Læknablaðið - 15.07.2013, Blaðsíða 26

UMFJÖLLUN O G GREINAR
Allir hlekkirnir verða að halda
■ ■ ■ Hávar Sigurjónsson
„Þegar ég tók við starfi deildarforseta
Læknadeildar var tiltölulega nýbúið
að gera talsvert stórtækar breytingar
á fyrirkomulagi námsins. Róttækar
breytingar af því tagi hafa því ekki átt
sér stað í minni deildarforsetatíð. Við hö-
fum fylgt þeim breytingum eftir en sam-
tímis hafa verið ýmsar blikur á lofti, fjár-
veitingar til deildarinnar skornar niður
og við reynt eftir föngum að halda í
horfinu þrátt fyrir það," segir Guðmund-
ur Þorgeirsson prófessor og fráfarandi
forseti Læknadeildar.
Guðmundur segir þó mestu máli skipta
þegar rætt er um hlutverk læknadeildar
og fyrirkomulag kennslu í nútímalæknis-
fræði að sameina þá miklu og löngu sögu
sem læknisfræðin hvílir á og þær hröðu
breytingar sem eiga sér stöðugt stað í þeim
vísindaheimi sem læknavísindin tilheyra.
„Mér er ofarlega í huga arfurinn sem
læknisfræðin byggir á og hann nær allt
aftur til Hippokratesar sem læknaeiðurinn
er kenndur við. Þar eru lagðar ákveðnar
línur sem okkur ber ótvíræð skylda til að
hafa í heiðri; að læknum beri að hafa hags-
muni skjólstæðingsins ávallt í fyrirrúmi
og þeir skuli leggja sig alla fram í þjónustu
við hann, hver sem hann er. Mann-
greinarálit er bannorð. Læknaeiðurinn
kveður einnig á um eitt hið mikilvægasta
í nútímalæknisfræði sem er að læknar
viðhaldi stöðugt þekkingu sinni og auki
hana. Krafan um símenntun nær aftur til
Hippokratesar og ekki síður krafan um að
læknir skuli veita öðrum hlutdeild í þekk-
ingu sinni, fræða og kenna; sá boðskapur
er í fullu gildi.
Á hinn bóginn er framgangur lækna-
vísindanna svo hraður að talað er um að
þekking í læknisfræði tvöfaldist á átta
árum. Hillulíf fræðanna er því ekki alltaf
langt í dag. Þar þurfum við að vera vel
vakandi og spyrja okkur stöðugt hvernig
skipuleggja skuli nám í læknisfræði í svo
hraðbreytilegum heimi. Við því er ekkert
eitt eða endanlegt svar. Um allan heim er
tekist á við þetta."
í miðjum straumi nýrrar þekkingar
Guðmundur segir að mikilvægi hinna
sígildu fræða verði þó ekki minna en áður
þó ný þekking komi stöðugt fram. „Krafan
um nákvæma anatómíska þekkingu hefur
kannski aldrei verið meiri eftir því sem
tækni til nákvæmrar myndgreiningar
fleygir fram. Að sama skapi þurfa læknar
í dag að hafa á valdi sínu alla þætti hinnar
klínisku aðferðar, taka sögu sjúklings af
öryggi og tengja hana við niðurstöður alls
kyns rannsókna og klínískrar skoðunar.
Samhliða þessu stöndum við í miðjum
straumi nýrrar þekkingar á sviði sam-
eindafræðilegrar læknisfræði, þar sem
tvinnast saman frumulíffræði, lífefnafræði
og erfðafræði í nýrri þekkingu sem kallar
á hagnýtingu. Kannski verður þetta best
sagt með orðum fyrrum deildarforseta
læknadeildar Harvard háskóla sem heim-
sótti okkur fyrir allmörgum árum, sem
sagði að mikilvægast fyrir læknadeild í
dag væri að útskrifa fólk sem hefði þekk-
ingu og þroska til að taka ábyrgð á eigin
símenntun."
Og Guðmundur dregur þetta saman
með þeim orðum að skipulag læknanáms
í dag verði að vera í stöðugri endurskoðun
og leggja verði mikla áherslu á kennslu
í vísindalegum vinnubrögðum og að-
ferðafræði svo læknar séu færir um að
sinna eigin símenntun eftir að formlegu
námi lýkur.
Læknadeild Háskóla Islands hefur þá
sérstöðu að sögn Guðmundar að vera einn
allra minnsti læknaskóli í veröldinni og
sá sem sinnir minnsta málsvæðinu. „Það
er almennt sagt að eina og hálfa milljón
íbúa þurfi til að standa að einum lækna-
skóla. Við erum aðeins einn fimmti hluti
þess. Þó eru einnig viðurkenndar undan-
tekningar frá þessari almennu reglu sem
byggjast á menningarlegri sérstöðu, litlum
málsvæðum og sögulegum forsendum.
Engu að síður leggur smæðin á okkur
vissar kröfur. Við þurfum að geta sýnt
fram á að við séum að mennta lækna
sem standast alþjóðlegar kröfur. Fyrir
tæpum áratug tókum við upp þá reglu að
láta alla nemendur okkar gangast undir
staðlað amerískt læknapróf í klínískum
greinum. Ur þessu fáum við margháttaðar
upplýsingar. Við sjáum hvernig íslenskir
læknanemar standa sig í samanburði við
erlenda læknanema. Við sjáum hvernig
einstakar námsgreinar eru á vegi staddar
og við sjáum hvernig skipulag námsins
stenst samanburð við nám í erlendum
læknaskólum. Niðurstaðan úr þessu hefur
verið mjög jákvæð. Við erum alltaf yfir
meðaltalinu og erum alltaf með hóp nem-
enda sem er í fremstu röð og fáir lenda
neðarlega. Af þessu erum við mjög stolt
og leggjum metnað okkar í að viðhalda
þessum árangri."
Styrkleikar og veikleikar
Guðmundur segir samkeppnisprófin sem
haldin eru á hverju vori fyrir væntanlega
læknanema skila þeim mjög góðum nem-
endum en það setji líka strangar kröfur á
deildina. „Við verðum að mæta þessum
góðu nemendum með eins góðum náms-
tækifærum og okkur er mögulegt og fá
þeim verkefni við hæfi. Það virðist hafa
tekist til þessa. Valmöguleikar nemenda í
náminu eru stöðugt að aukast, bæði hvað
varðar rannsóknarverkefni þriðja árs
nemenda og valtími sjötta árs nema þar
sem þau fara gjarnan erlendis til vinnu
eða námskynningar. Ný tækifæri felast
í möguleikum á tvöfaldri prófgráðu frá
læknadeild, þ.e. bæði kandidatsgráðu í
læknisfræði og meistara- eða doktorsgráðu
í hinum ýmsu vísindum. Ögrun okkar
kennaranna og nemendanna felst í því að
346 LÆKNAblaöið 2013/99