Læknablaðið - 15.11.2010, Blaðsíða 21

FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKNIR
3 4 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
Aldur í mánuðum
Mynd 3. Aldursdreifing barnafrá 0-2 ára sem dvöldu á Landspítala lengur
en sólarhring vegna brunaslysa 2000-2008 (n=32).
Mynd 4. Dreifing brunaslysa barna sem dvöldu á Landspítala lengur en
sólarhring 2000-2008 eftir vikudögum (n=149).
Niðurstöður
Alls uppfylltu 149 böm viðmið rannsóknarinnar
um að vera yngri en átján ára og hafa
dvalið í sólarhring eða lengur á Landspítala
vegna brunaáverka á húð á árunum 2000-2008.
Sjúkraskrár fimm bama fundust ekki en upp-
lýsinga um þau var leitað í rafrænum gagna-
grunni Landspítala.
Innlagnir voru 149, að meðaltali 16,5 börn á ári
(mynd 1). Drengir voru 108 (72,5%) og stúlkur 41
(27,5%). Börn tveggja ára og yngri voru 57 (38,3%)
og börn fjögurra ára og yngri voru 62 (41,6%).
Börn í aldurshópnum fimm til níu ára voru 13
(8,7%) og í aldurshópnum 10-15 ár voru 58 börn
(39%). í elsta aldurshópnum, 16-18 ára, voru 16
böm (10,8%). Slysin voru tíðust hjá börnum á
fyrsta og öðru aldursári og á aldrinum 13 til 16 ára
(mynd 2). í flestum aldurshópum voru brunaslys
algengari hjá drengjum (mynd 2). Hjá börnum
yngri en tveggja ára voru brunaslys algengust við
16 mánaða aldur (mynd 3). Yngsta bamið sem
brenndist var þriggja mánaða gamalt.
Meðaltals árlegt nýgengi innlagna vegna
brunaáverka á tímabilinu var 21/100 000 böm,
en 32,3/100 000 hjá börnum yngri en fimm ára.
Sextán börn (10,7%) áttu foreldra sem báðir voru
fæddir erlendis og var tíðni brunaslysa í þeim
hópi 162/100 000.
Tvö böm lögðust tvívegis inn vegna endur-
tekinna brunaáverka og var annað bamið með
þekktan áhættuþátt. Ekkert bam lést vegna
brunaáverka á rannsóknartímanum.
(11,4%) voru mögulegir áhættuþættir til staðar,
svo sem skyntruflanir, flogaveiki, athyglisbrestur,
ofvirkni eða félagsleg vandamál. Hjá fimm
börnum (3,4%) var grunur um vanrækslu eða
ofbeldi. Meirihluti slysa varð milli klukkan 17
og 21 (46,3%) og því næst milli klukkan 22 og 06
(20,3%). Flest slysin áttu sér stað frá fimmtudegi
til sunnudags (mynd 4) og í desember og janúar.
Brunavaldur
Brunavaldur (mynd 5) var skráður hjá 98,6%
barna (n=147). Um helmingur barnanna, eða 74
börn (50,3%), brenndust á heitu vatni eða öðrum
heitum vökvum og voru 55 þeirra (74,3%) fjögurra
ára eða yngri. Börnin teygðu sig í ílát á borði eða
eldavél, toguðu í snúrur á hitakönnum, klifmðu
upp á hurð á bakaraofni og steyptu eldavélum
yfir sig eða voru í fangi umsjónaraðila sem var
með heitan drykk í höndunum. Önnur skriðu
upp í handlaugar eða voru í baði og skrúfuðu frá
heitavatnskrana. Eldur olli brunasárum hjá 30
börnum (20,4%) og þar af brenndust 22 böm vegna
gass eða bensíns. Tuttugu og sex börn (17,6%)
brenndust af völdum skotelda og var meirihluti
þeirra á aldrinum 13-16 ára (77%). Ellefu börn
(7,5%) brenndust við snertingu á heitum hlut. Þrjú
böm (2%) brenndust á heitum matvælum, tvö
(1,4%) brenndust af ætandi efnum og eitt bam af
völdum rafmagns. Ekkert bam brenndist vegna
elds í íbúðarhúsnæði á rannsóknartímanum.
A mynd 6 má sjá flokkun brunaslysa af völdum
heits vatns og heitra vökva.
Aðdragandi slyss
Aðdraganda slyss var lýst hjá 88,6% barna (n=132).
Vettvangur var í 50,8% tilvika inni á heimili, oftast
í eldhúsi (28%), og því næst á baðherbergi (8,3%).
Börn voru í gæslu nákominna í 47,8% tilvika þegar
slysið varð og þar af í gæslu foreldra í 36% tilvika
og afa eða ömmu í 7,4% tilvika. Hjá 17 bömum
Viðbrögð á vettvangi og dvalartími á bráðamóttöku
Fyrstu meðferð var lýst fyrir 67,1% slysanna
(n=100) og voru sár 78 barna (78%) kæld á
vettvangi. Böm fóru á bráðamóttöku í 76,9%
tilvika og þaðan á barnadeild eða gjörgæslu með
þeirri undantekningu að fram til ársins 2005 fóru
börn með alvarlega áverka beint á gjörgæsludeild
LÆKNAblaðið 2010/96 685