Skessuhorn - 19.12.2012, Blaðsíða 90

90 MIÐVIKUDAGUR 19. DESEMBER 2012
Í Leir ársveit inni skammt ofan
Grunna fjarð ar kúr ir snot ur lít ill
bær með lágreist um bæj ar hús um,
þannig að ekki ber mik ið á þeg ar
ekið er þarna um. Þetta er bær inn
Læk ur. Það fer held ur ekki mik­
ið fyr ir henni Vil borgu Krist ó fers­
dótt ur sem þar býr, enda orð in 89
ára göm ul og hef ur hægt um sig
nú orð ið. Blaða mað ur Skessu horns
leit í heim sókn til Vil borg ar núna
á jóla föst unni á ein um þess um dög­
um þeg ar still an í veðr inu var hvað
mest. Ein stak lega snyrti legt er um
að lit ast þeg ar ekið er heim að Læk,
rétt svona eins og hlað ið sé ný­
sóp að. Að ventu ljós in voru kom in
í glugg ana og Vil borg kom kvik á
fæti til dyr anna þeg ar bank að var.
Eft ir að hafa heils að Vil borgu fær­
ir blaða mað ur strax í tal við hana
að þetta sé nú meiri hetju skap ur­
inn hjá mann eskju á þess um aldri
að búa ein úti í sveit, en hún ger­
ir ekki mik ið úr því. „Mér finnst
nú mesti mun ur inn að hafa enn þá
þessa heilsu að geta hugs að um mig
sjálf. Það er aldrei hægt að full þakka
það, heils an er það dýr mætasta hjá
hverri mann eskju," seg ir Vil borg.
Missti föð ur sinn
tveggja ára
Vil borg fædd ist á Klepp járns reykj­
um í Borg ar firði 30. júlí 1923. Fað­
ir henn ar Krist ó fer Guð brands son
var Borg firð ing ur en móð ir henn­
ar Sal vör Jör und ar dótt ir frá Birn­
höfða í Innri­Akra nes hreppi, sem
var leigu jörð frá Ytra­ Hólmi. „For­
eldr ar mín ir hófu bú skap á Klepp­
járns reykj um þrem ur árum áður en
ég fædd ist. Móð ir mín var ljós móð­
ir og sinnti í því starfi bæði Reyk­
holts daln um og Hálsa sveit inni.
Rúm um fjór um mán uð um áður
en ég fædd ist veikt ist fað ir minn
af löm un ar veik inni. Hann komst
aldrei á fæt ur eft ir það. Lang tím um
sam an lá hann á Landa kots spít ala
en var heima vor ið og sum ar ið áður
en hann dó. Þá kom hann með skipi
frá Reykja vík til Borg ar ness og var
flutt ur það an á kviktrjám eða sleða
upp að Klepp járns reykj um. Pabbi
dó 14. sept em ber 1923 þeg ar ég var
rétt orð in tveggja ára göm ul.
Á þess um tíma voru eng ar trygg­
ing ar eða sjúkra bæt ur, þannig að
hjúkr un ar­ og sjúkra kostn að ur var
for eldr um mín um dýr. Þau neydd­
ust til að selja jörð ina og hún var
seld Borg ar fjarð ar lækn is hér aði fyr­
ir lækn is bú stað og sjúkra skýli. Það
var einmitt byrj að á þeim bygg­
ing um sum ar ið sem fað ir minn lá
bana leg una heima. Jón Bjarna son
var þá hér aðs lækn ir í Borg ar firði
og hann flutti í lækn is bú stað inn ný­
byggð an sem var reisu leg bygg ing á
þess tíma mæli kvarða, kjall ari, tvær
hæð ir og ris. Móð ir mín fékk inni
með mig í einu her bergi í bú staðn­
um sem hún leigði. Jón Bjarna son
gerði ýms ar skurð að gerð ir í sjúkra­
skýl inu og móð ir mín fékk ráðn­
ingu sem að stoð ar mann eskja hans
við þær með ljós móð ur starf inu."
Hleypt heim drag an um
Á Klepp járns reykj um voru þær
mæðgurn ar Sal vör og Vil borg til
árs ins 1928, þeg ar Vil borg var orð in
fimm ára göm ul. „Þá var móð ir mín
búin að kynn ast seinni manni sín­
um og stjúp föð ur mín um, Magn­
úsi Egg erts syni frá Vest ari­Leir ár­
görð um, sem hafði ver ið sjúk ling­
ur í um sjá móð ur minn ar í sjúkra­
skýl inu. Við flutt um í Leir ár garða
þar sem við vor um í tví býli við for­
eldra Magn ús ar, þang að til hann og
móð ir mín kaupa jörð ina Mela leiti
1945."
Vil borg seg ir að á ung lings ár un­
um hafi hún hleypt heim drag an um
með því að fara í vist til Reykja vík­
ur og þá unn ið í verk smiðju hálf an
dag inn, Skjólfata gerð inni Magna
sem fram leiddi úti vi starfatn að, lúff­
ur og mokkasí ur. Hún seg ir að það
hafi ekki átt við sig og dvöl in í höf­
uð borg inni var því ekki löng. Einn
vet ur var hún á Hér aðs skól an um
á Laug ar vatni og ann an á Hús­
mæðra skól an um á Blöndu ósi. „Mér
fannst svo lít il laus ung á kennsl­
unni á Laug ar vatni þeg ar ég var
þar, enda Bjarni Bjarna son skóla­
stjóri far inn til þings. Mig lang aði
ekki að vera þar nema þenn an eina
vet ur, þótt mér lík aði á gæt lega við
sam nem end ur mína og kenn ar ana.
Það var á gætt að vera á Blöndu­
ósi í hús mæðra skól an um. Þar lærði
ég ým is legt sem gagn að ist mér svo
seinna meir. Við skóla syst urn ar frá
Blöndu ósi höf um svo hist á fimm
til tíu ára fresti á skóla mót um. Það
hef ur ver ið merki lega góð mæt­
ing sér stak lega þeg ar mót in hafa
ver ið að vor inu. Það sein asta var
í Reykja vík um dag inn. Ég nennti
ekki að fara þá, var ekki í stuði eins
og gjarn an er sagt."
Far kenn ari
Þótt fram halds nám ið væri ekki
lengra hjá Vil borgu bauðst henni
að taka að sér far kennslu í Skorra­
daln um vet ur inn 1944­´45. Far skól­
inn var á fjór um bæj um í Skorra­
dal þenn an vet ur: Mó fells stöð um,
Vatns horni, Efsta bæ og Graf ar­
dal. Haust ið eft ir tók Vil borg síð an
að sér kennslu á heima slóð um, þar
sem hét þá Skilm­, Leir­ og Mela­
skóla hverfi, og Vil borg kenndi þar
í fjóra vet ur. Þar var kennt á fimm
bæj um; Vestri­Leir ár görð um, Há­
vars stöð um, Hvíta nesi, Bek ans­
stöð um og Fell saxl ar koti. „Mér
fannst kennsl an höfða til mín þótt
hálft í hvoru væri ég svo lít ið van­
mátt ug að takast á við hana. Ég
slapp þó frá henni án þess að lenda
í úti stöð um við nem end ur eða hús­
ráð end ur. Ég þurfti ekki að kvarta
og mér fannst það al veg ó met an legt
hvað fólk ið lagði á sig til að börn­
in fengju fræðslu, fólk var svo já­
kvætt á hlut ina að allt gengi sem
best. Þetta gekk með sam stillt um
vilja kenn ar ans og heim il is fólks­
ins," seg ir Vil borg.
Að spurð um náms grein arn ar
sem hún kenndi á þess um tíma í
far skól an um, seg ir Vil borg að það
hafi ver ið grunn fög þess tíma; lest­
ur, reikn ing ur, skrift, kristni fræði,
landa fræði, saga og nátt úru fræði
þar sem dýra fræð in var fyr ir ferð­
ar mest.
Upp bygg ing in á Læk
Vil borg kynnt ist mann in um sín um
Ein ari Helga syni árið 1948. Ein­
ar var frá Stang ar holti í Borg ar­
hreppi á Mýr um. „Við gift um okk­
ur 2. júní 1949. Hann keypti Vestri­
Leir ár garða á samt Njáli Mark ús­
syni af föð ur stjúp föð ur míns þeg ar
hann hætti bú skap. Við vor um samt
á fram til heim il is að Mela leiti til
1953 að við flytj um hing að að Læk
sem við keypt um árið áður," seg­
ir Vil borg. Á því ári, 1952, fædd­
ist þeim Ein ari einka barn ið, dóttir­
in Ás dís. Vil borg seg ir að þeg ar þau
komu á Læk hafi ansi mörg hand tök
ver ið eft ir við að ljúka við bygg ingu
í búð ar húss ins sem þar var byrj að að
byggja um 1930.
„Það gerð um við smám sam an en
meira lá á að byggja upp pen ings­
hús á jörð inni og búa hana bet ur
til bú skap ar. Fjós ið var byggt 1954,
fjár hús in 1957 en svo véla geymsl­
an ekki fyrr en 1970. Við átt um
litla pen inga þeg ar við byrj uð um
bú skap og ráð ið til að afla þeirra
var að Ein ar vann að heim an mörg
fyrstu árin. Hann vann mik ið á
jarð vinnslu vél um, var á skurð gröfu
hérna í ná grenn inu sum ar ið 1949,
í Reyk holts daln um 1950, norð ur í
Húna vatns sýsl um tvö næstu sum­
ur og svo í Skaga firð in um þau þrjú
næstu til 1955. Ég vann mik ið að
bú verk un um og yfir há slátt inn var
feng inn vinnu mað ur til að létta
und ir á há bjarg ræð is tím an um."
Vil borg seg ir Læk ekki stóra jörð
en þægi lega til bú skap ar. „Ég býst
við að það hafi þurft lagni og um­
hyggju í bú skapn um til að ná sæmi­
legri af komu. Ég held að megi full­
yrða það. Við eig um ekk ert land til
fjalls ins, en Lækj ar nes ið er nota­
drjúgt. Við vor um yf ir leitt með 15
kýr í fjósi eft ir að raf magn ið kom
1955 og mest um níu tíu kind ur."
Líf færa þegi
Þeg ar Vil borg er spurð um heilsu­
far ið um æv ina seg ir hún að ekki
þurfi yfir því að kvarta, nema
eymsl um í aug um og sjón dep urð
sem gert hafi vart við sig strax árið
eft ir að þau fluttu á Læk, eða fyr­
ir tæp um sex tíu árum. Vil borgu er
í mun að tala um á hvern hátt hún
fékk lækn ingu á þess um augn sjúk­
dómi. „Ég er líf færa þegi," seg ir hún
og held ur svo á fram. „Sjón dep urð­
in smáá gerð ist með tím an um og
fylgdu henni mikl ar kval ir. Ég fann
fyr ir þessu á hverj um degi í ára tugi
og það voru ekki lið in mörg ár þeg­
ar sjón in var far in á öðru aug anu.
Þetta háði mér gríð ar lega og það
var ekki fyrr en 1988 sem ég fékk
bót minna meina. Þá fór ég í að­
gerð á Landa kosts spít ala en þá var
búið að bíða eft ir líf færi í sex mán­
uði. Það var skipt um horn himnu á
verra aug anu, ný horn himna grædd
í það. Seinni að gerð in, á hinu aug­
anu, var svo gerð ári seinna. Ég get
varla lýst því hvað þetta var mik­
il bylt ing. Ég fékk sjón ina aft ur og
ó þæg ind in voru öll að baki," seg ir
Vil borg og blaða mað ur þurfti því
varla að spyrja hana að því hvort
hún væri þá ekki hlynnt líf færa­
gjöf um. „Jú, þú get ur rétt í mynd að
þér að ég er það og þakk lát þess um
blessuðu mann eskj um sem tímdu
Ef mér leidd ist myndi ég leita fé lags skap ar
Vil borg Krist ó fers dótt ir er á nítug asta ald ursári og býr ein á Læk í Hval fjarð ar sveit
Vil borg á Læk er vel ern og við bestu heilsu eft ir augna að gerð ir fyr ir 15 árum.
Vil borg á samt dótt ur son um sín um, Ein ari Erni og Vil hjálmi.