Læknablaðið - 15.06.2001, Blaðsíða 65

UMRÆÐA & FRÉTTIR /
HEIMILISLÆKNINGAR
þá er líklegt að einkarekstur gæti höfðað til sumra
okkar, virkjað dulda krafta og blásið í glæður
kulnaðrar lífsgleði. Þótt einkarekstur sé eðli málsins
samkvæmt lítt til þess fallinn að þroska hina
þjóðfélagslegu ábyrgðartilfinningu eða félagsþroska
sem er grundvöllur farsællar heilsueflingar í
samfélaginu, þá ber okkur að reyna þessa leið að því
tilskyldu, að skýrt sé tekið fram í þjónustusamningi,
til hvers sé ætlast af starfseminni. Vafalaust myndi
það hleypa nýju lífi í heimilislæknastéttina að leyfa
heimilislæknum að hefja sjálfstæðan rekstur að nýju,
þótt fyrst í stað yrði það á kostnað þeirra
heilsugæzlustöðva sem fyrir eru. Við sameiningu
sjúkrastofnana og heilsugæzlustöðva bind ég tak-
markaðar vonir, því sameiningarbrölt þjónar oftast
þeim tilgangi að fela bruðl stjórnenda og ná fram
sparnaði með því að leggja niður þjónustu minnstu
eininganna. Myndarlegt veganesti fjárveitingavald-
sins hefur þó stundum gert hveitibrauðsdaga þessara
nýju stofnana bærilegri.
9. Bæta liðsandann: Nýta þarf viðurkenndar
aðferðir til að efla og bæta starfsanda á heilsugæzlu-
stöðvum. Affarasælast yrði að fá utanaðkomandi
sálfræðinga eða sérfræðinga í atferlisvandamálum til
að greina veika hlekki og veita handleiðslu við að
styrkja þá. Nauðsynlegt er fyrir alla að gera sér grein
fyrir því, að árangursríkt starf í heilsugæzlu næst
einungis með teymisvinnu og þverfaglegu samstarfi,
þar sem gagnkvæmur skilningur ríkir milli meðlima
teymisins á mikilvægi þátttöku hvers annars og
gagnkvæm virðing ríkir með tilheyrandi uppörvun og
hvatningu. Með því að ganga af heilum hug til
samstarfs og skoðanaskipta geta heimilislæknar
vænzt þess að verða áhrifameiri en nú er, til dæmis
við stjórnun, þar sem forystan ætti að liggja sem mest
á okkar herðum. Framtíðarmöguleikar heimilislækna
liggja að mínu viti miklu fremur í teymisvinnu en
gamaldags einangrunarstefnu, því með sameiginlegu
átaki verða hinar nýju brautir ruddar inn á mikilvæg
svið forvarna og heilsueflingar. Að því er mikill
fengur fyrir heimilislækna og aðrar starfsstéttir
heilsugæzlunnar, notendur þjónustunnar og raunar
þjóðfélagið í heild, að fleiri fagstéttir bætist í liðs-
heildina svo sem sálfræðingar, félagsráðgjafar,
sjúkraþjálfarar og iðjuþjálfar.
10. Sóknarfæri á sviði vinnuverndar: Eitt þeirra
sviða sem heilsugæzlan þarf lögum samkvæmt að
sinna betur, er vinnuvernd. Vegna þeirrar vanrækslu
hefur einkafyrirtæki nokkurt náð að hasla sér völl á
sviði trúnaðarlækninga og forvarna með ýmsum
nýstárlegum aðferðum, sem mörgum heimilislækn-
inum er þyrnir í augum. Við getum margt af þeirra
vinnubrögðum lært; meðal annars eru aðferðir til að
vinna gegn innri stöðnun fyrirtækisins lærdómsríkar.
Þarna gætu og leynzt tekjumöguleikar fyrir
heilsugæzluna. Með nánu samstarfi við lækni geta
hjúkrunarfræðingar unnið mikið af þeim forvarna-
störfum, sem til úrlausnar eru. Enn sem komið er
virðist vera meira framboð af hjúkrunarfræðingum til
starfa í heilsugæzlunni en af læknum. Það er því afar
mikilvægt að ná sem beztu samstarfi við þá stétt og
styðja hjúkrunarfræðinga í viðleitni þeirra til að
koma á „nurse practitioner-" námi hérlendis.
11. Flæðistýring og skipulegt samráð: Mikilvægt
er að koma á flæðistýringu í heilbrigðiskerfinu,
þannig að í því sé fólginn efnahagslegur ávinningur
fyrir sjúklinga að leita fyrst til heilsugæzlunnar með
heilsufarsvandamál sín. Með bættri mönnun gæti
heilsugæzlan unnið með faglegum hætti gegn þeim
oflækningum, sjúkdómsvæðingu og óhóflegu sóun
almannafjár sem viðgengist hefur.
12. Liðsauki úr öðrum sérgreinum: Gera þarf
sérfræðingum úr öðrum greinum læknisfræðinnar
kleift með öllum tiltækum ráðum að umskóla sig til
starfa í heimilislækningum. Til þess duga sömu ráð og
að ofan greinir varðandi nýliðun. Efnahagslegur
hvati verður að vera fyrir hendi og tækifæri til
áhugaverðra viðfangsefna, svo sem vísindavinnu,
kennslu og annars þess, er metnaði svalar og stuðlar
að frama.
13. Heimilislækni í liðsheild sjúkrahúslækna: Á
Norðurlöndunum og trúlega víðar hefur það gefizt
afar vel til skilningsauka og bættrar samvinnu að
heimilislæknir komi reglulega á ákveðnar deildir, til
dæmis einn dag í viku hverri, og fundi með sjúkra-
húslæknum og öðru starfsliði um þá sjúklinga sem
inni liggja eða bíða útskriftar. Með þessu móti nýtast
sambönd og þekking heimilislæknisins sjúklingnum
og starfsemi sjúkrahússins til hagsbóta og gagn-
kvæmur skilningur skapast milli geira heilbrigðis-
kerfisins og virðist ekki vanþörf á. Um árabil hafa
heimilislæknar á Akureyri fundað með lyflæknum
FSA með góðum árangri. Jafnframt fer vel á því, að
heimilislæknar á vöktum hafi móttöku sína á
bráðamóttökum sjúkrahúsa og gerir það vinnuna
sýnu skilvirkari en ella.
Lokaorð
Hér að framan hef ég leitt að því nokkur rök, að
mönnunarvandi heilsugæzlunnar í landinu og dökkar
horfur í þeim efnum eigi sér að verulegu leyti hug-
lægar rætur, því við höfum tekið þátt í sjúkdóms-
væðingardansinum og tamið okkur meðferðar-
hugsunarhátt í stað þess að efla heilbrigði. Af tryggð
við fornar kennisetningar og helgisiði hefur okkur
dagað uppi í gjörbreyttu þjóðfélagi, þar sem við
finnum að við höfum misst slagkraftinn. Það er mikil-
vægt fyrir heimilislæknastéttina að gera sér grein fyrir
því, að við sem einstaklingar og hópur sýnum ýmis
uggvænleg merki stéttarþunglyndis, sem við verðum
að finna ráð til að ráðast gegn. Þessar hugleiðingar
mínar eru viðleitni til þess arna.
Læknablaðið 2001/87 565