Skessuhorn - 19.12.2012, Blaðsíða 42

42 MIÐVIKUDAGUR 19. DESEMBER 2012
Ó laf ur Sveins son for stöðu mað­
ur At vinnu ráð gjaf ar Vest ur lands
hjá Sam tök um sveit ar fé laga á Vest­
ur landi hef ur unn ið á þeim vett­
vangi í fjölda mörg ár. Flest ir, sem
unn ið hafa að sveit ar stjórn ar mál­
um í lands hlut an um, ver ið í rekstri
eða haft ein hver sam skipti við SSV,
hafa vafa laust haft ein hver kynni af
Ó lafi, oft ast í tengsl um við ráð gjöf
og þró un ein stakra at vinnu­ og ný­
sköp un ar verk efna. Þetta stoð kerfi
at vinnu lífs ins á Vest ur landi hafa
marg ir nýtt sér í sínu frum kvöðla­
starfi og er það ó missandi stólpi
þess á svæð inu. Ó laf ur er mennt að­
ur hag verk fræð ing ur frá Technische
Universität í Berlín, nú höf uð borg
Þýska lands, og var við nám í skól­
an um á ár un um 1974­1981. Þá var
borg in klof in í vest ur og aust ur, líkt
og Þýska land sjálft og raun ar all ur
heim ur inn, á milli hins sós íal íska
heims Sov ét ríkj anna og fylgi ríkja
þeirra og hins kap ít al íska vest urs.
Á náms ár um í Berlín kynnt ist Ó laf­
ur sögu Þýska lands og þessu ein­
kenni lega á standi kalda stríðs ins,
á stands sem nú heyr ir bless un ar­
lega sög unni til. Hann seg ir Ís lend­
inga geta lært margt af við horf um
Þjóð verja til rekst urs og upp bygg­
ing ar at vinnu lífs ins, enda er Þýska­
land eitt öfl ug asta hag kerfi heims
og þýsk fyr ir tæki leið andi á mörg­
um svið um í heim in um. Skessu­
horn ræddi við Ólaf um mennta­
bak grunn hans og þau verk efni sem
hafa ver ið og eru á döf inni hjá At­
vinnu ráð gjöf SSV.
Sjö ár í há skóla
„Það var í hálf gerðu bríaríi eft ir
stúd ents próf vor ið 1973 að ég og
nokkr ir fé lag ar mín ir sótt um sam­
an um nám í TUB," seg ir Ó laf ur
um af hverju Þýska land hafi orð ið
fyr ir val inu. „Ég byrj aði nám þarna
eft ir ára mót in 1974. Það var nú eitt
að fara þang að mál laus í tungu­
mál inu og skilja ekki neitt og hefja
langt há skóla nám á stað sem var
um leik inn múr, í miðju aust an tjald­
inu," held ur hann á fram, en Berlín
er í aust ur hluta Aust ur­Þýska­
lands og vest ur hluti borg ar inn­
ar, sem var hluti af Vest ur­Þýska­
landi, var því eins og eyland í hafi.
„Ég var þarna í sjö ár og lauk námi
í sept em ber 1981. Þetta voru fjórt­
án ann ir sem var með al tími í þessu
námi. Heilt yfir var þetta ó skap­
lega skemmti leg ur og lær dóms rík­
ur tími á marg an hátt og mik il upp­
lif un að búa þarna. Borg in var mjög
vina leg stór borg og á þeim tíma
þeg ar ég var þarna í námi var þetta
stað ur sem ekki all ir gátu feng ið
að gang að. Langt var að fara þang­
að og vegna að stæðna þótti mörg­
um borg in ekki að lað andi bú setu­
kost ur. Ég kynnt ist Vest ur­Þjóð­
verj um sem aldrei höfðu far ið til
Berlín ar vegna þess að þeir bein lín­
is þorðu ekki að fara þang að. Þar að
auk gátu nán ustu ná grann ar, Aust­
ur­Þjóð verj ar, þeir sem vildu gjarn­
an kom ast til Vest ur­Berlín ar ekki
að far ið þang að vegna ferða banns,"
seg ir Ó laf ur.
Byggða stefna í Berlín
„Það má segja að borg in hafi í raun
ver ið allt ann að þjóð fé lag og allt
ann að land á þess um tíma vegna
þess ara að stæðna," held ur Ó laf­
ur á fram. ,,Ég átta mig á því bet­
ur nú hversu stutt var lið ið frá
stríðslok um þeg ar ég flyt þang­
að 1974, ein ung is um þrjá tíu ár,
og mátti greini lega sjá merki hild­
ar leiks ins á bygg ing um og fólki í
borg inni. Þarna var t.d. mjög hátt
hlut fall af ein stæð um eldri kon­
um, „stríðsekkj um," og voru sum ar
að bíða enn eft ir því að eig in menn
þeirra snéru til baka af víg völl un­
um. Sjá mátti enn þá rúst ir á sum­
um stöð um, skot göt og kúlna för á
og í kring um úti dyr. Þetta var sínu
verra í Aust ur­ Berlín þar sem nán­
ast eng in upp bygg ing hafði átt sér
stað frá stríðslok um," seg ir Ó laf­
ur. Vegna þess ar ar stöðu ráku vest­
ur­þýsk stjórn völd sér staka byggða­
stefnu til að efla borg ina, fjölga í bú­
um og örva at vinnu líf ið. „Stefn an
fólst til dæm is í því að fyr ir tæki sem
fjár festu í Berlín og ráku þar starf­
semi fengu á kveðna nið ur greiðslu
á laun um starfs manna og á kveð­
inn af slátt af fjár fest ing um. Það var
til dæm is þannig að þeir stúd ent­
ar sem skuld bundu sig til að fara til
Berlín ar í há skóla nám þurftu ekki
að sinna her skyldu í þýska hern­
um. Í stað inn lærðu stúd ent ar þar
og sinntu ein hverju sam fé lags­
verk efni. Þetta er dæmi um hvern­
ig stjórn völd gátu mynd að hvata til
að gera Berlín að lað andi fyr ir yngra
fólk m.a. vegna skekkju í ald urs­ og
kynja hlut föll um hjá borg ar bú um.
Þetta lífg aði upp á borg ina."
Tak mark að ferða frelsi
Ó laf ur seg ir að þó að í bú ar Aust ur­
Þýska lands hafi ekki get að ferð ast
yfir til Vest ur­Evr ópu þá hafi Vest­
ur landa bú ar get að heim sótt land­
ið, þó ein ung is í skamm an tíma.
„Fyrst þeg ar mað ur kom þá var það
þannig að mað ur gat ein ung is ver ið
í sól ar hring, 24 tíma. Menn fóru þá
gjarn an seinni part dags og komu
heim dag inn eft ir. Það var orð in
svo mik il að sókn út lend inga í ferð­
ir aust ur að yf ir völd breyttu regl­
um m.a. vegna þess að þess ar heim­
sókn ir juku fram boð af eft ir sótt um
varn ingi sem þess ir „gest ir" tóku
með sér yfir svo sem galla bux ur,
hljóm plöt ur og ann að. Í bú ar aust an
meg in voru með vit að ir um að þess­
ar vör ur væru í tísku vest an meg­
in, en þær voru ekki á boðstóln um
fyr ir aust an. Yf ir völd aust an meg in
brugð ust við þess ari „ógn" á þann
hátt að þeir sem fóru í heim sókn
aust ur yfir urðu að koma til baka
fyr ir næsta mið nætti," seg ir Ó laf ur
og bæt ir því við að nokkr ir Ís lend­
ing ar hafi búið og ver ið við nám í
land inu rauða. Stjórn völd í Aust­
ur­Þýska landi voru með endem um
þekkt fyr ir víð tækt eft ir lits kerfi sitt
og smíð ar á reglu gerð ar verk um og
var hinn al ræmdi Berlín ar múr sem
skipti Berlín einn helsti minn is­
varði þess kerf is.
„Í Leipzig"
Ó laf ur kynnt ist kerf inu ræki lega í
einni af heim sókn um sín um aust­
an tjalds. „Það var eitt skipti að ég
fór á vöru sýn ingu til Leipzig á samt
vini mín um Jóni Bern ód us syni
sem var við nám í Rostock. Sýn­
ing in stóð í þrjá daga og á með an
bjugg um við hjá ís lenskri konu sem
þar var í námi. Vöru sýn ing in var á
þeim tíma stór sýn ing á aust ur þýsk­
um iðn að ar vör um en þar sýndu
bæði fyr ir tæki að aust an og vest an
vör ur. Vegna henn ar var auð velt að
fá vega bréfs á rit un fyr ir þá daga sem
sýn ing in stóð. Á leið minni heim
man ég að ég kom á landamæra­
stöð ina í Aust ur­ Berlín svona eitt­
hvað um klukk an tvö um nótt. Þar
fram vís aði ég pass an um mín um og
var spurð ur af landamæra verði hvar
ég hafði búið og hvar ég hafði ver­
ið í land inu. Ég benti á vega bréfs­
á rit un ina og sagði „Í Leipzig."
Vörð ur inn rétti mér pass ann aft­
ur og sagði „Og hvar bjóstu?" Ég
nefndi þá götu heit ið og rétti hon­
um pass ann að nýju. Þá rétt ir hann
mér pass ann enn aft ur til baka og
bið ur um lög reglu stað fest ingu á því
að ég hafi ver ið þar sem ég segð­
ist hafa ver ið. „Ég fékk hana ekki,"
sagði ég og ýtti pass an um aft ur til
varð ar ins. Pass inn fór því stöðugt á
milli okk ar þvers og kruss. Að end­
ingu sagði vörð ur inn „Þú verð ur að
fara aft ur til Leipzig og sækja stað­
fest ingu lög regl unn ar!" Ég nátt­
úru lega fórn aði hönd um og sagði
að það kæmi ekki til greina og varð
arfa vit laus og rétti hon um pass ann
enn aft ur. Þannig gekk bless að ur
pass inn fram og til baka á milli okk­
ar nokkra stund."
Leyni dyr til vest urs ins
Og Ó laf ur held ur á fram. „Ég man
að eng inn var á stöð inni þeg­
ar þessi orða senna átti sér stað,
enda ekki langt lið ið frá mið nætti
sem var krítiski tím inn í ferða lög­
um á milli borg ar hlut anna. Þarna
voru oft lang ar rað ir fólks að bíða
eft ir af greiðslu. Svo seg ir vörð ur­
inn skyndi lega „ Bíddu!" og hverf­
ur í burtu og er mjög lengi frá,"
seg ir Ó laf ur sem ját ar að hon um
leist ekki á blik una á þess um tíma­
punkti. „Síð an kem ur vörð ur inn
loks ins aft ur og þá með manni í
rúss nesk um her klæð um. Það opn­
ast hurð ein hvers stað ar í stöð inni
og mér var sagt að koma. Ég sest
þar í lít ið yf ir heyrslu her bergi við
borð og þar eru ein fald lega rakt­
ar úr mér garn irn ar og ég spurð ur
og spurð ur. Þeg ar klukk an var orð­
in senni lega um sjö næsta morg un
þá tek ur vörð ur inn pass ann minn
sem ég hafði þá ekki séð í dá góð­
an tíma upp úr skúffu og skip ar
mér að koma með sér. Þá tók við
ó trú leg upp lif un. Við löbbuð um og
löbbuð um í þessu járn braut ar kerfi
þarna, í gegn um ganga og dyr, nið­
ur og upp og ég veit ekki hvað. Allt
í einu stopp ar hann við eina hurð,
rétt ir mér pass ann og seg ir „að í
næsta skipti skuli ég afla mér lög­
reglu stað fest ing ar, ann ars fengi
ég aldrei aft ur að koma til Aust­
ur­Þýska lands." Ég tek í hönd ina á
hon um og opn ar hann svo dyrn ar
fyr ir mér. Ég gekk í gegn og stóð
allt í einu á braut ar pall in um vest­
an meg in." Þannig grein ir Ó laf ur
frá þess ari upp lif un sinni, en alla tíð
hef ur það kom ið hon um á ó vart að
þeir aust ur­ þýsku hafi haft í þjón­
ustu sinni leynda hurð að vestr­
inu ein hvers stað ar und ir múr n um.
Svo kom að múr inn hrundi en það
gerð ist eft ir minni lega á einu nóv­
em berkvöldi árið 1989. Í kjöl far ið
sam ein uð ust rík in í eitt Þýska land
með eina heila höf uð borg.
Mik il vægt að að lag ast
breyt ing um
Spurð ur um á hersl ur Þjóð verja í
þró un síns at vinnu lífs seg ir Ó laf­
ur að það sé eng in til vilj un að þeir
eru jafn öfl ug ir og raun ber vitni.
„Þeir leggja og hafa ein fald lega
lagt á herslu á mennt un og þekk­
ingaröfl un í sínu sam fé lagi, sér­
stak lega á tækni nám og verk lega
kennslu. Það er lyk ill inn að þeirra
ár angri. Að mennta fólk sem er
hæft og hef ur til að bera þekk ingu
til að nýta tæki fær in sem bjóð ast
í sam fé lag inu er al gert lyk il at riði
fyr ir fram gang og þró un at vinnu­
lífs ins," seg ir Ó laf ur. „Þar að auki
hef ur mörg um þýsk um fyr ir tækj­
um lán ast að takast á við nýj ar að­
stæð ur. Það sem hef ur háð að mínu
mati Ís lend ing um er að þeir hafa
ekki náð með nógu góð um hætti að
að lag ast breytt um að stæð um. Þetta
hef ur ver ið styrk ur Þjóð verja og
fást mörg öfl ug ustu fyr ir tæki þeirra
sem hafa ver ið til lengi við allt aðra
hluti í dag en þeir gerðu í upp hafi.
Ekki má gleyma því líka að Vest ur­
Þýska land fékk tölu vert fé til upp­
bygg ing ar í gegn um Mars hal að­
stoð ina eft ir stríð sem þeir beindu í
end ur nýj un fram leiðslu tækja sinna
með á herslu á nýja tækni, ó líkt t.d.
Bret um sem gerðu bara við gömlu
tæk in. Þetta gaf Þjóð verj um for­
skot. Lyk ill inn að vel gengni í þess­
um mál um er að sjá og greina tæki­
fær in og að lag ast breyt ing um."
Við burða ríkt ár hjá
At vinnu ráð gjöf inni
Sög unni vík ur nú hing að heim, að
At vinnu ráð gjöf Vest ur lands. „Árið í
ár hef ur ver ið við burða ríkt hjá At­
vinnu ráð gjöf inni. Fyrst skal nefna
inn leið ingu nýs al menn ings sam­
göngu kerf is sem hófst í upp hafi
árs ins. Nýtt al menn ings sam göngu­
kerfi var síð an tek ið upp í byrj un
sept em ber. Mik il vinna hef ur átt
sér stað í tengsl um við gerð sókn ar­
á ætl un ar lands hlut ans, nýs verk lags
í sam skipt um rík is og sveit ar fé laga.
Þar erum við að búa til sem kall­
ast „One­stop shop," einn tengil­
ið milli þess ara að ila. Lands hluta­
sam tök in fá þannig auk ið hlut verk
og felst í þessu um tals verð breyt­
ing. Þarna ræð ur sú hugs un að
lands hlut ar fá auk ið á kvörð un ar­
vald í ráð stöf un fjár muna til á kveð­
inna verk efna. Ég lít svo á að þetta
hljóti að vera já kvætt fyr ir heima­
menn, að þeir hafi meira sjálfs for­
ræði og að þeir á kveði hvar þeir
vilji leggja á hersl urn ar. Þó að það
séu ekki mikl ir pen ing ar sem eru til
út hlut un ar á næsta ári þá felst tæki­
færi í því að menn læri ný vinnu­
brögð sem á að taka með opn um
hug, al veg óháð stjórn mála skoð­
un um og þeirri rík is stjórn sem sit­
ur að völd um hverju sinni. Þetta
eru vinnu brögð sem hægt er að
nota á fram í fram tíð inni. IPA um­
sókn hef ur einnig tek ið drjúg an
tíma hjá okk ur og þá hef ur auk ist
tölu vert að stoð við starf andi fyr ir­
tæki og ein stak linga, starfs svið sem
fyr ir hrun hafði nán ast horf ið af
borð um okk ar og er stoð þjón ust an
þannig snar þátt ur í starf sem inni,"
seg ir hann og bæt ir við að ein vala
lið sé að finna hjá SSV. ,,Starf sem­
in hef ur tek ið mikl um breyt ing um,
á hersl ur aðr ar og álag á starf sem ina
ver ið mik ið þetta ár. Þarna vinn ur
með mér frá bært starfs fólk og hjá
At vinnu ráð gjöf hef ur und an tekn­
inga laust starf að gott starfs fólk og
það er fyrst og fremst hæfi fólks ins
og starfsand inn sem hef ur skap að
ár ang ur inn í þeim verk efn um sem
unn ið hef ur ver ið að."
Mörg tæki færi
á Vest ur landi
Hækk un þekk ing ar stigs sam fé lags­
ins er það sem í bú ar lands hlut­
ans þurfa að huga hvað mest að til
að efla at vinnu líf svæð is ins í fram­
tíð inni, seg ir Ó laf ur. „Tæki fær in
á suð ur svæði Vest ur lands liggja í
kring um Grund ar tanga. Mér finnst
á huga vert að skoða nán ar þró un­
ar fé lag sem rætt er um að stofna
á Grund ar tanga svæð inu þar sem
Akra nes kaup stað ur, Borg ar byggð,
Hval fjarð ar sveit og Skorra dals­
hrepp ur standa að á samt Faxa flóa­
höfn um. Fé lag ið mun skoða hvaða
frek ari tæki færi bjóð ast á svæð inu
og í hvaða átt hægt sé að leiða upp­
bygg ingu svæð is ins á næstu árum.
„Allt þetta snýst um þekk ingu og aft ur þekk ingu“
Rætt við Ó lafs Sveins son for stöðu mann At vinnu ráð gjaf ar Vest ur lands
Ó laf ur Sveins son for stöðu mað ur At vinnu ráð gjaf ar Vest ur lands.