Þjóðlíf - 01.05.1991, Blaðsíða 47

Gyrðir Elíasson ríthöfundur.
hafið er dimmuheimur þar sem „skrímsli
og hvasstenntir fiskar svamla í sorta fram
með skörðóttum neðansjávarfjöllum"
(bls. 48). Það er fyrst og fremst þessi
ímyndun sem knýr atburðarásina áfram
því ferðalag sögupersónunnar liggur frá
hinu röklega til hins óröklega og fjarlæga
sem nauðsynlegt er að skynja á einhvern
hátt; snerta það, finna af því lyktina eða
sjá það berum augum og samlagast því.
Bilið milli veruleika og draums, lífs og
dauða er brúað. Allt rennur saman í frá-
sögninni og myndar afmarkaðan heim en
um leið óendanlega víðan.
inn röklegi þáttur sögunnar segir frá
ungum rithöfundi sem er kominn í
sumarhús fjölskyldunnar til að skrifa.
Hann ekur um á mótorhjóli og er með
ferðatösku og ritvél sem heitir kolibri. En
honum tekst ekki ætlunarverk sitt því
skriftirnar láta á sér standa en upplifunin
eykst að sama skapi. Þannig skrifar hann
verk sitt með skynjunum og ímyndunum.
Hann upplifir en skrifar ekki. Ekki fyrr en
í sögulok þegar hann ritar pabba sínum
bréf um alla þá hluti sem fyrir augu hans
hafa borið. Þannig lýkur hann sögu sinni á
sama hátt og hann hóf hana. Hann vísar í
pabba sinn og stöðvar svefnhjólið. Hann
lokar heim sinn inni í flösku og kastar í
hafið. Niðurstaða hans verður sú að hann
er ekki röklegur heldur óröklegur; hann
er draugur og hefur sætt sig við það.
Þetta stöðuga vitundartvítog í söguper-
sónu Gyrðis má skoða með hliðsjón af
átökum forms og innihalds í verkum hans
en sá er munurinn að rithöfundurinn
þjónar hvoru um sig á meðan sögupersón-
an samlagast hinu óröklega og dauða-
kennda og hafnar að lifa á meðal manna
enda á hún ekkert val. Skilin á milli lífs og
dauða eru gleggst þegar sögupersónan
gengur fram á sjórekið lík. Við það verður
hann hræddur og flýr af hólmi í dauðans
ofboði. Ef til vill hefur hann séð sjálfan sig
eða að minnsta kosti eitthvað sem vakti
honum óhug og hræðslu. Hann reynir að
flýja þennan óhugnanlega heim en tekst
það ekki því stúlkan sem hann fer til og
svaf hjá nóttina áður er orðin að gamalli
konu. Því er engin leið til baka:
Það opnaði gömul gráhærð kona, góð-
leg til augnanna. Hún var írósóttum kjól.
„Erhún — ?“ byrjaði ég, en þagnaði. Ég
vissi ekki nafnið.
Gamla konan horfði fast á mig.„
Nei, “ sagði hún. „Hún er ekki. Hún er
horfin, og kemur ekki aftur. Eg var
hún...“(bls. 29)
Dauðinn er niðurstaða þessa verks.
Hann er staðfestur í lok sögunnar en á
dálítið írónískan hátt. Með orðunum og
kveðjunni „ÞINN AFTURGEN GNI
SONUR“ er sögupersónan að staðfesta
eigin dauða og um leið leggur Karonsfley-
ið að bryggju í bæ bólstrarans.
Skáldsaga Gyrðis er ákaflega skemmti-
leg og kallar á ýmsar pælingar. Hún styrk-
ist við aukinn lestur en það er eðli góðra
bóka. Hún er vandlega upp byggð og ákaf-
lega huglæg og draumkennd. Stíllinn er
einfaldur og málfar mjög skýrt. Orð afans
á róluvellinum langar mig til að gera að
lokaorðum þessa ritdóms, þau segja svo
margt um þessa sérkennilegu skáldsögu:
Þú sæir okkur ekki, væri allt með felldu
- (bls. 132).
0
ÞJÓÐLÍF 47