Þjóðlíf - 01.05.1991, Blaðsíða 44

BÆKUR
HÆTTULEGAR
FORTÍÐARSÖGUR
Fríða Á. Sigurðardóttir
Meðan nóttin líður
Forlagið 1990, bls. 193
Vissi ekki um hættur þess að ganga
á vit orða, um vald þeirra og töfra,
hélt sig geta markað þeim bás. Sest
í orðhauga og valið þau úr sem
henni hentuðu, hennar lífi (188).
að er Nína sem veit ekki hættur þess
að ganga orðunum á vald. Hún rekur
auglýsingastofu og er sjálfstæð kona sem
telur tilfinningar best komnar í auglýsing-
um. Skipulagt líf hennar raskast allt í einu
þegar móðir hennar liggur fyrir dauðan-
um og það fellur í Nínu hlut að vaka yfir
henni á dánarbeðinu. Nína vakir í þrjár
nætur en þá þriðju deyr móðir hennar.
Næturnar eru lengi að líða og návistin við
dauðann verður krefjandi og þung og liðin
tíð leitar á hana.
GUÐRÚN ÞÓRA GUNNARSDÓTTIR
Meðan nóttin líður sver sig í ætt við
síðustu bók Fríðu, Eins oghafiðe n í henni
fetaði Fríða inn á nokkuð nýjar brautir í
skáldskap sínum; ljóðrænan og hið óræða
verður í fyrirrúmi. Veruleiki draums og
hugsana ríkir yfir veruleika raunverulegra
athafna. Þetta tvennt, hugsunin og
ímyndunaraflið annars vegar og veruleik-
inn hins vegar er þó ekki andstæða hvors
annars að mati Fríðu heldur rennur það
saman og fléttast í eitt. Það er einmitt ekki
fyrr en söguhetjur Fríðu viðurkenna
þennan samruna að þær ná að lifa sáttar
við tilveruna. Nína neitar þessu lengi vel.
Veruleikinn er fyrir henni klipptur og
skorinn og óræðir hlutir eiga þar ekki
heima. Tími Nínu er bein lína og það sem
er liðið er liðið og skiptir hana ekki máli,
það hefur verið „gleypt af gráðugum tíma,
eins og Sunneva, Jakob, Katrín, María,
eins og við öll“ (144). Það er ekki fyrr en
hún vakir við dánarbeð móður sinnar að
hún missir allt tak á tímanum. Klukkan
hennar seinkar sér, augnablikin verða
óendanlega lengi að líða og þenjast út í
liðna tíð, að lokum upphefst allt í einn
punkt: huga Nínu. Nútíð og fortíð renna
saman og í sögulok hefur Nína samþykkt
hið liðna, getur ekki annað því hún hefur
gert hið forboðna: litið aftur:
Við öll hangandi á naflastrengjunum
Oghorfiálíkamann írúminu, horfi á
lík móður minnar.
Horfi í kertaljósin. Loginn svo skín-
andi bjartur. Sit hér, Nína, Katrín Sunn-
eva. Saltstólpi (193).
Líkt og í Eins og hafið eru konurnar,
formæður Nínu, sterkar persónur,
ákveðnar en ólgandi tilfinningaverur;
karlarnir hins vegar flestir ákaflega svip-
lausir og lítt lifandi, þeir eru alfarið bak-
sviðs. Konurnar breyta ætíð eftir tilfinn-
ingum sínum, þær eru mælistikan á rétt og
rangt og ekkert fær hnikað þeirra dómi. í
þeim er fólginn kraftur sem sigrar dauð-
ann, ólgandi lífskraftur sem Nína hefur
reynt að hunsa. En sjalið sem er minning
Steinunn Sigurðardóttir
Síðasta orðið
Iðunn 1990,182 bls.
Scí íslenski siður að rita ítarleg
og frjálsleg eftirmœli vœri
fagur og sérstœður, ef betur
tcekist til en raun ber oft vitni
[■■■] Á þessu fyrirkomulagi eru
þó miklir annmarkar, einkum
sá að höfundar
minningargreina eru margir
hverjir ekki sendibréfsfœrir
[...] Hitt erþó algengara og
alvarlegra líka, hve oft
höfundar skrifa hlœgilegan
texta án þess að œtla sér það
(bls. 103-104).
44 ÞJÓÐLÍF