Læknablaðið - 15.09.2009, Síða 27

FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKN
Samanburður á grindar-
botnsþjálfun með og án raförvunar
sem meðferð við áreynsluþvagleka
Halldóra
Eyjólfsdóttir1
sjúkraþjálfari
María
Ragnarsdóttir1
sjúkraþjálfari
Guðmundur
Geirsson2
þvagfæraskurðlæknir
Lykiorð: áreynsluþvagleki,
grindarbotnsþjálfun, raförvun.
1 Endurhæfingardeild,
2þvagfæraskurðdeild
Landspítala Hringbraut.
Fyrirspurnir og bréfaskipti:
Halldóra Eyjólfsdóttir,
sjúkraþjálfari MS,
endurhæfingu Landspítala
Hringbraut, 101 Reykjavík.
Sími 543-9310.
halldey@landspitali. is
Ágrip
Inngangur: Tólf til 55% kvenna finna fyrir þvag-
leka einhvern tímann á ævinni og því mikilvægt
að sýna fram á árangursríka meðferð við honum.
Markmið: Að bera saman árangur grindarbotns-
þjálfunar með og án raförvunar sem meðferð við
áreynsluþvagleka.
Efniviður og aðferðir: Þátttakendur voru 24
konur, 27-73 ára, sem greindar voru með áreynslu-
þvagleka. Útilokaðar voru barnshafandi og konur
með bráðaþvagleka. Þátttakendum var skipt
með slembivali í hóp 1 sem stundaði grindar-
botnsþjálfun og hóp 2 sem notaði raförvxm
að auki. Styrkur og úthald grindarbotnsvöðva
var metinn á Oxford-kvarða með þreifingu
og vöðvarafriti (Myomed 930 Enraf Nonius).
Konurnar svöruðu sannreyndum spurningalista
fyrir og eftir meðferð um magn þvaglekans. Þær
mátu einnig þvaglekann samkvæmt kvarða fyrir
og eftir meðferð.
Meðferð: Konur í báðum hópum æfðu tvisvar
á dag, 15 mínútur í senn í 9 vikur. Konur í hópi
2 notuðu auk þess samtímis rofna raförvun á
grindarbotnsvöðva um leggöng.
Niðurstöður: Hóparnir voru sambærilegir í
upphafi nema konur í hópi 2 voru marktækt
yngri. Styrkur grindarbotnsvöðva jókst marktækt
(Hópur 1: p=0,007; Hópur 2: p=0,005) og þvagleki
varð marktækt minni en fyrir þjálfun (p=0,008)
eða horfinn hjá 70% kvennanna. Hópur 2 hafði
auk þess marktækt meiri slökun (p=0,013). Munur
á árangri milli hópanna var hvergi marktækur.
Ályktanir: Grindarbotnsþjálfun er árangursrík
bæði með og án raförvunar en raförvrm til viðbótar
grindarbotnsþjálfun bætir ekki árangur meðferðar
við áreynsluþvagleka hjá þessum sjúklingahópi.
Þar sem slökun var meiri hjá hópi 2 gæti raförvun
verið valkostur í meðferð þar sem yfirspenna í
grindarbotni veldur einkennum.
Inngangur
Göngudeild sjúkraþjálfara fyrir sjúklinga með
vandamál frá blöðru og grindarbotni var sett á
stofn á þvagfærarannsóknardeild 11A á Land-
spítala Hringbraut í október 2003. Meðferðin
sem þar er veitt við áreynsluþvagleka er
grindarbotnsþjálfun ásamt raförvun með yfirborð-
selektróðu í leggöngum eða án raförvunar.
Meðferðin virðist gefast vel en þó misvel.
Áreynsluþvagleki er ósjálfráð þvaglát við
áreynslu, hósta eða hnerra! Hann hrjáir konur á
öllum aldri og í öllum menningarsarnfélögum.2 4
í rannsókn sem gerð var hér á landi árið 2002 á
tíðni þvagleka meðal 10.000 íslenskra kvenna,
30-73 ára, kom í ljós að 38,4% höfðu fundið fyrir
þvagleka og þar af 18,7% tvisvar til þrisvar í
viku eða oftar.5 Önnur íslensk rannsókn meðal
stúlkna í íslenskum framhaldsskólum leiddi í
ljós að þriðjungur stúlknanna hafði fundið fyrir
þvagleka, þar af 11% sem misstu þvag tvisvar eða
oftar í viku.6
Áhættuþættir áreynsluþvagleka eru meðganga
og fæðing7' 8 legnám,911 hækkandi aldur12 og
offita!3'14
Meðferðarúrræði eru grindarbotnsþjálfun,
breytingar á lífsstíl og skurðaðgerðir.
Samdráttur í grindarbotnsvöðvum styður við
líffæri í grindarholi, það er þvagblöðru, þvagrás,
leg og endaþarm, lokar þvagrásinni og kemur
þannig í veg fyrir áreynsluþvagleka!5-16 Vöðvarnir
þurfa að vera hæfilega stinnir og þykkir til þess
að geta gegnt hlutverki sínu við aukinn þrýsting
í kviðarholi. Við samdrátt í grindarbotnsvöðvum
verður samtímis samdráttur í vöðvum þvagrásar
og styrkjast þvagrásarvöðvar því einnig við styrkt-
arþjálfun grindarbotnsvöðva!7
Lífeðlisfræðileg áhrif raförvunar eru ekki
að fullu þekkt. Þó er vitað að raförvun orsakar
afskautun útlægra hreyfiþráða í pudendus taug
sem veldur samdrætti í grindarbotnsvöðvum
LÆKNAblaðið 2009/95 575