr ari en sauð kind in, með fullri virð ingu fyr ir henni. „Raun ar eru geit urn ar nær hund um í greind, en sauð kind inni,“ seg ir hún.
Geita mjólk er mest nýtta mjólk til mann eld is í heim in um. Mjólk in hent ar mun
bet ur fyr ir mann fólk ið en kúa mjólk þar sem hún er auð melt an legri og mun
minni hætta er á ó þoli af völd um henn ar.
Ís land er að ili að Ríósátt mál an um en hann er sam komu lag þar sem þjóð ir heims
skuld binda sig til að varð veita dýra stofna í út rým ing ar hættu. Þrátt fyr ir þetta hef­
ur geng ið brös ug lega að fá ís lensk stjórn völd til að taka á kvörð un um það hvort
og hvern ig þau vilji styðja við geita rækt un ina hér á landi. Geitin til hægri er dæmi
um kollótta tegund sem aðeins finnst á Háafelli.
BM Vallá kynnti starf semi sína
Þessi vís aði veg inn.Jak ob Guð munds son var leið sögu mað ur. Hér út skýr ir hann hvern ig völs un in fer fram.