Læknablaðið - 15.09.2009, Side 40

F R Æ Ð I G R E I
Y F I R L I T
N A R
en tvíblind rannsókn58 sýndi að það gagnast ekki.
Spasticitet í fótum getur svarað baclofeni, en lyfið
getur dregið úr vöðvastyrk. Botulinum toxin getur
dregið tímabundið úr spasticiteti þegar því er
sprautað í vöðva og endast áhrifin af því oft í þrjá
mánuði.59
Algengt er að þvagblaðran sé lítil og ofvirk
við MS, en sjaldnar stór og vanvirk. Þrálát
þvaglátatilfinning (urgency) er algengt einkenni
sem hægt er að minnka60 með andkólinergum
lyfjum (til dæmis oxybutynin (Ditropan®)). Léleg
tæming þvagblöðru er algeng við MS og auðvelt
að greina með ómskoðun. Stundum þarf að
nota þvaglegg til að tæma blöðruna. Cerebellar
skjálfta og stjórnleysi er erfitt að meðhöndla,
en meðal annars hefur verið reynt að nota beta
blokkera.35 Paroxysmal MS-einkenni svara oftast
vel flogalyfjum.
Verkir eru algengir við MS og stundum mjög
fatlandi61 og geta birst sem geislandi verkir í
útlimum, trigeminal neuralgia, sársaukafullir
spasmar í fótleggjum (flexor spasmar), bakverkir
og höfuðverkir, líkt og band sé utan um bol eða
útlim, brunaverkir við snertingu.
Geislandi verkir niður í útlimi líkjast mjög
rótarverkjum og stundum hafa MS sjúklingar
verið skornir upp vegna gruns um disksjúkdóm.
Amitritpylin eða karbamasepín hjálpa stundum,
en meðferð getur verið erfið.61
Samantekt
Multiple sclerosis er algengasti bólgusjúkdómur-
inn í miðtaugakerfinu og algeng orsök fötlunar
hjá ungu fólki. í dag er talið að MS sé sjálfs-
ónæmissjúkdómur sem tengist samspili erfða og
umhverfis. Miklar framfarir hafa orðið í greiningu
og meðferð MS-sjúkdómsins á síðustu árum og
mikilvægt er að læknar séu vel upplýstir um
einkenni og meðferðarmöguleika sjúkdómsins
til að tryggja skjóta greiningu og viðeigandi
meðferð.
Þakkir.
Þakkir fá Agúst Hilmarsson, Eyþór Örn Jónsson,
Haukur Hjaltason, Helgi ísaksson, og Magnús
Karl Magnússon, sem komu með gagnlegar
ábendingar.
Heimildir
1. Dahl OP, Aarseth JH, Myhr KM, Nyland H, Midgard R.
Multiple sclerosis in Nord-Trondelag County, Norway: a
prevalence and incidence study. Acta Neurol Scand 2004;
109: 378-84.
2. Mayr WT, Pittock SJ, McClelland RL, Jorgensen NW,
Noseworthy JH, Rodriguez M. Incidence and prevalence of
multiple sclerosis in Olmsted County, Minnesota, 1985-2000.
Neurology 2003; 61:1373-7.
3. Robertson N, Deans J, Fraser M, Compston DA. Multiple
sclerosis in south Cambridgeshire: incidence and prevalence
based on a district register. J Epidemiol Community Health
1996; 50: 274-9.
4. Heman MA, Olek MJ, Ascherio A. Geographic variation
of MS incidence in two prospective studies of US women.
Neurology 1999; 53:1711-8.
5. Zivadinov R, Iona L, Monti-Bragadin L, et al. The
use of standardized incidence and prevalence rates in
epidemiological studies on multiple sclerosis. A meta-
analysis study. Neuroepidemiology 2003; 22: 65-74.
6. Prineas JW. Multiple sclerosis: presence of lymphatic
capillaries and lymphoid tissue in the brain and spinal cord.
Science 1979; 203:1123-5.
7. McFarland HF. The B cell—old player, new position on the
team. N Engl J Med 2008; 358: 664-5.
8. Bmck W. The pathology of multiple sclerosis is the result of
focal inflammatory demyelination with axonal damage. J
Neurol 2005; 252 Suppl 5:v3-9.
9. Black JA, Renganathan M, Waxman SG. Sodium channel
Na(v)1.6 is expressed along nonmyelinated axons and it
contributes to conduction. Brain Res Mol Brain Res 2002;
105:19-28.
10. Frohman EM, Racke MK, Raine CS. Multiple sclerosis--the
plaque and its pathogenesis. N Engl J Med 2006; 354: 942-
55.
11. Bjartmar C, Wujek JR, Trapp BD. Axonal loss in the
pathology of MS: consequences for understanding the
progressive phase of the disease. J Neurol Sci 2003; 206:165-
71.
12. Narayana PA. Magnetic resonance spectroscopy in the
monitoring of multiple sclerosis. J Neuroimaging 2005; 15(4
Suppl):46S-57S.
13. Hansen T, Skytthe A, Stenager E, Petersen HC, Bronnum-
Hansen H, Kyvik KO. Concordance for multiple sclerosis in
Danish twins: an update of a nationwide study. Mult Scler
2005; 11: 504-10.
14. Hafler DA, Compston A, Sawcer S, et al. Risk alleles for
multiple sclerosis identified by a genomewide study. N Engl
J Med 2007; 357:851-62.
15. Frith J. Is it MS? Presenting symptoms and diagnosis of
multiple sclerosis. Aust Fam Physician 1999; 28: 903-6.
16. Earl CJ, Martin B. Prognosis in optic neuritis related to age.
Lancet 1967; 1: 74-6.
17. Fison PN, Garlick DJ, Smith SE. Assessment of unilateral
afferent pupillary defects by pupillography. Br J Ophthalmol
1979; 63:195-9.
18. Rodriguez M, Siva A, Cross SA, O'Brien PC, Kurland
LT. Optic neuritis: a population-based study in Olmsted
County, Minnesota. Neurology 1995; 45: 244-50.
19. Fredrikson S, Ekbom K. ["Arms up and stretch" better than
the "Grasset test"). Lakartidningen 2006; 103:1046.
20. White CP, White MB, Russell CS. Invisibie and visible
symptoms of multiple sclerosis: which are more predictive
of health distress? J Neurosci Nurs 2008; 40: 85-95,102.
21. DeSousa EA, Albert RH, Kalman B. Cognitive impairments
in multiple sclerosis: a review. Am J Alzheimers Dis Other
Demen 2002; 17: 23-9.
22. Lacour A, De Seze J, Revenco E, et al. Acute aphasia in
multiple sclerosis: A multicenter study of 22 patients.
Neurology 2004; 62: 974-7.
23. Olafsson E, Benedikz J, Hauser WA. Risk of epilepsy in
patients with multiple sclerosis: a population-based study
in Iceland. Epilepsia 1999; 40: 745-7.
24. Dietrichs E. Clinical manifestation of focal cerebellar disease
as related to the organization of neural pathways. Acta
Neurol Scand Suppl 2008; 188: 6-11.
25. McDonald WI, Compston A, Edan G, et al. Recommended
diagnostic criteria for multiple sclerosis: guidelines from the
International Panel on the diagnosis of multiple sclerosis.
Ann Neurol 2001; 50:121-7.
26. Vollmer T. The natural history of relapses in multiple
sclerosis. J Neurol Sci 2007; 256 Suppl 1:S5-13.
27. Polman CH, O'Connor PW, Havrdova E, et al. A
randomized, placebo-controlled trial of natalizumab for
relapsing multiple sclerosis. N Engl J Med 2006; 354: 899-
910.
28. Tuzun E, Akman-Demir G, Eraksoy M. Paroxysmal attacks
in multiple sclerosis. Mult Scler 2001; 7:402-4.
29. MRI predictors of early conversion to clinically definite MS
in the CHAMPS placebo group. Neurology 2002; 59: 998-
1005.
588 LÆKNAblaöið 2009/95