Læknablaðið - 15.09.2012, Blaðsíða 11

RANNSÓKN
Árangur kransæðahjáveituaðgerða
á íslandi 2002-2006
Hannes Sigurjónsson' 2, Sólveig Helgadóttir', Sæmundur J. Oddsson’, Martin Ingi Sigurðsson', Arnar Geirsson', Þórarinn Arnórsson’, Tómas
Guðbjartsson'2
ÁGRIP
Inngangur: Á (slandi hafa verið framkvæmdar um 3500
kransæðahjáveituaðgerðir, annað hvort með hjarta- og lungnavél (HLV)
eða á sláandi hjarta (SH). Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna árangur
þessara aðgerða hér á landi.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var afturskyggn og náði til 720
sjúklinga sem gengust undir kransæðahjáveituaðgerð á Landspítala árin
2002-2006 og skiptust þeir í tvo hópa; 513 einstaklinga sem gengust
undir aðgerð með HLV (HLV-hópur) og 207 á SH (SH-hópur). Fylgikvillar
og dánartíðni innan 30 daga voru borin saman milli hópa og forspárþættir
lifunar metnir með ein- og fjölbreytugreiningu.
Niðurstöður: Karlar voru fleiri í HLV-hópi en áhættuþættir
kransæðasjúkdóma, aldurog líkamsþyngdarstuðull reyndust
sambærilegir milli hópa, einnig fjöldi æðatenginga og EuroSCORE.
Aðgerðir á sláandi hjarta stóðu 25 mínútum lengur og blæðing í
brjóstholskera var marktækt aukin en magn blóðs sem var gefið var
sambærilegt í báðum hópum. Minniháttar fylgikvillar voru algengari i
HLV-hópi (58% á móti 48%, p<0,05). Af alvarlegum fylgikvillum voru
enduraðgerðir vegna blæðinga algengari í HLV-hópi og heildarlegutími
rúmum sólarhring lengri. Dánartíðni innan 30 daga var hins vegar
áþekk í báðum hópum (4% á móti 3%, p=0,68), einnig 5 ára lifun sem
var í kringum 93% í báðum hópum. í fjölbreytugreiningu spáðu hærra
EuroSCORE og aldur fyrir dánartíðni innan 30 daga og langtímalifun en
ekki tegund aðgerðar (HLV eða SH).
Ályktanir: Árangur kransæðahjáveituaðgerða á íslandi er góður, bæði
hvað varðar dánartíðni innan 30 daga og langtímalifun. Þetta á jafnt við
um aðgerðir sem framkvæmdar eru með aðstoð HLV og á sláandi hjarta.
Hðfundar eru öll læknar. IntlCjanCjlir
’Hjarta- og lungna-
skurödeild Landspítala,
2læknadeild Háskóla
íslands.
Fyrirspurnir:
Tómas Guðbjartsson
tomasgud@landspitali.is
Greinin barst:
10. april 2012, samþykkt
til birtingar 12. ágúst
2012.
Engin hagsmunatengsl
gefin upp.
Kransæðahjáveituaðgerðir hafa verið framkvæmdar á
íslandi síðan 14. júní 1986 þegar hjarta- og lungnavél
(HLV) var notuð í fyrsta sinn hér á landi. Síðan hafa
rúmlega 5500 opnar hjartaaðgerðir verið framkvæmdar
á Landspítala, og eru tveir þriðju þessara aðgerða
kransæðahjáveituaðgerðir.1
Helsta ábending kransæðahjáveituagerðar er krans-
æðasjúkdómur sem tekur til allra þriggja meginkrans-
æða, sérstaklega ef um er að ræða vinstri höfuðstofns-
þrengsli eða þrengsli ofarlega í framveggsgrein hjarta
(LAD). Ávinningur af skurðaðgerð virðist vera einna
mestur hjá þeim sjúklingum sem eru með útbreiddan
kransæðasjúkdóm og eru jafnframt með sykursýki.2
Fylgikvillar eftir kransæðahjáveituaðgerð eru tíðir,
enda aðgerðirnar umfangsmiklar.3 í flestum tilvikum
er um minniháttar fylgikvilla að ræða, eins og gáttatif
eða vægar skurðsýkingar, en alvarlegri fylgikvillar, eins
og blæðingar sem krefjast enduraðgerðar og hjartadrep,
koma einnig oft fyrir.4
Við hefðbundna kransæðahjáveituaðgerð er vinstri
brjóstholsslagæð (LIMA) tengd við framveggsgrein
hjartans (LAD) og bláæð frá ganglim (v. saphena magna)
notuð til hjáveitu á aðrar kransæðar sem eru með mark-
tæk þrengsli sem hefta blóðflæði um þær. Oftast er
notast við hjarta- og lungnavél (HLV) þar sem hjartað
er stöðvað í aðgerðinni með kaldri kalíumríkri lausn
(cardioplegia). Kransæðahjáveituaðgerð er einnig hægt
að framkvæma á sláandi hjarta (SH) (off pump coronary
artery bypass, OPCAB). Er þá notast við sérhannaða
gaffla sem minnka hreyfingar hjartans við þá kransæð
sem unnið er við hverju sinni. Á Landspítala var byrjað
að gera aðgerðir á SH upp úr 1999 samhliða aðgerðum
þar sem notast var við HLV.1 Niðurstöður erlendra
rannsókna á því hvor aðferðin sé betri eru misvísandi,
en óumdeilt er að aðgerðir á SH eru tæknilega flóknari
og taka lengri tíma.5'6 í fyrstu rannsóknum virtist tíðni
alvarlegra fylgikvilla lægri eftir aðgerðir á SH. Þetta
átti sérstaklega við um fylgikvilla sem raktir voru til
notkunar HLV, eins og enduraðgerða vegna blæðinga
og blóðþurrðar f heila.7 Síðan hefur fjöldi slembaðra
rannsókna sýnt að árangur þessara aðgerða er sambæri-
legur,811 eða jafnvel lakari.6
Á síðustu tveimur árum hafa birst í Læknablaðinu
nokkrar rannsóknir á árangri opinna hjartaaðgerða
á íslandi, til dæmis á áhrifum offitu á árangur
kransæðahjáveituaðgerða12 og önnur þar sem litið
var sérstaklega á árangur hjá öldruðum.13 Ekki var
skoðaður sérstaklega árangur mismunandi tegunda
hjáveituaðgerða í þessum rannsóknum og forspárþættir
lifunar aðallega metnir út frá aldri, hæð og þyngd
sjúklinganna. Tilgangur þessarar rannsóknar var að
kanna árangur hjáveituaðgerða með aðstoð HLV annars
vegar og á SH hins vegar, með aðaláherslu á fylgikvilla,
dánartíðni innan 30 daga og langtímalifun.
Efniviður og aðferðir
Rannsóknin var afturskyggn og náði til 720 sjúklinga
sem gengust undir kransæðahjáveituaðgerð á Land-
spítala frá 1. janúar 2002 til 31. desember 2006. Á mynd
LÆKNAblaðið 2012/98 451