Skessuhorn - 19.12.2012, Side 86

86 MIÐVIKUDAGUR 19. DESEMBER 2012
Hún er fædd á Hjarð ar hóli á Jök ul­
dal 2. jan ú ar 1921 þar sem for eldr ar
henn ar voru í hús mennsku á þeim
tíma. Flutti með þeim á Borg ar fjörð
eystri áður en hún kláraði fyrsta árið
sitt. Systk ina hóp ur inn var stór og
síð an hef ur henni ætíð lík að vel að
hafa stór an hóp af börn um í kring­
um sig. Frá Borg ar firði ligg ur leið­
in suð ur, al veg vest ur á Mýr ar þar
sem búið var í ára fjöld. Nú býr
Árný Ingi björg Jó hanns dótt ir, Inga
á Ökrum, í Ána hlíð í Borg ar nesi þar
sem knú ið er dyra. Boð ið er í bæ inn
og tek ið til við spjall.
Að vera örv hent ur var
varla leyfi legt
Líf ið á Borg ar firði eystri var blanda
af sjó sókn og skepnu haldi. Um­
hverf ið er ægi fag urt sem eng an læt­
ur ó snort in er þang að hef ur kom ið,
alla vega ekki að sumarlagi.„Pabbi
var þó ekki út vegs bóndi, frek ar há­
seti en stund aði sjó á sumr in. Við
vor um því alin upp við störf til sjós
og lands. Ég fór hins veg ar frem­
ur snemma að heim an. Af kom an
var þannig. Við systk in in mörg svo
það þurfti að reyna fyr ir sér ann ars­
stað ar," seg ir Inga á Ökrum í upp­
hafi spjalls ins. Hún er örv hent og
seg ir að sér leið ist að prjóna og af­
köstin séu lít il því hún hafi aldrei
lært prjóna skap al menni lega. „Það
var nefni lega þannig á mín um yngri
árum þeg ar ég fór í skól ann þá var
bara sagt að ég væri örv hent og gæti
ekki gert neitt. Með an Helga syst­
ir fékk að sauma út og prjóna þurfti
ég að sitja og læra að skrifa með
hægri hendi sem mér fannst alltaf
und ar legt og gríð ar lega erfitt. Afi
hafði kennt mér að skrifa heima og
fann aldrei að, en það eimdi lengi
eft ir af þessu hjá mér." Blaða mað­
ur get ur ekki stillt sig um að spyrja
hvort hún hafi signt sig skratt an um
með því að nota vinstri hönd ina til
þessa verks. Inga seg ist aldrei hafa
heyrt þetta fyrr. „En kristn in hef ur
löng um gert skratt an um hátt und­
ir höfði. Það er nokk uð merki legt
að telja sig krist inn og vera ann­
að hvort fylgj andi guði eða djöfl in­
um," seg ir hún með kímn is glampa
í aug um. „Það trúa reynd ar all ir á
eitt hvað og ef mað ur verð ur fyr ir
á falli er gott að hafa hálm strá in til
að halda í."
Mátti ekki vera að því
að ger ast hjúkr un ar-
kona
Inga hleypti heim drag an um, fór til
Reykja vík ur og vann á sjúkra hús inu
Hvíta band inu en fór heim á sumr­
in þeg ar hún gat. Einnig stund aði
hún vinnu á sjúkra hús inu á Seyð is­
firði. „Síð an fór ég til Vest manna­
eyja að vinna og það varð ör laga­
ríkt. Ég hafði ætl að að læra hjúkr­
un en mátti svo ekk ert vera að því
vegna þess að í Vest manna eyj­
um eign að ist ég mann," seg ir Inga
og bros ir við, „Ó laf ur Þórð ar son
var minn lífs föru naut ur, sex árum
eldri en ég. Við fór um til Reykja­
vík ur sam an, sett um þar okk ar bú.
Þar vann Óli á véla verk stæði en ég
á barna heim il um. Frá Reykja vík
flutt um við í Stykk is hólm hvar við
bjugg um í fimm ár. En á kváð um
síð an að flytja í sveit. Það er árið
1949 sem við flutt um að Ökrum í
Hraun hreppi."
Á Ökrum var ým is legt svip að
því sem Inga þekkti, búið nán ast í
fjöru borð inu. Hún seg ir það hafa
ver ið til vilj un eins og margt í líf­
inu. „Lík lega er þetta bara á skap­
að." Jörð in Akr ar þótti kosta jörð
hér í eina tíð og það an var róið þótt
því væri eig in lega hætt þeg ar Ó laf­
ur og Ingi björg koma þang að en
fólk hafði kom ið af bæj un um til að
róa það an. Jörð in er einnig gíf ur­
lega land mik il en mik ið af fúafló­
um sem þýddi engja hey skap út um
allt og ekki síst var erfitt að koma
hey fengn um heim. „Það sem verra
er, það er svo erfitt að ræsa fram á
Ökrum. Land hall inn er svo lít ill að
það hreins ar sig varla."
Haf ist handa
og sum ar dvöl in
Eins og fram hef ur kom ið fluttu
hjón in að Ökrum árið 1949. Ingu
finnst aldrei hafa ver ið mik il vinna
á þeim hjón um sem þó byggðu allt
upp á jörð inni en sá tími finnst
henni ekki síst ur í end ur minn ing­
unni. „Eins merki legt og það kann
að hljóma þá vor um við hálf ein­
angr uð til að byrja með. Veg ur­
inn að Ökrum var afar slæm ur og
ekki var það betra fyr ir bæ ina suð­
ur frá sem þurftu yfir Akra land til
að kom ast upp á veg. Þetta lag að ist
heil mik ið þeg ar veg ur inn var lagð­
ur um mið sveitna. Við bjugg um
með kýr og kind ur til að byrja með
en síð an bara með kýr enda Akr ar
betri kúa jörð og dugði til hey skap ar
þótt blaut sé, eins og ég sagði áðan.
Okk ur hjón um varð ekki barna auð­
ið sjálf um svo við tók um tvö börn í
fóst ur sem eru Ó lafs börn. Síð an
á kváð um við að fara út í að bjóða
upp á sum ar dvöl, með fram bú­
rekstri til að kom ast af, það var ekki
of gott í bú skapn um. Einnig var
mik il þörf fyr ir að koma börn um
í sveita dvöl þar sem önn ur úr ræði
voru ekki í kaup stöð um þá. Mað ur
þurfti auð vit að leyfi og svo kom eft­
ir lit ið í heim sókn fyrstu árin og eins
þeg ar börn in voru. Hús næði varð
að vera í lagi og á kveð ið rými fyr ir
hvert barn. Við vor um með sum ar­
dval ar heim ili í þrjá mán uði á sumr­
in. Skipt um mik ið við Fé lags mála­
stofn un fyrst en svo vildu þeir fara
að ráða of miklu svo ég hvíldi mig
á þeim. Ég hafði unn ið á Tjarn ar­
borg og fleiri stöð um og var með
góð með mæli sem ekki var verra.
En það ligg ur við að manni þyki
það hálf leið in legt í dag að við ur­
kenna að hafa rek ið svona heim ili,
vegna um ræð unn ar, en ó hætt er um
að segja að á sókn in var mik il."
Fjölg ar í kot inu
Fram hef ur kom ið að Inga er alin
upp í stór um systk ina hópi. Henni
fannst því ekk ert leið in legt að hafa
fullt hús af börn um. Aldrei var svo
þröngt skip að ur bekk ur inn á henn­
ar bernsku heim ili að ekki væri pláss
fyr ir fleiri enda seg ir Inga að hafa
hjarta rými sé ekki á við hús rými.
En með al þeirra barna sem dvöld­
ust á Ökrum á þess um árum voru
tvö elstu börn Þor steins frá Hamri
og Ástu Sig urð ar dótt ur. En svo
skip uð ust veð ur í lofti. „Ég þekkti
þessi tvö sem hérna höfðu ver ið
en þeg ar heim il ið leyst ist upp tók
ég öll börn in, líka þau þrjú sem
ekki höfðu ver ið hjá okk ur áður.
Mér fannst al veg nauð syn legt að
þau yrðu öll sam an og held að það
skipti miklu máli. En þeg ar hin þrjú
loks komu til mín, voru þau búin að
þvæl ast mik ið. Það var alla vega
bund inn endi á það með þess ari
ráð stöf un. Það varð sam komu lag
hjá okk ur hjón un um að hafa þetta
svona. Ég hefði jafn vel vilj að taka
fleiri börn en Óla fannst sjö al veg
nóg," seg ir Inga. „Börn in gengu
síð an öll í Varma lands skóla, og lík­
aði þar vel, enda afar mik il vægt
að skóla vist in sé góð. En þetta var
fóstr un, ekki ætt leið ing. Þrjú elstu
voru sitt á hvoru ár inu og svo hin
tvö. Og í dag á ég hjá þeim fullt af
ömmu börn um sem ég hitti reglu­
lega. Það er dá sam legt."
Líf í tusk un um
Eins og nærri má geta hef ur stund­
um ver ið líf í tusk un um á þessu
mann marga heim ili og regla og
skipu lag nauð syn leg svo allt gengi
upp. Ingu hef ur aldrei fund ist vera
mik ið ann ríki í kring um börn in.
„Ég var með stúlk ur í vinnu þeg­
ar mest var. Þær voru með lista
yfir nöfn allra barn anna og áttu að
kíkja eft ir þeim reglu lega. Ef ein­
hver var ekki í sjón máli, var far­
ið að gá. Krakk arn ir voru auð­
vit að látn ir vinna, höfðu á kveð in
skyldu verk sem voru í þeirra hönd­
um. Sem dæmi áttu þau að sjá um
að sækja og fara með kýrn ar. Ég
lét þau sjálf raða því nið ur hvenær
hver ynni hvað. Það þýddi ekk­
ert að koma með þau mál á mín
borð, þau urðu að leysa úr þeim
sjálf. Einu sinni ætl aði einn dreng­
ur að strjúka. Krakk arn ir komu inn
með önd ina í háls in um og sögðu
mér frá. Ég lét hann nú eiga sig
nokkra stund. Leyfði hon um að
labba svo lít ið. Eft ir nokkurn tíma
fór ég á eft ir hon um á trakt orn um
og spurði hvort hann væri nógu vel
nestað ur til svona langr ar ferð ar.
Ja, hann hélt það kannski. Var með
tyggjó og tann burst ann," seg ir Inga
og hlær. Hún seg ir að yf ir leitt hafi
fyrsta og síð asta vik an ver ið erf ið­
ust. Sú fyrsta á með an þau voru að
að lag ast og svo var yf ir leitt erfitt
að kveðja í lok in. „Ég var með koj­
ur í her bergj un um og lét þau líka
hafa tösk urn ar inni hjá sér. Það var
oft mik ið dund að laga til í tösk un­
um en það eina sem lækn ir inn fann
að, þeg ar hann tók heim il ið út var
að það vant aði s kápa. Ég held hins
veg ar að þetta hafi ver ið til góðs, að
hafa svona fyr ir komu lag."
Fyrsta og eina kon an
í hrepps nefnd
Inga á Ökrum er afar orð vör
kona. Seg ist lok uð, hafa átt erfitt
með að tjá sig. Henni hefði kom­
ið vel að fara á ræðu nám skeið.
Kannski hún geri það bara núna
þar sem hún hafi all an tíma fyr­
ir sig, seg ir hún. Er reynd ar sjálf
mjög undr andi á því að hafa ver­
ið kos in í hrepps nefnd með glimr­
andi kosn ingu, hvar hún sat í átta
ár. Eina kon an sem þar hef ur ver­
ið, fyrr og síð ar, með an Hraun­
hrepp ur var sér stakt sveit ar fé lag.
Inga hef ur á kveðn ar skoð an ir á
hlut un um en við ur kenn ir ekki að
hafa ver ið flokkspóli tísk, allavega
ekki á þess um tíma, „en lík lega hef
ég ver ið komm ún isti þeg ar ég var
ung, hafi ég ver ið ein hvers stað­
ar en veit ekk ert hvern ig það yrði
núna. Ég gæti ekki gert mér grein
fyr ir því hvað ég ætti að kjósa, yrði
það gert í dag, þyrfti alla vega að
skoða það vel."
Vatns veit an stærsta
verk efn ið
Stærsta verk efni hrepps nefnd ar á
með an Inga sat þar var vatns veit­
an um hrepp inn. Haft hef ur ver ið
á orði að Inga á Ökrum hafi ver­
ið bar áttu kona og beitt sér fyr­
ir fram för um í sveit inni m.a. að
lagt væri þar raf magn. Hún gef­
ur fátt út á það. „Vatns leiðsl an
„ Hefði al veg vilj að ala upp fleiri börn“
-seg ir Árný Ingi björg Jó hanns dótt ir, bet ur þekkt sem Inga á Ökrum
Árný Ingi björg Jó hanns dótt ir fyrr ver andi hús freyja á Ökrum í Hraun hreppi. Hún vildi láta taka af sér mynd með Borg ar fjörð
hinn eystri í bak grunni þar sem hún sleit barns skón um og hef ur enn þá sterk ar taug ar til.
Hjón in frá Ökrum, Árný Ingi björg Jó hanns dótt ir og Ó laf ur Þórð ar son.