Læknablaðið - 15.07.2013, Blaðsíða 37

UMFJÖLLUN O G GREINAR
Heilsugæslan svarar kallinu
Mér var það sérstakt ánægjuefni að lesa
ritsjórnargrein Þórarins Tyrfingssonar
yfirlæknis SÁÁ í síðasta Læknablaði þar
sem fram kemur að heilbrigðisstarfsfólk
SÁÁ hafi nú fengið aukin tækifæri til
samskipta við aðra heilbrigðisstarfsmenn
auk sóknarfæra til að koma enn frekar að
kennslu heilbrigðis- og velferðarstétta.
Nýlegur samstarfssamningur Háskóla ís-
lands, íslenskrar erfðagreiningar og SÁÁ
hafi í þessu sambandi skipt sköpum.
Ég hef undanfarin ár skrifað fjölda
greina og haldið erindi um mikilvægi
samvinnu meðferðarstarfs SÁÁ og
heilsugæslunnar og því er það sérlega
ánægjulegt að yfirlæknir SÁÁ (bein til-
vitnun): „kalli nú á heilsugæsluna til
aukinnar samvinnu í kennslu í for-
vörnum og stuðningi til betri eftirfylgni
með vímuefnafíklum". Nú er sem sagt
staðan sú að við köllum orðið hvor á
annan sem þýðir að skapast hefur grund-
völlur til að leggja drög að skipulögðu
samstarfi. Frá stofnun SÁÁ 1977 hafa
samtökin sjálfstætt annast árangursríka
meðferð og endurhæfingu vímuefnafíkla
af aðdáunarverðri ósérhlífni og eljusemi
og unnið ómetanlegt starf við að útrýma
fordómum um áfengissýki sem í hugum
íslendinga er nú sjúkdómur eins og hver
annar. Þessi þróun hefur skapað góðan
grundvöll til meiri samvinnu við heilsu-
gæsluna þannig að hægt er að nýta betur
þá möguleika sem heilbrigðiskerfið hefur
upp á að bjóða án þess að það leiði til
kostnaðarauka. Viðhorfskönnun var gerð
meðal heimilislækna fyrir nokkrum árum
og kom þá skýrt fram almenn jákvæðni
stéttarinnar í garð meðferðarinnar (97%)
en einnig var lögð áhersla á mikilvægi
þess að læknabréf bærust heimilislækni ef
skjólstæðingur hefði farið í áfengismeðferð
(91%). Einnig kom fram verulegur áhugi
heimilislækna á að kynnast meðferðar-
starfinu betur og þá sérstaklega til að auka
færni í greiningu áfengissýki.
Eitt af meginverkefnum í heilbrigðis-
þjónustu framtíðarinnar verður að tryggja
sjúklingum með langvinna sjúkdóma, þar
á meðal vímuefnasjúkdóma, samfellu í
þjónustu. Fyrirkomulag í heilbrigðisþjón-
ustu sem byggir á skipulegri samvinnu
meðferðarinnar og heilsugæslunnar gerir
samspil vímuefnasjúkdóma og algengra
líkamlegra og geðrænna sjúkdóma ljósara
og örvar um leið eðlilega þróun þekkingar
á vímuefnasjúkdómum. Rík áhersla hefur
verið lögð á lykilhlutverk heilsugæslunnar
við að fyrirbyggja þann skaða sem af mis-
notkun áfengis og vímuefna hlýst. Betri
hlutdeild og skilningur heimilislækna á
þeirri framvindu og atburðarás sem áfeng-
ismeðferð er, mun stuðla að aukinni færni
í íhlutun og greiningu vímuefnasjúkdóma,
auk þess að skila betri stuðningi í endur-
hæfingarferlinu. Sjúklingar sem áður
hafa farið í áfengismeðferð eru tíðir
gestir í heilsugæslunni og hefur heilsu-
gæslan alla tíð verið mikilvægur hlekkur í
endurhæfingu vímuefnasjúklinga. Heim-
ilislæknirinn leggur á ráðin um frekari
endurhæfingu, sinnir nauðsynlegum vott-
orðaskrifum auk tengsla við aðra sérfræði-
lækna og félagsþjónustuna. Aðstandendur
leita oft til læknis með óljós einkenni
streitu og líkamlegar kvartanir þar sem
tengsl áfengissýki sem fjölskyldusjúkdóms
eru undirliggjandi en dulin. Betri þekking
á eðli áfengissýki sem fjölskyldusjúkdóms
er til dæmis mjög mikilvæg sem hluti
nálgunar heilsugæslunnar í mæðra- og
ungbarnavernd.
Ásókn vímuefnasjúklinga í ávanabind-
andi lyfseðilsskyld lyf, einkum kvíðastill-
andi lyf, svefnlyf og verkjalyf, er veruleg
og mikilvægt að heilsugæslulæknar séu á
varðbergi og upplýsi um ranga og skað-
lega notkun slíkra lyfja. Notkun svefnlyfja
og kvíðastillandi lyfja er of mikil á íslandi
og mun meiri en á Norðurlöndunum. Vit-
undarvakningar er þörf innan heilbrigðis-
kerfisins til að stemma stigu við þessari
óhollu og varasömu notkun.
Ég legg til að gerður verði samstarfs-
samningur milli SÁÁ og heilsugæslunnar
og óska eftir fundi um nánari útfærslu
sem fyrst. Samningurinn þarf ekki að
kosta neitt en gæti hugsanlega leitt til
aukinna fjárframlaga til SÁÁ í því skyni
að bæta starfsaðstöðuna til að sinna
læknabréfum. Vel mætti hugsa sér að
sérstök fjárveiting gerði heimilislæknum
kleift að taka námstímabil hjá SÁÁ (til
dæmis viku eða jafnvel lengra tímabil)
til að kynnast nánar meðferðarstarfinu. í
áðurnefndri viðhorfskönnun kom fram að
margir heimilislæknar vilja gjarnan kynna
sér meðferðarstarfið af eigin raun.
Idungadeild
Læknafélags íslands
22.-25. ágúst.
Fyrirhuguð er fjögurra daga ferð um Vestfirði 22.-25. ágúst.
Gist verður á Hótel ísafirði í tvær nætur og á nýja Fosshótelinu á
Patreksfirði eina nótt. Fararstjóri verður Magnús Jónsson. Nákvæm fer-
ðatilhögun er í vinnslu.
LÆKNAblaðið 2013/99 357