Læknablaðið - 15.04.2013, Blaðsíða 34

UMFJOLLUN O G GREINAR
NÝJUNGAR í LÆKNISFRÆÐI
Sigla getur aðstoðað
við ákvarðanatöku
Rannsóknarfyrirtækið Mentis Cura hefur þróað hugbúnaðarverkfæri sem nýtist læknum við greiningu
á Alzheimer og Lewy-sjúkdómum. Það hefur hlotið nafnið Sigla. Verkfærið byggir á yfir 1000 heila-
ritum af einstaklingum, bæði með minnissjúkdóma og ekki, sem Mentis Cura hefur tekið á 8 árum.
Tölvutæknin flokkar síðan upplýsingar heilaritanna. Þegar einstaklingur er settur í greiningu er tekið
af honum heilarit, því er rennt í gegnum Siglu sem greinir á nokkrum mínútum hvort það tilheyri heil-
brigðum einstaklingi eða beri einkenni sem fylgja Alzheimer eða öðrum sjúkdómum í heila.
■ ■ ■ Gunnþóra Gunnarsdóttir
Jón Snædal, sérfræðingur í öldrunarlækn-
ingum og yfirlæknir á minnismóttöku
Landspítalans, hefur unnið með Kristni
Johnsen, stofnanda Mentis Cura, að töku
heilaritanna en kveðst ekki vera aðili að
fyrirtækinu. Hann hefur tekið Siglu í sína
þjónustu og er spurður hvaða þýðingu hún
hafi fyrir læknavísindin og þar með al-
menning.
„Við sem höfum verið í þessu verk-
efni höfum stefnt að því að sýna fram á
að Sigla sé jafn góð og önnur mælitæki
sem greina það sem gerist í heila þeirra
sem fá Alzheimer. í dag eru viðurkenndar
þrjár aðferðir. í fyrsta lagi svokallað PET-
skann sem er ísótópa-skann en það er
ekki gert hér á landi því tækin hafa ekki
verið sett upp. Önnur er segulómun af
heila sem við notum til að mæla umfang
minnisstöðvanna. í þriðja lagi er hægt að
taka mænuvökva og mæla ákveðin eggja-
hvítuefni sem endurspegla það sem er að
gerast í heilanum. Mælingarnar fara fram
erlendis og það tekur um þrjár vikur að fá
niðurstöður. Sigla hefur þann kost að vera
einfaldari í notkun og ódýrari en þessar
aðferðir. Reynslan á eftir að sýna að hve
miklu leyti hún kemur í staðinn fyrir aðrar
rannsóknir."
Tæknin sem tilheyrir Siglu er auðveld
í flutningi, að sögn Jóns. „Það þarf mann-
eskju sem kann til verka en það er hægt
að fara hvert á land sem er með tækin,"
segir hann og lýsir því hvernig staðið
sé að notkuninni. „Heilarit er tekið með
einföldum heilarita sem er mjög lítið tæki
í dag, svo er venjuleg kjöltutölva sem
upplýsingarnar eru settar inn í. Þessar
upplýsingar eru sendar rafrænt til Mentis
Cura sem sér um úrlesturinn og svarið
kemur á nokkrum mínútum enda er hann
sjálfvirkur."
Jón segir ljóst að Sigla geti aukið
öryggi við greiningu. „Utreikningarnir í
Siglu hafa sýnt góða aðgreiningu á þeim
sem eru með Alzheimer frá heilbrigðum
og líka þeim sem hafa aðra sjúkdóma í
heila. Þetta verður þó ekki fullkomlega
viðurkennd aðferð fyrr en óháðir aðilar
hafa komist að sömu niðurstöðu og nú er
að ljúka nokkuð stórri fjölstöðvarannsókn
á Norðurlöndunum sem verður töluverður
prófsteinn."
Með heilaritinu virðist einnig vera
hægt að sjá hverjum lyfjameðferð við Alz-
heimer gagnist best og fylgjast með hver
gagnsemi meðferðarinnar er á lífeðlis-
fræðilegan hátt, að sögn Jóns. Þar á hann
við lyfjameðferð sem slær á einkenni sjúk-
dómsins því engin lyf hafa enn fundist
sem hindra framgang hans. En sér hann
fyrir sér að Sigla nái að greina sjúkdóminn
á fyrri stigum en nú þekkist og auðveldi
Mentis Cura er 10 ára gamalt félag og hefur á þeim tíma tekið
yfir 5000 heilarit af einstaklingum. Þetta er einn stærsti grunnur
sinnar tegundar í heiminum. Auk greiningartækisins Siglu sem
til umfjöllunar er í viðtalinu við Jón Snædal lækni, vinnur það
líka að þróun greiningar á ADHD með sömu aðferðafræði.
Mentis Cura vinnur með alþjóðlegum lyfjafyrirtækjum og
akademískum aðilum á borð við Stockholm Brain Institute.
Miðað við tölur sem Alzheimer-samtökin birtu í lok síðasta
árs er Alzheimer sá sjúkdómur í heiminum sem vex hraðast í
nýgengi, kostnaði og dauðsföllum. Talið er að 36 milljón einstak-
lingar glími við hann í dag og áætlað er að árið 2050 verði þeir
orðnir 115 milljónir.
Kristinn Grétarsson framkvæmdastjóri Menlis Cura og Kristinn Johnsen, stofnandi
félagsins.
206 LÆKNAblaðið 2013/99