Læknablaðið - 15.01.2007, Qupperneq 61

UMRÆÐA & FRÉTTIR / ÍÐORÐ 194
Aðstoð óskast enn!
Number needed to treat
Þetta heiti er notað til að tákna þann fjölda sjúk-
linga sem meðhöndla þarf til að tiltekinn árangur
náist. I 180. pistli voru settar fram tvær tillögur:
nauðsynlegur meðferðarfjöldi og árangursskila-
fjöldi.
Number needed to harm
Þetta heiti lýsir hins vegar neikvæðum afleið-
ingum meðferðar og gefur til kynna hvaða fjölda
sjúklinga þarf að gefa sömu meðferð í meðferð-
artilraunum til að víst sé að tiltekin aukaverkun
komi fram. í 181. pistli var spurt hvort heitið
skaðatala kæmi til greina.
Case manager
Heitið nær til heilbrigðisstarfsmanns sem er nokk-
urs konar leiðsögumaður sjúklinga um völund-
arhús greiningar og meðferðar, utan eða innan
stofnana. Hlutverk hans getur einnig verið að reka
á eftir og sjá til þess að staðið sé við áætlanir. 1180.
pistli var stungið upp á íslenska heitinu meðferð-
arfulltrúi, en að tengill og tengiliður gætu einnig
komið til greina.
Keratosis pilaris
Heitið lýsir húðbreytingum, sem oftast koma fyrir
á þjóhnöppum og lærum hjá unglingum, en einnig
á kinnum hjá ungbörnum. Húðin verður hrjúf og
fær grófa áferð, sem oft er líkt við sandpappír. I
178. pistli var stungið upp á íslensku heitunum
hnökrahúð, hárhnökrahúð eða hyrnihnökrahúð.
Microcirculation
Heitið vísar til blóðrásar í smáæðum (micro-
vasculature), slagæðlingum (arterioles), háræðum
(capillaries) og bláæðlingum (venules). Lagt var til
íslenska heitið smáæðablóðrás. Reyndar var einn-
ig spurt í 177. pistli hvort einhver þörf væri fyrir
heitið öræðablóðrás.
Afsamþykkja, ósamþykkja
í 177. pistli var einnig beðið um aðrar tillögur í
stað ofangreindra orðskrípa. Þau hafa að sögn
komist í notkun í tilteknu tölvukerfi þar sem verið
er að afturkalla áður gefið samþykki á færslu.
Svæsni
í 172. pistli var spurt hvort íslenska nafnorðið
svæsni væri nothæft til að lýsa alvarleika sjúkdóms
eða einkenna, til dæmis í setningunni: „The seve-
rity of her symptoms was such that she could not
stay still.” sem yrði þá: „Svæsni einkenna hennar
var slík að hún gat ekki verið kyrr.”
Near-syncope
íðorðasafn lækna tilgreinir íslensku þýðingarnar:
yfirlið, ómegin, aðsvif og öngvit fyrir syncope,
tímabundið meðvitundarleysi vegna almennrar
blóðþurrðar í heila. Fram kom sú tillaga í 171. pistli
að syncopc yrði nefnt yfirlið og að fyrirbærið near-
syncope nefndist þá aðsvif.
Reperfusion injury
í 171. pistli var þess getið að frumuskemmdir gætu
komið fram eftir að flæði hefst aftur í vef sem
orðið hefur fyrir blóðþurrð. Þar sem perfusion
er gegnflœði og injury er skemmd eða áverki, var
stungið upp á heitinu endurflæðiáverki.
Manipulation
Umræðan fór fram í 169. og 170. pistli. Heitið
var talið vísa til aðgerðar eða verknaðar þar sem
tiltekinn líkamshluti væri hreyfður, lagaður eða
færður til með höndum eða á einhvern annan hátt.
Bent var á nafnorðið handfjötlun og að sögnin
manipulate gæti vísað til þess að handstýra. Þá var
spurt: í hvaða samhengi eru þessi orð notuð og
hvaða verknaði eiga þau að lýsa í læknisfræðilegu
samhengi?
PCR
Fullt heiti á fyrirbærinu er polymerase chain
reaction og með því að þýða orð fyrir orð má
setja saman heitið fjölliðunarensíms-keðjuefna-
breyting. Það er ekki lipurt. Aðferðin er orðin
mjög útbreidd á rannsóknastofum og því var lýst
eftir íslensku heiti í 168. pistli. Vakin var athygli á
heitinu magni sem stungið hafði verið upp á til að
vísa í þá mögnun erfðaefnis sem fram kemur við
efnabreytinguna.
Mobilization
í 167. pistli var því lýst að notkunarsviðin væru
mörg og að heitið væri notað um: 7. útleysingu
frumna úr beinmerg, 2. útlosun efna úr forðabúri í
vefjum eða frumum í líffœri, 3. virkjun varnarvið-
bragða, 4. rœsingu liðsauka á stofnun til vinnu eða
í útkall, 5. losun líffœris úr samvöxtum eða nátt-
úrulegri festingu við skurðaðgerð og 6. liðkun liða
og liðamóta. Aðeins var lögð fram tillaga að lausn
fyrir hið fyrst talda af þessum notkunarsviðum,
útleysing.
Jóhann Heiðar
Jóhannsson
johannhj@landspitali. is
Jóhann Heiðar er læknir
á Landspítala Hringbraut.
Læknablaðið 2007/93 61