Læknablaðið - 15.06.2001, Blaðsíða 17

FRÆÐIGREINAR / HJARTASJÚKDÓMAR
Table III. Mean blood lipids levels of lcelandic patients with familial hypercholesterolemia (FH) older than 18 years (± standard deviation).
Comparison between known and unknown mutations. (Statistical test: unpaired t tests.)
Men Women
Known mutations Unknown mutations P-value Known mutations Unknown mutations P-value
Total cholesterol * (mmol/L) 9.6±1.7 (44) 8.211.5(27) 0.0007 9.112.0 (49) 8.711.7 (40) 0.29
HDL cholesterol * (mmol/L) 1.1210.34 (38) 1.1410.34 (21) 0.8 1.3610.35 (43) 1.4310.36 (39) 0.35
Triglvcerides * (mmol/L) 1.33 (41) 1.38 (23) 0.8** 1.22 (47) 1.50(39) 0.051**
* Measurements are not age standardised.
** Calculated for In-transformed data.
Table IV. Clinical characteristics oflcelandic patients with familial hypercholesterolemia (FH). Comparison between known and unknown mutations. Age in years (± standard deviation). (Statistical test: unpaired t-tests.)
Men Women
Known mutations Unknown mutations Known mutations Unknown mutations
Number Mean age at diagnosis Number Mean age at diagnosis P-value (mean age) Number Mean age at diagnosis Mean age at Number diagnosis P-value (mean age)
Total number with FH 65 31115 33 41114 0.002 63 36118 45 50118 0.0001
Coronary heart disease 8(12%) 4619 8 (24%) 52116 0.45 7 (11%) 5019 6(13%) 7217 0.002
Tendon xanthomata 14 (21%) 12 (36%) “ " 18 (29%) 9(20%) - —
sjúklingum með óþekkta stökkbreytingu (P = 0,29)
(tafla III). Meðalaldur við greiningu var marktækt
lægri bæði hjá körlum og konum hjá þeim sem höfðu
þekkta stökkbreytingu (tafla IV) sem endurspeglar
væntanlega ákafari leit í þeim ættum þar sem
stökkbreyting er þekkt enda greining auðveldari
einkum hjá börnum og unglingum.
Um 11% kvenna með arfbundna kólesteról-
hækkun í þessu uppgjöri höfðu fengið kransæðastíflu
(tafla IV). Konur með þekkta stökkbreytingu fengu
kransæðastíflu fyrr eða um fimmtugt en konur með
óþekkta stökkbreytingu um sjötugt. Þessi munur sést
ekki hjá körlum. Kólesterólútfellingar í sinar fundust
hjá um 20-30% einstaklinga með arfbundna
kólesterólhækkun en þær eru einkennandi fyrir
sjúkdóminn eins og áður var getið.
Rétt er að álykta varlega út frá frá þessum niður-
stöðum þar sem um tiltölulega fáa einstaklinga er að
ræða. Þó má segja að einstaklingar með þekkta
stökkbreytingu hafi dæmigerð klínísk einkenni arf-
bundinnar kólesterólhækkunar með háu kólesteróli
og kransæðasjúkdómi snemma á ævinni. Tíðni
kransæðasjúkdóms er þó lág í hópnum sem líklega
má rekja til þess hve lágur meðalaldur var við
greiningu (30 ár hjá körlum og 37 ár hjá konum).
Einstaklingar með óþekkta stökkbreytingu virðast
hafa vægari klíníska mynd þar sem kólesterólgildið
við greiningu er heldur lægra og kransæðasjúkdómur
virðist koma seinna fram hjá þessum hópi kvenna.
Því er mögulegt að mismunandi stökkbreytingar hafi
í för með sér mismunandi röskun á virkni LDL
viðtakans eins og erlendar rannsóknir hafa bent til
(21). Einnig er mögulegt að stökkbreytingar í öðrum
genum eins og apólípóprótín B geninu eða í
nýuppgötvuðu geni á litningi 1 (22) sé orsök klínísku
myndarinnar. Enginn þessara einstaklinga hefur þó
greinst með stökkbreytinguna apólípóprótín B 3500
samkvæmt birtum og óbirtum niðurstöðum höfunda
(23).
Framtíðaráform
í þessari grein hefur verið rætt allítarlega um
mikilvægi þess að greina og meðhöndla einstaklinga
með arfbundna kólesterólhækkun. Niðurstöður
frumrannsóknar sem höfundar stóðu að sýndu fram á
mikinn ávinning af skimun fyrir arfbundinni
kólesterólhækkun í íslenskum ættum og var það
kveikjan að því átaki sem nú er hafið hjá
Hjartavemd. Gagnagrunnur Hjartaverndar verður
nýttur til að finna einstaklinga með mjög hátt
kólesteról og ættrekja þá til sameiginlegra forfeðra.
Einnig verður kannað hvort þeir tengjast ættum sem
þegar eru þekktar á göngudeild háþrýstings og
blóðfitu. Vonast er til að með þessum hætti verði
skilgreint þýði með háa tíðni sjúkdómsins þar sem
skimun skilar miklum ávinningi.
Hver nýr einstaklingur sem finnst með arfbundna
kólesterólhækkun er mikilvægur, ekki aðeins vegna
þess einstaklings heldur einnig vegna þeirra ná-
komnu ættingja sem oftast greinast einnig þegar ný
ætt hefur verið skilgreind og skimun hafin. Hjarta-
vernd mun framkvæma sjúkdómsgreinandi erfðapróf
og kanna ættartengsl við þekktar ættir hjá þátt-
takendum í átaki því sem nú er hafið. Það er von
höfunda að þeir læknar sem telja að skjólstæðingar
þeirra hafi arfbundna kólesterólhækkun beini þeim
til rannsóknar og leggi því lið að fleiri greinist með
sjúkdóminn.
Þakkir
Höfundar vilja þakka starfsfólki Hjartaverndar og
starfsfólki göngudeildar háþrýstings og blóðfitu
Landspítala Hringbraut fyrir margvíslega aðstoð við
gerð þessarar greinar.
Heimildir
1. Familial hypercholesterolemia (FH) a WHO Report, 3
October 1997. Geneva: WHO; 1997:1-45.
2. Goldstein JL, Sobhani MK, Faust JR, Brown MS.
Heterozygous familial hypercholesterolemia: failure of
normal allele to compensate for mutant allele at a regulated
Læknablaðið 2001/87 517