Þjóðlíf - 01.05.1991, Page 54

Þjóðlíf - 01.05.1991, Page 54
UMSJÓN HALFDAN ÓMAR HALFDANAR OG ÞURÍÐUR ÞORBJARNARDÓTTIR Verdur regnskógunum bjargað? Mjúkum viði má breyta í harðvið Harmleikurinn um eyðingu regnskóganna er þyngri en tárum taki. Nú er talið að ár- lega séu ruddir um 120 þús- und ferkílómetrar af regn- skógi eða með öðrum orðum: árlega hverfur regnskógur af landsvæði sem er fimmtungi stærra en Island! Það sem er sárgrætilegast við eyðinguna er að hún er alls- endis ónauðsynleg. Aflvaki hennar er skammtímagróða- hyggja auðfyrirtækja og ein- staklinga sem ýmist ryðja skóginn til að skapa nautgrip- um beitiland eða til að afla harðviðar sem er einkum flutt- ur til vesturlanda og notaður þar í íburð í húsgögnum og öðrum húsbúnaði. Nautgriparæktin miðast við að anna sífellt aukinni eftir- spurn eftir hamborgurum en verð þeirra er býsna hátt þegar sú staðreynd verður mönnum ljós að til þess að framleiða einn hamborgara þarf að ryðja rúmlega sex, segi og skrifa sex, fermetra af regnskógi. Þessi tala er ótrúleg en hún verður skiljanlegri þegar það er haft í huga að sú sviðna jörð sem kemur undan regnskóginum tapar ofurfljótt frjómætti sín- um og þegar land hefur verið beitt í fimm til tíu ár þarf að ryðja nýtt land og færa hjörð- ina þangað. Það er augljóst að nautgripa- rækt er mjög dýr við þessi skil- yrði og það hlýtur að vera unnt að beina kröftum og áhuga þessara hamborgaraframleið- enda annað. Það hefur reyndar verið sýnt fram á það að menn geta borið meira úr býtum með því að nýta afurðir regnskóg- anna og það án þess að ganga á nokkurn hátt á þá. Þessar af- urðir eru endurnýjanlegar ef þess er gætt að ganga ekki um of á þær, rétt eins og gildir til að mynda um fiskistofna okk- ar. Nýtanlegar auðlindir regn- skóganna eru meðal annars ávextir, hvers kyns trjákvoða og olíur, lækningajurtir, ilmj- urtir og drykkjarjurtir svo fátt eitt sé nefnt. Harðviðar hefur yfirleitt verið aflað þannig í regnskóg- unum að stór hluti trjánna er felldur og það besta nýtt og ekkert hefur verið hirt um að planta trjám í stað þeirra sem falla. I Evrópu er harðviður mikið notaður í húsagerð, einkum í ytra timburverk, svo sem útihurðir og glugga- karma. Mýkra timbur sem fæst úr skógum í Evrópu og víðar, til dæmis fura og greni, endist einungis tíunda hluta þess tíma sem harðviður stenst fúa og veðrun. Nú hafa vaknað bjartar von- ir um að minnka megi ásókn í harðviðinn til mikilla muna. Það sem vekur þessar vonir er aðferð sem hollenskur máln- ingarframleiðandi datt niður á og með henni er kleift að gæða mjúkt timbur eiginleikum harðviðar. Hollendingarnir voru að leita leiða til að nota vatnsgrunn í málningu í stað lífræns grunns þegar þeir upp- götvuðu þessa nýju aðferð til að verja timbur. Rannsóknir þeirra beindust að því að blanda alkýðkvoðu og vatn en alkýðkvoða er mikið notuð í málningu. Kvoðan vildi illa ganga í eina lausn við vatnið en með því að beita blönduna af- aröflum mátti hræra kvoðuna í dropa sem voru ekki stærri en 400 nanómetrar í þvermál, sannkallaða ördropa. Örsmáar kvoðuagnirnar héldust í svif- lausn í vatninu og þannig varð til þykkni sem mátti nota sem hefðbundna málningu. Það sem kom á óvart og skiptir sköpum í þessu samhengi er að örsmáar kvoðuagnirnar smugu inn í viðinn og sköpuðu óvænt miklu öflugri varnar- hjúp gegn raka og fúa en búist hafði verið við. Skýring þessa er að sam- eindir alkýðkvoðunnar breyt- ast er þær þorna og þær mynda efnafræðileg víxltengi hver við aðra í viðnum. Með þessum hætti vaxa inni í viðnum sterk- ar og þolnar alkýðstórsam- eindir úr smáum alkýðsam- eindum. Ef þessi örkvoða er borin á kvistalausan, þurran mjúkvið, til dæmis furu, verð- ur hann jafn harður og þolinn og hitabeltisharðviður. Sá hængur er þó á þessu að al- kýðkvoðan er allt að sólarhring að ná fullri hörku. Hollendingarnir reyndu einn- ig að blanda saman alkýð- kvoðu og akrílkvoðu sem einn- ig er mikið notuð í málningar- Arlega eru ruddir 120 þús. ferkílómetrar af regnskógi. 54 ÞJÓÐLÍF

x

Þjóðlíf

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Þjóðlíf
https://timarit.is/publication/1099

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.