Læknablaðið - 15.12.2009, Blaðsíða 46

UMRÆÐUR 0 G FRETTIR
LYFJARANNSÓKNIR
íslenskt umhverfi er andsnúið
lyfjarannsóknum
Segir Davíð Ingason, framkvæmdastjóri Astra Zeneca
„Um nokkurra ára skeið voru allt að fjórar
klínískar lyfjarannsóknir í gangi samtímis á
vegum Astra Zeneca og tveir rannsóknarfulltrúar
í fullu starfi. Nú erum við aðeins með eina
rannsókn sem er að ljúka og engar líkur á
að nýjar rannsóknir bætist við og búið að
segja báðum rannsóknarfulltrúunum upp," segir
Davíð Ingason, framkvæmdastjóri AstraZenecea
á íslandi.
„Það er ekkert
launutigarmál að sífellt
hefur verið þrengt að
lyfjafyrirtækjwn varðandi
annsóknir á Vesturlöndum
og kostnaður hefur
aukist," segir Davíð
Ingason framkvæmdastjóri
AstraZeneca.
Hávar
Sigurjónsson
tryggingamál gagnvart
þeim sjúklingum sem taka
þátt í rannsóknunum. Það eru gerðar ákveðnar
kröfur um tryggingar fyrir sjúklinga sem taka þátt
í rannsóknum en Landspítali hefur aðra stefnu í
tryggingamálum sem hefur gengið erfiðlega að ná
saman um."
Davíð segir að rannsóknasamstarf við
heimilislækna innan heilsugæslunnar hafi einnig
tekið enda þar sem þeim sé gert erfitt fyrir að
stunda rannsóknir í vinnutíma sínum. „Þeir mega
heldur ekki þiggja greiðslu fyrir rannsóknaþátttöku
svo þessi rannsóknavettvangur hefur lokast.
Það eru alls konar svona atriði sem flækja málið
svo það er ekki lengur fyrirhafnarinnar virði að
reyna að setja upp rannsóknir. Ég vil þó leggja
áherslu á að þessi vandamál hafa nánast orðið
til án þess að nokkur gerði beinlínis ráð fyrir að
þau hindruðu lyfjarannsóknir. Það er kannski það
dapurlega í stöðunni. Hér eru mjög framsæknir
læknar, góðir vísindamenn, sem hafa mikinn
áhuga á lyfjarannsóknum en aðstæðurnar bjóða
ekki beinlínis upp á þær. Það sem mælir með
lyfjarannsóknum á íslandi eru vel þjálfaðir læknar,
mjög vel skilgreindir sjúklingahópar sem gott er
Davíð segir fráleitt að
kenna kreppuástandi
um þessa þróun. „Þetta
hefur ekkert með það að
gera. Efnahagsástandið
er í rauninni hagstætt
erlendum aðilum núna því
gengið hefur lækkað um
helming. Fyrir þessu eru
allt aðrar ástæður. í fyrsta
lagi er umhverfið hér ekki
sérlega hagstætt klínískum
lyfjarannsóknum. Varð-
andi Landspítala höfum
við lent í vandræðum með
að halda utan um og hér væri hægt að gera fasa
II rannsóknir með góðum árangri í samstarfi við
Landspítala. Þetta gæti orðið spítalanum mikil
lyftistöng, bæði vísindalega og fjárhagslega, en til
þess að það geti orðið þarf spítalinn að vera alveg
klár á því hvað hann vill, setja upp aðstöðu fyrir
slíkar rannsóknir og skapa rétta umhverfið."
Þiggjendur en ekki þátttakendur
Davíð segir að með því að lyfjarannsóknir leggist
af tapist mikilvæg þjálfun og reynsla læknanna.
„Ekki má heldur gleyma að sjúklingarnir fara á mis
við þá bestu þjónustu sem gefst því í rannsóknum
af þessum toga er fylgst betur með sjúklingunum
en við nokkra aðra hefðbundna meðferð þó góð
sé. Við þessar aðstæður verða íslenskir læknar
ekki þátttakendur í þróuninni heldur þiggjendur
niðurstaðna sem fengnar eru annars staðar."
Davíð bendir einnig á að alþjóðlegu
lyfjafyrirtækin hafi á undanförnum árum beint
kröftum sínum í aðra heimshluta. „Að því leyti er
þessi vandi alþjóðlegur. Það er ekkert laummgar-
mál að sífellt hefur verið þrengt að lyfjafyrir-
tækjum varðandi rannsóknir á Vesturlöndum og
kostnaður hefur aukist. Kröfurnar sem gerðar
eru til trúverðugleika lyfjarannsókna hafa aukist
gríðarlega á undanförnum árum, sönnunarbyrðin
hefur þyngst. Þetta er í sjálfu sér gott og blessað en
í mörgum tilfellum gerist þetta þannig að nýjum
reglum er bætt ofan á þær gömlu án þess að þær
séu endurskoðaðar, og því þarf nú að framkvæma
ótal próf samkvæmt gömlum reglum auk þeirra
nýju. Kostnaðurinn eykst í samræmi við þetta.
Fyrirtækin leita því þangað sem kostnaður
er lægri og opinberar kerfishindranir eru færri,
stundum eingöngu vegna þess að regluverkið
er yngra. Stærstu rannsóknirnar fara fram
í Kína og á Indlandi og það þýðir ekki að
rannsóknarniðurstöðurnar séu ómarktækari en
rannsóknir sem framkvæmdar eru á Vesturlöndum
en það er eðlilegt að læknar spyrji hvort
niðurstöður þeirra rannsókna sé að öllu leyti
hægt að heimfæra upp á íbúa á Vesturlöndum.
Svar rnitt er að það hlýtur að vera nauðsynlegt að
gera klínískar rannsóknir á þýði sem líkist okkar
þýði. Það er svo margt gerólíkt með því fólki sem
byggir Austurlönd fjær og okkur sem hér erum, að
niðurstöður lyfjarannsókna verða ekki heimfærðar
athugasemdalaust á milli þessara hópa."
858 LÆKNAblaðið 2009/95