Læknablaðið - 15.12.2009, Síða 26

FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKN
Tafla I. Viðhorf svarenda til virkni ýmissa hugsaniegra viðbragða við þunglyndi.
Meðferðarleið Fjöldi svara (n) Hlutfall (%) 95% Cl
Regluleg líkamsrækt 875 92,6 90,9-94,3
Stuðningsviðtöl 778 82,3 79,9-84,7
Þunglyndislyf 660 69,8 66,9-72,7
Sálgreiningarmeðferð 570 60,3 58,7-63,4
Hugræn atferlismeðferð 526 55,7 52,5-58,9
Nudd 379 40,1 37,0-43,2
Heilun 187 19,8 17,3-22,3
Nálastungur 159 16,8 14,4-19,2
Grasalækningar 157 16,6 14,2-19,0
Dáleiðsla 125 13,2 11,0-15,4
Raflækningar 63 6,7 5,1-8,3
Samtals önnur form meðferðar 126 13,3 11,1-15,5
með ópersónugreinanlegum hætti. Rannsóknin
hlaut samþykki Vísindasiðanefndar og var kynnt
Persónuvemd. Spurningalistamir voru sendir
út í janúar árið 2004 til 2000 manna slembiúrtaks
íslendinga á aldrinum 18-80 ára, fengnu frá
Hagstofu íslands. Hvatningarbréf voru send
út þrem og sex vikum síðar. Kí-kvaðrat prófi
var beitt fyrir hlutfallsbreytur (SPSS 11.0) og
aðfallsgreining hlutfalla reiknuð í STATA 5.0.
Tvíhliða p-gildi <0,05 voru talin marktæk. Birt eru
95% öryggismörk sem 95% CI í sviga þegar við á.
Niðurstöður
Lýðfræðibreytur og notkun þunglyndislyfja
Alls bárust 945 spurningalistar (47,3% af úrtaki)
sem hafði verið svarað að mestu eða öllu leyti,
en 36 listar bárust óopnaðir vegna breytinga á
heimilisfangi og tveir með neitun um þátttöku. Ekki
var marktækur munur á svarendum og úrtaki hvað
varðar kyn, aldur eða búsetu (höfuðborgarsvæði
eða utan höfuðborgarsvæðis). Konur voru heldur
fleiri bæði í úrtaki Hagstofunnar (53%) og í hópi
svarenda (56,1%, 95% CI 52,9-59,3%).
Einn af hverjum tólf eða 7,9% svarenda (95%
CI 6,2-9,6), var að taka þunglyndislyf og var
kynjahlutfall karla 5,3% samanborið við 10%
kvenna. Svipað hlutfall svarenda eða 8,3% (95%
CI 6,4 to 10,2), höfðu áður notað slík lyf samfellt í
sex vikur eða lengur. Því hafði einn af hverjum sex
svarendum einhvem tíma notað þunglyndislyf.
Viðhorf til þunglyndislyfjameðferðar
Af þeim sem voru að nota þunglyndislyf töldu
77% að kostirnir við að taka lyfin hefðu verið
meiri en ókostirnir í ljósi einkenna sinna á þeim
tíma er meðferðinni var beitt. Um sex af hverjum
tíu, eða 59%, þekktu vel til vinar eða ættingja
sem höfðu notað þunglyndislyf í sex vikur eða
lengur samfellt. Af þeim töldu einnig 77% að lyfin
hefðu hjálpað þeim að ná betri líðan. Eilítið lægra
hlutfall, 72% svarenda, kváðust reiðubúnir að
nota þunglyndislyf til meðferðar þunglyndis sem
hefði varað í einn til tvo mánuði (einkennum lýst)
og ekki svarað annarri nálgun, en 62% svarenda
sögðust mundu hvetja vini eða ættingja til að taka
þunglyndislyf í slíkum aðstæðum.
Lýðfræðilegir þættir og viðhorf íslendinga til virkni
ólíkra meðferðarleiða
Hlutfall þeirra sem trúa á virkni meðferðarúrræða
sem svarendum var boðið að taka afstöðu til
kemur fram í töflu I. Konur höfðu marktækt meiri
trú á nær öllum leiðum til meðferðar en karlar.
Undantekningin voru þau meðferðarúrræði
sem byggjast á líffræðilegri nálgun, svo sem
þunglyndislyf, raflækningar og nálastungur, og
einnig dáleiðsla, en í þessum tilvikum var ekki
marktækur munur á tiltrú kynjanna. Tiltrú
kvenna á hvað hjálpar var mjög marktækt meiri
(p>0,001) fyrir allar tegundir viðtalsmeðferðar:
Hugræna atferlismeðferð, sálgreiningarviðtöl og
stuðningsviðtöl, en einnig marktækt meiri fyrir
náttúrulyf (p<0,001), nudd (p=0,004) og heilun
(p=0,004). Tiltrú á virkni meðferðarleiða reyndist
óháð búsetu (innan eða utan höfuðborgarsvæðis).
Elstu svarendumir, 66-80 ára gamlir, höfðu
marktækt minni trú á stuðningsviðtölum
(p=0,007) og hugrænni atferlismeðferð (p=0,04)
en hinir yngri. Meiri menntun (5 flokkar:
háskólapróf, stúdentspróf, prófgráða í iðngrein
eða verslunargreinum, gmnnskólapróf, gmnn-
skólaprófi ekki lokið) hafði marktæka jákvæða
fylgni við tiltrú á meðferð sem hefur stuðning af
838 LÆKNAblaðið 2009/95