Fréttatíminn - 05.09.2014, Blaðsíða 10

NOTAÐIR BÍLAR
Kletthálsi 2 · 110 Reykjavík
Sími 590 2160 · www.notadir.is
Suzuki Grand Vitara
Árgerð 2012, ekinn 31 þús. km., bensín,
beinskiptur 4x4.
Verð: 4.090.000 kr.
Honda CRV
Árgerð 2012, ekinn 48 þús. km., bensín,
sjálfskiptur 4x4.
Verð: 4.690.000 kr.
Nýlegir
bílar
á betra
verði
Bílaleigubílarnir komnir í sölu
Opið virka daga kl. 10-18 og laugardaga kl. 12-164x4 4x4
Láu hjartað ráða
Maískökurnar eru glúten-
lausar og innihalda engan
sykur. Þær eru stökkar og
bragðgóðar og henta vel
sem millimál.
Tímamót
í greiningu
matarfíknar
Nýtt greiningartæki fyrir matarfíkn verður kynnt á málþingi
um helgina þar sem leitað verður svara við því hvernig hægt
sé að bæta meðferð við offitu og átvanda. Matarfíkn er ekki
viðurkenndur sjúkdómur á Íslandi en engu að síður hafa yfir 2000
manns leitað sér aðstoðar vegna matarfíknar á síðustu átta árum.
M atarfíkill getur ekki feng-ið sér bara litla sneið af vínarbrauði, ekkert frek-
ar en alkóhólisti getur bara fengið
sér einn bjór. Fagfólk er byrjað að
átta sig á því að matarfíkn er raun-
verulegur fíknisjúkdómur,“ segir
Esther Helga Guðmundsdóttir,
fíkniráðgjafi og stofnandi MFM-
miðstöðvarinnar, meðferðar- og
fræðslumiðstöð vegna matarfíknar
og átraskana. Hún er einnig for-
maður Matarheilla, réttindafélags
fyrir þá sem eiga við matarfíkn
og átraskanir að stríða, en félagið
stendur fyrir málþingi um matar-
fíkn í Norræna húsinu á morgun,
laugardag.
Yf irskrif t málþingsins er
„Hvernig bætum við meðferðir við
offitu og átvanda?“ og meðal fyrir-
lesara er Bitten Jonsson, fíkniráð-
gjafi og hjúkrunarfræðingur frá Sví-
þjóð, sem þar kynnir greiningartæki
sem hún þróaði til að greina matar-
fíkn, það fyrsta sinnar tegundar í
heiminum. „Þetta er ekki skimunar-
tæki heldur greiningartæki. Þetta
eru spurningalistar sem fagfólk fær
þjálfun í að nota. Svörin eru síðan
sett inn í tölvu sem síðan sýnir graf
yfir vandann. Þessar niðurstöður
er síðan hægt að nota sem grunn
að meðferðarprógrammi,“ segir
Esther Helga. Á málþinginu verður
heilbrigðisráðherra, sem og öllum
þátttakendum, afhentur upplýsinga-
pakki sem inniheldur greiningar-
lista, upplýsingar um hvað matarfíkn
er, rannsókn-
ir sem liggja
að ba k i
greining-
u m og
leiðbein-
ingar um
hvernig
skuli staðið
að meðferð.
Átta ár
eru
síðan Esther Helga stofnaði MFM-
miðstöðina. Á þessum tíma hafa
rúmlega tvö þúsund manns tekið
þátt í meðferðarstarfi á vegum mið-
stöðvarinnar. Hún segir að sam-
kvæmt bandarískum rannsóknum
sé talið að allt að 30% Bandaríkja-
manna þjáist af matarfíkn. „Það má
því ætla að 10-30% Íslendinga séu
matarfíklar en þetta þarf að rann-
saka betur. Með tilkomu greining-
artækisins og aukinni þekkingu
fagfólks getum við meti þetta bet-
ur,“ segir hún.
Almennt er litið á matarfíkn sem
líffræðilegan, huglægan og and-
legan sjúkdóm. Þegar matarfíkill
neytir ákveðinna fæðutegunda, svo
sem fitu, sykurs eða sterkju, valda
þessi efni líkamlegri löngun til að
fá sér meira og helst klára það sem
til er. Viðkomandi neytir þessara
matartegunda vegna þess að þær
veita honum vellíðan en eftir því
sem sjúkdómurinn þróast hættir
fólk að finna vellíðunartilfinn-
inguna en heldur samt áfram
að borða. Líkt og með aðra fíkn-
isjúkdóma fer matarfíkill að telja
sjálfum sér trú um að það sé allt í
lagi að fá sér „bara smá“ en raun-
veruleikinn er sá að matarfíkillinn
missir stjórn á átinu og vítahringur
fíknarinnar kviknar.
Matarfíkn er ekki viðurkennd-
ur sjúkdómur af íslenskum stjór-
nvöldum en eitt af því sem Matar-
heill berst fyrir er að fíknin verði
skilgreind sem sjúkdómur, líkt og
áfengis- og vímuefnafíkn. „Samtök
fíknilækna í Bandaríkjunum hafa
gefið út yfirlýsingu um að fíknir séu
heilasjúkdómur og þeir taka matar-
fíkn þar inn í. Í alþjóðasamfélaginu
er mikil umræða um nauðsyn þess
að flokka matarfíkn sem sjúkdóm
enda er það forsenda þess að hægt
sé að veita fólki viðeigandi með-
ferð.“ MFM-miðstöðin hefur frá
upphafi verið rekin án opinberra
styrkja þó sum stéttarfélög niður-
greiði meðferð þar. Að lokinni með-
ferð geta matarfíklar gengið til liðs
við 12 spora samtök matarfíkla.
Tvenn slík samtök eru starfandi hér
á landi, OA-samtökin (Overeaters
Anonymous) og GSA (Grey Shee-
ters Anonymous). Helsti munurinn
á þessum tveimur samtökum er að
í GSA fer fólk eftir nákvæmu matar-
plani, borðar þrisvar á dag og vigtar
matinn, en í OA fer hver þá leið sem
hann kýs til að halda sér í bata.
Esther Helga bendir á að mat-
arfíkn leiði af sér fjölda annars
konar heilbrigðisvandamála. „Of-
þyngd hrjáir marga matarfíkla en
það er þó ekki algilt. Margir geta
viðhaldið þyngd sinni til að byrja
með, þeir fara endurtekið í átak, en
þeir missa tökin alltaf aftur. Þegar
fólk fer í þessa neyslu fer heilsan
að bila. Fólk fær sykursýki, hjarta-
sjúkdóma, glímir við ófrjósemi og
gigtarsjúkdóma. Það versta er samt
andlega hliðin. Þunglyndi og kvíð-
araskanir fylgja matarfíkn. Fólk
fyllist almennri vanlíðan yfir því að
hafa misst stjórn á lífi sínu. Þegar
fólk hefur bataferlið öðlast það síð-
an gríðarlegt frelsi, líkamlegt og
andlegt.“
Erla Hlynsdóttir
erla@frettatiminn.is
12 spora samtök
matarfíkla
OA-samtökin
Hver ákveður sína leið
GSA-samtökin
Nákvæmt matarplan
Fráhald:
Að halda sig frá mat sem getur kveikt
fíknina, svo sem sterkjurík kolvetni og
mjög feitur matur.
Talið er að
10-30%
Íslendinga séu haldnir
matarfíkn.
Esther Helga Guðmundsdóttir hefur
rekið MFM-miðstöðina í átta ár. Hún
segir það fagnaðarefni að nýtt grein-
ingartæki fyrir matarfíkn líti dagsins
ljós. Mynd/Hari
Sykur- og fiturík matvæli eru líklegust
til að kveikja fíkn hjá matarfíklum.
Ofþyngd hrjáir marga
matarfíkla en það er
þó ekki algilt.
Rúmlega
2000
manns hafa leitað hjálpar hjá
MFM-miðstöðinni.
10 fréttir Helgin 5.-7. september 2014